Prabuddha Jivan 1963 Year 24 Ank 17 to 24 and Year 25 Ank 01 to 16

SR No.: 525948
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1963
Total Pages: 250
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 32 MB

Page 73

REGD. No. B-4266 વાર્ષિક લવાજમ રૂ. ૪
T*
.
પ્રબુદ્ધ જૈન'નું નવસંસ્કરણ . વર્ષ. ૨૪: અંક ૨૪.
પ્રબુદ્ધ જીવન
મુંબઈ, એપ્રિલ ૧૬, ૧૯૨૩, મંગળવાર આફ્રિકા માટે શિલિંગ ૮
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર
છૂટક નકલ: ૨૦ નયા પૈસા
'
તંત્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા
ભગવાન મહાવીરના જીવનના પ્રેરક પ્રસંગો , (આકાશવાણી મુંબઈ કેન્દ્ર તરફથી મહાવીર જયન્તી પછીના દિવસે એટલે કે, તા. ૭–૪-૬૩ રવિવારના રોજ સવારના ૧૦ વાગ્યાના ‘બહુરૂપી ' શિર્ષક કાર્યક્રમમાં ‘ભગવાન મહાવીરના જીવનના પ્રેરક પ્રસંગે એ વિષય ઉપર વાર્તાલાપ આપવાનું નિમંત્રણ આવેલું. આ વાર્તાલાપ ૧૬ વર્ષની નીચેની ઉમ્મરના વિદ્યાથી ઓ એટલે કે જૈન શાસ્ત્રની પરિભાષામાં જેને “બાલજી' કહેવામાં આવે છે તેમને અનુલક્ષીને ગોઠવવાને હતા. એ લક્ષ્મપૂર્વક તૈયાર કરવામાં આવેલું લખાણ નીચે પ્રગટ કરવામાં આવે છે. પ્રસ્તુત નિરૂપણમાં ઉપર જણાવેલ બાલજીને ધ્યાનમાં રાખીને ભગવાન મહાવીરની પરંપરાગત કથામાં રહેલી ડીક ચમત્કારપૂર્ણ ઘટનાઓ, અન્તર્ગત કરવામાં આવી છે. આવી ઘટનાઓ લોકોત્તર પુરુષોના ચરિત્રમાં લગભગ સર્વત્ર જોવામાં આવે છે. તેનું સ્થાન મૂર્તિ ઉપરના અલંકારોને–ભાશણગારને મળતું છે અને તે વડે કથાનિરૂપણ પરીઓની કથાઓ માફક બાલજી માટે ચક અને સુગ્રાહ્ય બને છે. આવી ઘટનાઓને વાસ્તવિક બનેલી માની લેવાની જરૂર નથી. આકાશવાણી મુંબઈ કેન્દ્ર આપેલી સાત મીનિટની સમયમર્યાદા અનુસાર આ મૂળ લખાણમાં ઠીક પ્રમાણમાં કાપકૂપ કરવામાં આવેલ છે.
. !
પરમાનંદ). ગઈ કાલે ભારતભરમાં મહાવીર જયંતી ઊજવાઈ ગઈ. તે જન્મ ધારણ કર્યા બાદ યોગ્ય ઉમ્મરે જો હું સંસારત્યાગ કરીશ તે ભગવાન મહાવીર કોણ હતા તે વિષે આજે આપણે વાર્તાલાપ તેમનાથી એ સહન જ નહિ થાય” એમ વિચારીને “માતાપિતાની કરવાનું છે. જૈન ધર્મમાં ૨૪ તીર્થકરોની એક પરંપરા ૯પવામાં હયાતી સુધી હું સંસારત્યાગ નહિ કરુ” એવો તેમણે ગર્ભાવસ્થા આવી છે તે પરંપરાના છેલ્લા અને ૨૪મા તીર્થકર તે ભગવાન માં જ મનથી નિર્ણય કર્યો. આમ તેમની પ્રચલિત જીવનકથામાં મહાવીર છે. આજે જૈન ધર્મનું સ્વરૂપ, અને માન્યતા છે તે જણાવવામાં આવ્યું છે.
. . ' તેમણે કશૈલી ધર્મતત્વને લગતી વિશિષ્ટ પ્રપણાને આભારી છે. ' ' યોગ્ય કાળે ભગવાન મહાવીરને જન્મ થશે. આથી સર્વત્ર
: ભગવાન મહાવીરને જન્મ. આજથી ૨૪૮૯ વર્ષ પહેલાં ચૈત્ર આનંદ વ્યાપી રહ્યો. કેદીઓને છોડી મૂકવામાં આવ્યા સ્થળે સ્થળે શુદ ૧૩ના દિવસે બિહારમાં આવેલા ક્ષત્રીયકુંડ નગરમાં થયો હતો. મંળગ તેરણા બંધાયા. નગરજનેમાં રાજય તરફથી મીઠાઈ વહેંચવામાં તેમના પિતાનું નામ રાજા સિદ્ધાર્થ અને તેમનાં માતાનું નામ રાણી આવી. ભગવાનના જન્મ સાથે રાજયમાં ખુબ આબાદી થઈ હતી ત્રિશલા. તેમને ભગવાન મહાવીરથી મે એ નંદીવર્ધન તેથી તેમનું ‘વર્ધમાન” એવું નામ પાડવામાં આવ્યું હતું. આ નામને . પુત્ર હતા અને સુદર્શના નામની પુત્રી હતી. - આ વર્ધમાનસ્વામીના જીવન સાથે અનેક ચમત્કારિક ઘટનાઓ
ભગવાન મહાવીરનું ગર્ભધારણ થયા બાદ, ધર્મશાસ્ત્રોની કથા જોડવામાં આવી છે. આવી એક ઘટના તેમને જન્મ થયો ત્યારે તેમના મુજબ, ત્રિશલા રાણીને નિદ્રાવસ્થામાં હાથી, વૃષભ, સિંહ, બાલદેહને દેવ મેરૂપર્વત ઉપર લઈ ગયા અને તેમને અભિષેક ' લક્ષ્મી, માળા, ચંદ્ર, સૂર્ય, મહાધ્વજ, પૂર્ણ કુંભ, પન્ન સરોવર, ને લગતી છે. મેરૂપર્વતના શિખર ઉપર દેવના સ્વામી સૌધર્મ સમુદ્ર, વિમાન, રત્નરાશિ, નિધુમ અગ્નિ એમ અનુક્રમે ચૌદ ઈન્દ્રના ખેાળામાં ભગવાન બાળસ્વરૂપે બિરાજયા હતા. અભિષેકની સ્વનાં દેખાયેલાં. આ વિશે જયોતિષીઓને પૂછતાં તેમણે તૈયારી ચાલી રહી હતી તે દરમિયાન કોઈ એક દેવના મનમાં વિચાર આગાહી કરેલી કે આવા અસાધારણ સ્વપ્નના પરિણામે, ત્રિશલા આવ્યો કે આવો નાને બાલદેહ આટલા બધા પાણી ભરેલા ઘડારાણીના પેટે કાં તો કોઈ મહાન ચક્રવતીને અથવા તે જગદુદ્ધારક
એને અભિષેક શી રીતે સહન કરી શકશે? આ દેવને તર્ક પિતાના તીર્થકરને જન્મ થશે. આ જાણીને રાજા-રાણીને પાર વિનાને જ્ઞાન વડે ભગવાને જાણી લીધું અને તેના તર્કનું નિરાકરણ કરવા, આનંદ થયો. ' .
માટે ડાબા પગના અંગુઠા વડે મેરૂપર્વતને તેમણે દબાવ્યું કે તુરત જ. - ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન માતાના ઉદરમાં - હલનચલન કરવાથી મેરૂપર્વત કંપાયમાન થવા લાગ્યા અને ધરતી ધ્રુજવા લાગી. આ માતાને દુઃખ થાય છે, પીડા થાય છે એમ વિચારીને ભગવાન જોઈને પેલા દેવને તુર્ક, શમી ગયો....... .... મહાવીરે હાલવું ચાવવું બંધ કર્યું. પરિણામે ત્રિશલા-રાણી ભારે ચિન્તામાં ' , ભગવાનની બાલ્યાવસ્થાનાં અનેક પરાક્રમે તેમની કથામાં
પડયાં કે મારા ગર્ભને શું થયું હશે અને તેમની તેમ જ સિદ્ધાર્થ નોંધાયેલાં છે. એક : મસ્તૂરગ્રસ્ત દેવ સર્પનું રૂપ ધારણ કરીને, ' રાજાની ગમગીને પાર ન રહ્યો. અત:પુરમાં આનંદવિનોદ- બધા " ભગવાન અને રાજકુમાર સાથે ક્રીડા કરતા હતા તેમની વચ્ચે
વિસર્જાિ ત’ કરવામાં આવ્યા. વાતાવરણ શેકથી ભરપુર બની ગયું. આવીને પડશે. આને જોઈને રાજકુમારે ભય પામીને આમતેમ ભગવાનનું આ પરિસ્થિતિ તરફ ધ્યાન ખેંચાતાં ભગવાને અંગુઠો નાસભાગ કરવા લાગ્યા. કુમાર વર્ધમાને જરા પણ ન ડરતાં જ હલાવ્યો અને તેથી પોતાને ગર્ભ સહીસલામત છે એમ ત્રિશલા ગભરાતાં સર્પને હાથમાં પકડીને દૂર દૂર ફેંકી દીધા. વળી પાછા
માંસાંને પ્રતીતિ થઈ અને તેઓ હપુલકિત બન્યા: “પાતે હજુ કુમાર, ૫ વર્ધમાને રાજકુમાર સાથે અમુક રમત રમવું *' % અદષ્ટ હાવાં “છતાં માતાપિતાના”- “ટલે બધા સ્નેહ છે. તે શરૂ કરી.. આ. રમતમાં. પેલે, મત્સરગ્રસ્ત દિવ, પણ ૨૪
કરીને,
સાથે ક્રીડા કરતા હતા
આવીને પડશે. આ
હલાવ્યો અને તેથી પોતાના તરફ ધ્યાન ખેંચાતાં ભગવાને