________________
* * ૭૪
પ્રબુદ્ધ, જીવન
.
તા૧-૮
લાલભાઈ દલપતભાઈ ભારતીય સંસ્કૃતિ વિદ્યામંદિર
કે, અમદાવાદ ખાતે, પૂનાના ભાંડારકર સંશોધન કેન્દ્રની યાદ આપે તેટલું સમૃદ્ધ લાલભાઈ દલપતભાઈ ભારતીય સંસ્કૃતિ વિદ્યામંદિરનું પાંચ લાખ રૂપિયાના ખર્ચે બંધાવવામાં આવેલ મકાનનું ગયા મે માસની ૧૧ મી તારીખે ભારતના મહાઅમાત્ય પંડિત જવાહર લાલ નહેરુના વરદ હસ્તે ઉદ્ઘાટન કરાવવામાં આવ્યું હતું તેને નીચે પરિચય આપવામાં આવે છે. તંત્રી
૧ - , સંસ્કૃત, પાલી, અર્ધમાગધી, પ્રાકૃત અને અપભ્રંશ ભાષાના શકતો નથી. આવી વર્ણનાત્મક સૂચિ હોય તો જ આ સામગ્રીને મળીને કુલ ૨૬૦૦૦ જેટલા હસ્તલિખિત ગ્રંથ અને ૧૭૦૦૦
દેશવિદેશના સંશોધકો ઉપયોગ કરી શકે. આથી સંસ્થા એક વર્ણ
નાત્મક સૂચિ તૈયાર કરી રહી છે અને તે તૈયાર કરવા તથા પુસ્તકો ધરાવતી આ સંસ્થા ગુજરાતની આ પ્રકારની કદાચ સમૃદ્ધમાં
પ્રગટ કરવા માટે ભારત સરકારે તેને રૂા. ૨૦,૦૦b ની ગ્રાન્ટ સમૃદ્ધ સંસ્થા છે, અને સંશોધન માટે વિદ્વાનોને અને સંશોધકોને તેઅોડ
આપેલી છે. આ ગ્રંથસૂચિ ટૂંક સમયમાં પ્રગટ કરવામાં આવનાર છે.. તકો પૂરી પાડી રહી છે. કાળના વહેણ સાથે ઘસાઈ ઘરાઈને દિનપ્રતિ- જૈન આગમની પણ એક સૂચિ સંસ્થા અત્યારે તૈયાર કરી દિન' લુપ્ત થઈ રહેલા પુરાતન અવશે અહિ-તહિંથી મેળવી રહી છે. આ ઉપરાંત આ ગ્રંથે પ્રગટ કરવા માટે પણ સંસ્થાને
ગ્રાન્ટ મળી છે. યોગ્ય સંશોધકોને સંસ્થા શિષ્યવૃત્તિ પણ આપે છે. તેની કાળજીભરી સાચવણી કરવાનું કાર્ય પણ આ સંસ્થા કરી
સંસ્થાના ટ્રસ્ટી તરીકે શ્રી ચીનુભાઈ ચીમનભાઈ, શ્રી અરવિંદ રહી છે અને અત્યારે સંખ્યાબંધ પ્રાચીન અવશેષે આ સંસ્થા જતને
નરોત્તમ લાલભાઈ, અને શ્રી શ્રેણિક કસ્તુરભાઈ છે, જયારે કરી રહી છે.
મેનેજીંગ બોર્ડમાં શેઠશ્રી કસ્તુરભાઈ લાલભાઈ (અધ્યક્ષ), શ્રી. .. તામ્રપત્ર, શિલાલેખે, અને જુના હસ્તલિખિત ગ્રંથના સ્વરૂપમાં
બી. કે. મજમુદાર, શ્રી ચંદ્રકાન્ત ટાલાલ ગાંધી, શ્રી ચીનુભાઈ ગુજરાતમાં રામૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક સામગ્રી પડી છે, પણ તે જુદે જુદે ઠેકાણે ચીમનભાઈ શ્રી વિક્રમ સારાભાઈ, શ્રી અરવિંદ નરોત્તમભાઈ, વેરાયલી પડી છે. તેને એક સ્થળે એકત્ર કરીને કાળજીથી સાચવવાની
શ્રી શ્રેણિક કસ્તુરભાઈ (મંત્રી), અને શ્રી દલસુખ માવણિયા
(એકસ ઓફિશિયો) છે અને માનદ સભ્યો તરીકે મુનિશ્રી પુણ્યકોઈએ દરકાર કરી નથી. આવી કિંમતી સામગ્રી એક જગ્યાએ
વિજયજી, પંડિત સુખલાલજી સંઘવી અને પ્રાધ્યાપક રસિકલાલ એકત્રિત થાય, તેનું જતન થાય અને સંશોધકોને તેને ઉપયોગ
છોટાલાલ પરીખ છે. ' ,
' ' ' કરવાની પૂરી તક મળે તે માટે ભારતીય વિદ્યાની એક વ્યાપક સંસ્થાની
આગામી પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા રચના કરવાનો વિચાર મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી અને શેઠ શ્રી કરતુર
- શ્રી મુંબઈ જૈન યુવકસંઘ તરફથી ચાલુ થયેલા ઑગસ્ટ ભાઈને આવ્યો. પરિણામે શિક્ષણ પ્રત્યેના અપાર પ્રેમ માટે જાણીતા
માસની તા. ૧૬ અને શુક્રવારથી તા. ૨૪ અને શનિવાર એમ - સ્વ. લાલભાઈ દલપતભાઈનાં કુટુંબીજનો તરફથી ૧૯૫૬ની ૭મી જૂને .
નવ દિવસની આ વખતની પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા ગોઠવવામાં લાલભાઈ દલપતભાઈ સંસ્કૃતિ વિદ્યામંદિર ટ્રસ્ટની રચના
' આવી છે. શરૂઆતના સાત દિવસની વ્યાખ્યાન સભાઓ ફ્રેંચ બ્રીજ : કરવામાં આવી. આ ઉપરાંત સંસ્થાના ખર્ચને પહોંચી વળવા માટે
પાસે આવેલા બ્લવાટકી લેંજમાં સવારના ૮ થી ૧૦મા સુધી વાર્ષિક એક લાખ રૂપિયાની આવક થાય તે રીતે સ્થાયી મિલકતોનું
ભરવામાં આવશે. છેલ્લા બે દિવસની વ્યાખ્યાન સભાઓ ભારતીય એક ટ્રસ્ટ શ્રી મહિનાબાઈ લાલભાઈના નામે કરવામાં આવ્યું હતું.
વિદ્યાભવનમાં સવારના ૮ થી ૧૧ સુધી ભરવામાં આવશે. " આ ટ્રસ્ટને શેઠ શ્રી કસ્તુરભાઈના કુટુંબીજનો તરફથી સાડા છ .
વ્યાખ્યાનમાળાનો કાર્યક્રમ હજુ સંપૂર્ણપણે નક્કી થયો નથી પણ . લાખ રૂપિયાની ઉદાર સખાવત આપવામાં આવી છે. '
શ્રી ગુરૂદયાલ મલીકજી આયાર્ય રજનીક્ષજી, શ્રી. ઢેબરભાઈ '': ભાષા, સાહિત્ય, ઈતિહાસ, તત્ત્વજ્ઞાન, સમાજશાસ્ત્ર, ધર્મ, ખગોળ
શ્રી કૃષ્ણશંકર શાસ્ત્રી, શ્રી દુલેરાય માટલિયા, વગેરે વકતાઓનાં આ શાસ્ત્ર, જ્યોતિષ શાસ્ત્ર, સ્થાપત્ય કળા, વૈદક વગેરે ભારતીય વિદ્યાને .
વ્યાખ્યાનમાળામાં વ્યાખ્યાને થશે. પહેલા દિવસે પંડિત દલસુખભાઈ ( અભ્યાસ તથા સંશોધન કરવા માટે સંશોધકોને પૂરતી સવલત પુરી પાડવાની આ સંસ્થાની નેમ પરિપૂર્ણ કરવા માટે દેશવિદેશથી
માલવણિયા અને ડૅ. રાજેન્દ્ર વ્યાસનાં વ્યાખ્યાને હશે. છેલ્લા
દિવસે મહાસતી ઉજજવળકુમારી અને મુંબઈના રાજયપાલ શ્રીમતી આવતા વિદ્વાને માટે એક અતિથિગૃહ ટુંક સમયમાં તૈયાર
વિજયાલક્ષ્મી પંડિત વ્યાખ્યાન આપવા માટે પધારશે. . - કરવાની યોજના વિચારવામાં આવી છે. . . પાંચ વર્ષના ટૂંકા ગાળામાં ૨૬૦૦૦ જેટલા હસ્તલિખિત
મંત્રીઓ, મુંબઈ જૈન યુવકસંઘ ગ્રંથો આ સંસ્થાએ એકઠા કર્યા છે, જેમાં પ્રાકૃત, સંસ્કૃત, અપ- પુસ્તકાલયમાં વસાવવા લાયક, શિક્ષણ સંસ્થામાં ઇતર વાંચન ભ્રંશ, જુના ગુજરાતી, હિંદી અને રાજસ્થાની ગ્રંથોનો સમાવેશ
તરીકે ઉપયોગમાં લેવા લાયક તેમ જ કોઈ પણ શુભ પ્રસંગે થાય છે. આમાંના મોટા ભાગના ગ્રથ કાગળ ઉપર લખાયેલા
* વહેચવા લાયક પુસ્તક ' • છે. મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજીએ આ સંસ્થાને ૯૦૦૧ હસ્તલિખિત
સત્ય શિવ સુન્દરમ્ . ગ્રથ ભેટ આપ્યા છે, તે ઉપરાંત શેઠ આણંદજી કલ્યાણજી,
શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયાને લેખસંગ્રહ નગર શેઠ કસ્તુરભાઈ મણિભાઈ, મુનિશ્રી બાલચંદ્રજી વગેરે પાસેથી પણ આ સંસ્થાને અમૂલ્ય હસ્તલિખિત ગ્રંથ ભેટ મળ્યા છે. રૂા.
કાકાસાહેબ કાલેલકર અને પંડિત સુખલાલજીના પ્રવેશકો સાથે ૮૦૦૦૦ ની કિંમતના ૬૦૦૦ હસ્તલિખિત ગ્રંથે આ સંસ્થાએ
કિમત રૂા. ૩, પિસ્ટેજ ૦૬-૦ ' ખરીદ્યા પણ છે.
- બોધિસત્ત્વ . આ ગ્રંથોની સૂચિ બનાવવામાં આવી છે અને તેનું કાળજી
સ્વ. ધર્માનંદ કસબી રચિત મૂળ મરાઠી નાટક . ભર્યું જતન થાય છે. આ ગ્રંથ વેદ, આગમ, બૌદ્ધ ધર્મ, તંત્ર,
- ', ' અનુવાદ : - જૈન દર્શન, ભારતીય તત્ત્વજ્ઞાન, ધર્મશાસ્ત્ર, પુરાણ, રાજકારણ,
.
શ્રી પરમાનંદ કુંવરજીકાપડિયા તથા શ્રીકાન્તિલાલ બડિયા સંગીત, વ્યાકરણ, ગણિત, વૈદક, વગેરે વિષયે અંગેના છે. આવા હરતલિખિત ગ્રંથે વધુને વધુ પ્રાપ્ત કરવાની આ સંસ્થાને હોંશ છે.
* કિંમત રૂા. ૧-૮-૦, પિસ્ટેજ ૦-૨-૦.' ગ્રંથસંગ્રહ ગમે તેટલો વિશાળ અને સમૃદ્ધ હોય તે પણ મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના સભ્યો તથા પ્રબુદ્ધ જીવનના ગ્રાહકો માટે તેની સચિ વિના તે સંગ્રહ સંશોધકો માટે બહુ ઉપયોગી નીવડી સત્ય શિર્વ સુન્દરમ કિંમત રૂા.૨. બધિરાવ: કિંમત રૂા૧
માલિકઃ શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંધ; મુક પ્રકાશક: શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા, પ્રકાશન સ્થળઃ ૪૫-૪૭, ધનજીસ્ટ્રીટ, મુંબઈ ૩
"મુદ્રણસ્થાન: ધી સ્ટેટ્સ પીપલ પ્રેસ, કોટ, મુંબઈ.