Prabuddha Jivan 1963 Year 24 Ank 17 to 24 and Year 25 Ank 01 to 16

SR No.: 525948
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1963
Total Pages: 250
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 32 MB

Page 144

'પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧
૭
-
૩,
. ગુજરાતમાં લોથલ વગેરે. સ્થળાએ જે મળ્યા છે તેથી ઈતિહાસના જેવા નાગરિકોને ધર્મની અંધશ્રદ્ધાની આડખીલીમાં નાંખી હેમી એ ક્ષેત્રમાં ગુજરાતનું મહત્ત્વ વધી ગયું છે.
દેવામાં આવે તે દેશનું, સમાજનું કેટલું કિંમતી ધન લુપ્ત થાય છે * : '. ભૌગોલિક દ્રષ્ટિએ ભારતને વિચાર કરીએ તે ત્રણ દિશાએ
એને વિચાર કરવામાં આવે છે ખરા ? ' - સમુદ્રથી અમે ઉત્તરમાં હિમાલયથી તે ઘેરાયેલ હોઈ અટુ પડી જાય ' ' આવી જ રીતે એક વિધવા માતાને ત્રણ ચાર દિકરીઓ છે. પણ આવી તેની એકલતા નિવારવા માટે જ તેનામાં જે શકિત આવી હતી. મોંઘવારીમાં પૂરું કરવાથી અશકત બનેલી એ માએ ‘ગઈણીજીને છે તેથી તેણે પોતાની સંસ્કૃતિના પ્રચારમાં અને વ્યાપાર- વહાણવટાના સંપર્ક સાધી, એની બે દીકરીઓ અનુક્રમે ૧૦, અને ૧૩ વર્ષ—ને ખેડાણમાં અદ્ભુત પરાક્રમ કરી બતાવ્યું છે. દુર્ગમ હિમાલયના પહા- ખાનગી રીતે દીક્ષા અપાવી વળાવી દીધેલી. એ છોકરીઓને સંપર્ક ડોમાં ઘાટીઓના માર્ગોએ અને દરિયાઈ માર્ગોએ ભારતમાં જેમ અધતાં છેકરીઓએ જણાવ્યું હતું કે “અમારી માએ અમને ગઈ
આક્રમણોને માર્ગ ખુલ્લે કરી આપે છે તેમ તેના સાંસ્કૃતિક વિસ્તા- ણસાબ સાથે રહેવા મક્લી છે. અમે એમનું કામ કરીએ છીએ, : " રને માર્ગ પણ ખુલ્લે કરી આપ્યો છે. પ્રાચીનકાળથી જ ભારતમાં એમના કપડાં ધોઈએ છીએ, રાત્રે એમના પગ દાબીએ છીએ.
વહાણવટામાં ગુજરાત મોખરે રહ્યું છે. છેક બુદ્ધકાળમાં શિહોરના અમને ખાવા મળે છે, અને પહેરવાને કપડાં મળે છે. અમારી મા વિજયકુમારે સિલોનમાં જઈને આપણી સંસ્કૃતિને ઝંડો રોપ્યો અમારું પોષણ કરી શકતી નહોતી. અમને ખબર નથી કે દીક્ષા હતા તે તે ઈતિહાસમાં નોંધાયું છે, પણ વણનોંધાયેલ એવી કેટલીયે એટલે શું? તમે લઈ જાઓ તે અમે તમારી સાથે આવવા તૈયાર હકીકતોના પરિણામે જ એમ બન્યું હોય એવું માનવામાં પ્રબળ છીએ પણ અમને ખવરાવજો.' કારણે છે. ભરૂચ જેવા બંદર વિષેની હકીકત તે હવે બહુ
આમ કરવાથી કિંમતી અને મહામેધી જિંદગી ધૂળમાં રગજાણીતી થઈ ગઈ છે અને તાજી હકીકતોને વિચાર કરીએ તે સૌરા
દોળાઈ જાય છે એવું તમને નથી લાગતું? સંસ્થાએ આ વાત ષ્ટ્રના ભાવનગર, જામનગર, મોરબી અને જુનાગઢના રાજવીઓએ
ઉપર કેમ કઈ જતનો પ્રકાશ ફેક નથી ? અને વણિકોએ બંદરી વ્યાપારમાં બ્રિટિશરાજને જે શિકસ્ત આંપી
સમજપૂર્વકના જ્ઞાન સાથે વૈરાગ્ય આવે તે એ વૈરાગ્ય ટકી તે કાંઈ અકસ્માત નથી પણ એ પ્રજામાં બંદરી વ્યાપાર વ્યવહારની
રહે છે. “સંસાર અસાર છે,’ ‘ સંસારમાં કોઈ સાર નથી.' એવી જે દીર્ઘકાલીન પરંપરા છે. તેનું જ સૂચક છે. ગુજરાત વિષે એક ભાવનાઓ આવા ઉગતા નવપલ્લવિત છાડવાઓ ઉપર લદાય તો, વિદ્રાનનું મંતવ્ય છે કે તે ડાહી અને વ્યવહારુ પ્રજા છે. આ ડહાપણની ધર્મની ઉન્નતિ થવાને બદલે ધર્મ ખોરંભે પડશે એમ તમને નથી લાગતું? ભૂમિકામાં તેને દીર્ધકાલીન વહાણવટું અને વ્યાપાર જ કારણ છે, એમ
તમને એમ નથી લાગતું કે બાળદીક્ષા ઉપર કોઈ ધારો અમલી માનવું રહ્યું. આથી બહાદુરી સાથે ડહાપણને સુમેળ આ પ્રજામાં
બનવું જોઈએ ? સરકાર સજાગ છે તો પછી આ વિલંબ શા માટે છે જે અન્યત્ર દુર્લભ છે. . .
છે? દીક્ષા ધર્મ એ માનવજીવનના ઉત્કર્ષ અને ઉન્નતિને અપૂર્ણ.' , ' . .
દલસુખ માલવણિયા
માર્ગ હશે, ૫તુ ફ_લ જેવા આવા કોમળ ભૂલકાઓ દીક્ષા ધર્મ અંગીઆ બાલદીક્ષા સામે શ્રીન કેમ સેવવામાં આવે છે? કાર કરે કે શાવવામાં આવે એમાં કશ ઉર્ષ દેખાતે નથી. મને ", (અમદાવાદ ખાતે ગયા જૂન માસની બીજી તારીખે પ્રત્યાઘાતી તો એમ લાગે છે કે ઉગતા છોડવાઓને આપણે કચડી નાંખીએ વિચારસરણીના પુરસ્કર્તા અને મુંડનભૂખ્યા મુનિવર શ્રી વિજ્ય- છીએ, મુકત હવામાં ખીલવા દેતાં નથી. સમાજનું આ પાપ રામચંદ્રસૂરિએ એક આખો કુટુંબ-પરિવાર, જેમાં દશ અને બાર કહેવાય કે પુણ્ય ? " વર્ષના બે બાળકોનો સમાવેશ થતો હતો તેને દીક્ષા આપી. તેને દીક્ષા ધર્મ જે અંગીકાર કરે છે, તેને “દીક્ષાર્થી’ કહેવાય છે. પણ સખત વિરોધ કરતા એક પત્ર જ્યોતિસંઘ પત્રિકાના તંત્રીને ઉદ્દેશીને આ બાળકો સમજતાં હશે કે “દીક્ષાર્થી' એટલે ? સંયમ જેનો બહેન સત્યવતી શાહે લખેલો તે, તે પત્રિકામાંથી નીચે સાભાર ઉધ્ધત
ધર્મ છે અને વૈરાગ્ય જેનો મર્મ છે. એવી વ્યકિતઓ ભલે કરવામાં આવે છે. આ પત્રને મુદો માત્ર જ્યોતિસંઘ પત્રિકના ધર્મ ગ્રહણ કરે, પણ જે આટલી નાની વયે સંયમ અને વૈરાગ્યનો મર્મ તંત્રીએ જ નહિ પણ આજના સામયિકોના દરેક મંત્રીએ ધ્યાનમાં પણ ન જાણે એ દીક્ષા શી રીતે પાળી શકે? તમારા જેવી પ્રખર લેવા જેવું છે. તંત્રી).
સંસ્થાઓએ સમાજના આવા નૈતિક બલિદાન સામે ઝંડો ફરકાવવો બહેનશ્રી,
જોઈએ એમ તમને નથી લાગતું? .- . હમણાં જ થોડાક દિવસ પહેલાં તાજેતરમાં જ એક શ્રીમંત
સહકુટુંબ દીક્ષા અપાતી હોય, નાનાં કુમળાં અબુધ બાળકો , કુટુંબે પતિ-પત્ની અને બાળકો સહિત દીક્ષા લીધી. એ સમાચાર
‘એ દીક્ષામાં સંડોવાયેલા હોય એ પ્રસંગને મહત્ત્વ આપવા માટે છેસમાજમાં સનસનાટી ફેલાવી હતી. દીક્ષા લે અને તેમાં ય મેટી
પ્રતિષ્ઠિત વ્યકિતઓ હાજરી આપે અને આ પ્રસંગને અવાસ્તવ 1 ઉમ્મરના માણસને સંસાર તરફ વૈરાગ્ય આવે એ તો સ્વાભાવિક છે;
પ્રતિષ્ઠા મળે એ ઉચિત છે? મને લાગે છે કે પ્રતિષ્ઠિત વ્યકિત૫તું જયારે આવા કોમળ ફૂલ જેવા પાંગરતાં બાળકોને વૈરાગ્ય
ઓએ હાજરી આપીને અપ્રત્યક્ષ રીતે ઉત્તેજન આપવું જોઈએ નહિ. - તરફ વાળીને અને “સંસાર અસાર છે” એમ સમજાવીને ખાઈમાં ધકેલી , વર્તમાનપત્રોએ પણ એની જાહેરાત કરી, પુખ્ત ઉમરની કરી દેવામાં આવે છે ત્યારે તે અમારાં રુંવાડા પણ ઊભાં થઈ જાય છે.
વ્યકિતઓ દુનિયાના કડવાં મીઠા અનુભવ પછી વૈરાગ્ય તરફ વળે. ' દીક્ષાને ભાવ, તથા એના સિદ્ધતે પણ જાણવાની
અને દુનિયાને મેહ છોડવા સમજપૂર્વક તૈયાર થાય એ ખુશી જેમનામાં બુદ્ધિ નથી, સમજ નથી, એવાં કુમળાં બાળકોને દીક્ષા
થવા જેવી વસ્તુ છે, આવકારવા જેવી વસ્તુ છે, અભિનંદનને ગ્રહણ કરાવે એ બળાત્કાર નથી શું?
યોગ્ય છે, એમાં કશું અસ્વાભાવિક નથી. પણ હીનાં ભૂલકાઓનું
શું ? વર્તમાનપત્રોમાં પણ સહકટુંબ દીક્ષા લેવાનાં ઓવારણાં બાળ–લોથી સમાજમાં અરાજકતા ફેલાય છે એ સાવ
લેવાય અને બાળકોને દીક્ષા આપવામાં આવે છે, એનો ખેદ અથવા છે છે. આ સાચી વાત છે. તે પછી બાળ દીક્ષાર્થીઓથી સમાજનું ધારણ કઈ નિર્દેશ પણ ન કરવામાં આવે એ અતિ દુ:ખદ બીના છે. વર્તમાન- રીતે ઊંચું આવે છે એ એક વિચારણીય પ્રશ્ન છે.
પત્રો કેવળ પ્રસંગનું ખ્યાન કરવા માટે છે કે લોકોના મનનું ધર્મની વાત વિચારીએ તો પણ એવું દેખાય છે કે, આવા નાની ગ્ય ઘડતર કરવા માટે છે ? મને લાગે છે કે આ બાબતમાં 'ઉમરના બાળકોને ધર્મનું જ્ઞાન હોતું નથી. જે જ્ઞાનની સમજ : ને વર્તમાનપત્રો પણ પોતાની ફરજ ચૂક્યાં છે. હોય તે જ્ઞાનને વગર વિચારે અમલી બનાવી દીક્ષાના સ્વરૂપમાં
' સત્યવતી શાહ * મૂવું તે સમાજને માટે શું હિતકર છે?
રાષ્ટ્રીય તેમ જ, આંતરરાષ્ટ્રીય રાજકીય પરિસ્થિતિ” આવી નાની ઉમ્મરના બાળકો દીક્ષા ગ્રહણ કરે તે ધર્મની વધુ શુદ્ધિ થતી હશે? વળી આ બાળકેએ એમની સ્વેચ્છાએ દીક્ષા
" શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહનું ગ્રહણ કરી હશે ?. શા માટે દીક્ષા ગ્રહણ કરી હશે ? આ બાબતમાં | મુલતવી રહેલું ભાષણ તમારી જેવી અગ્રગણ્ય સંસ્થાઓ કેમ કોઈ ' પડદો ઉંચકતી નથી ?
૨ છે કેમ મૌન સેવાયું છે?
શ્રી. મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના આશય નીચે સંઘના કાર્યા- ર 3 કુમળી ફુ લ’ જેવી કળીઓને પરણાવી દે છે ત્યારે આટલે લયમાં (૪૫-૪૭ ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબઈ, ૩) તા. ૨૦–૭-૬૩
ઉપાડે લેવામાં આવે છે અને ફ લ જેવા બાળકોને વૈરાગ્યના વહી- શનિવારના રોજ સાંજના ૬-૧૫ વાગે શ્રી. ચીમનલાલ ચકુભાઈ ક ણમાં સમજ્યા વગર બેસાડવામાં આવે ત્યારે કેમ મૌન સેવવામાં શાહ, રાષ્ટ્રીય તેમ જ, આંતરરાષ્ટ્રીય રાજકીય પરિસ્થિતિ” એ રીત : આવે છે.?.. *' ' . ' ' '
વિષય ઉપર જાહેર વ્યાખ્યાન આપશે. આ વિષયમાં રસ ધરાવતા હતાં છે. ". સમાજમાં સ્ત્રી અને પુરુષ એ દેશનધન છે. એક નાગરિક ભાઈ–બહેનને નિમંત્રણ છે. ':
તરીકે દરેકને સરખા હક્કો મળેલા છે. તે પછી આવા દેશના ધન..''' ': ' , ' મંત્રીઓ, મુંબઈ જૈન યુવક સંઘન
d
s
.
!..
"
કા કા
કા ;