________________
* * *મુ - જીવન
તા. ૧-૬-
૩.
કાર્યકરો તરફથી અમારો જે ઉમળકાભર્યો આદરસત્કાર કરવામાં. એન્ડ કંપની તરફથી રૂ. ૧,૫૦,૦૦૦ નું આ સંસ્થાને દાન મળ્યું હતું. આવ્યો તે અંગે અમારું દિલ એક પ્રકારના વિસ્મય, આનંદ અને આ વિદ્યાલયનાં હાઈસ્કૂલ વિભાગમાં વિદ્યાર્થીઓની કુલ સંખ્યા આભારની લાગણી અનુભવી રહ્યું હતું. આ મનભાવને વ્યકત : ૧૦૧૫ ની છે અને પ્રાથમિક વિભાગમાં ૯૧ ની છે. અહિ સહશિક્ષણ કરતું મેં આભારનિવેદન કર્યું અને અહિથી અમે આગળ ચાલ્યાં. સ્વીકારવામાં આવ્યું છે. એ હિસાબે. હાઈસ્કૂલમાં ૮૪૯ વિદ્યાર્થીઓ રસ્તામાં શ્રી જેચંદભાઈ મઠીયા તરફથી ચલાવવામાં આવતું. અને ૧૬૬ વિદ્યાર્થિનીઓ છે, પ્રાથમિક વિભાગમાં ૮૨. વિદ્યાર્થીઓ એક અંગત મલેકીનું-વિદ્યાર્થી વિકાસગૃહ આવ્યું. ત્યાં અમે ગયાં. અને વિદ્યાર્થિનીઓ. છે. શારદાકામ છાત્રાલય' નામે ઓળખાતી આ શ્રી બાબુભાઈ વેરા અહિંના ગૃહપતિ છે. અહિં ૮૦ વિદ્યાર્થીઓને-મોટા સંસ્થાના વૅસ્ટેલમાં ૧૨૫ વિદ્યાર્થીઓ વસે છે. આ સિવાય બીજા ભાગે જૈન વિદ્યાર્થીઓને રાખવાની સગવડ છે - અને દરેક વિદ્યાર્થી વિદ્યાર્થીઓ બહારની વસ્તીમાંથી તેમ જ બહારનાં કેટલાંકે છાત્રાપાસેથી માસિક રૂ.૬૦ લેવામાં આવે છે. અહિં પણ વિદ્યાર્થીઓની લયમાંથી અહિ; ભણવા આવે છે. શિક્ષણની સમગ્ર કાર્યવાહી. ઉપર ભરતી સારી છે. ' ', '
જણાવ્યું તે મુજબ દ્વિભાષી - ગુજરાતી તથા મરાઠી છે. કૃષિશિક્ષણ - આ વિદ્યાર્થી વિકાસગૃહ જોઈને અમે ઉપર જેને માટે આ વિદ્યાલય પાસે ઘણા મોટા પ્રમાણમાં જમીન છે અને ત્યાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે તે સુનાબાઈ પેસ્તનજી હકીમજી વિદ્યાલય મોટા ભાગે બાગાયત ખેતી ચાલે છે. આ આખી વસાહત પુષ્કળ ઝાડતરફ આગળ વધ્યા. આ સંસ્થાની ૧૯૨૦ ની સાલમાં શ્રી ભીસેએ પાનથી ભરેલી છે. આ સંસ્થાએ, જ્યાં સુધી આપણો દેશ આઝાદ થશે સ્થાપના કરેલી. અને આજે પણ શ્રી ભીસે આ સંસ્થાના પ્રમુખ- નહોતે ત્યાં સુધી સરકારી મદદ લીધા સિવાય પિતાની શિક્ષણ પ્રવૃત્તિ ચલાવી સ્થાને-પ્રાણસ્થાને વિદ્યમાન છે અને તેથી આ વિદ્યાલયને સામાન્ય હતી. એટલું જ નહિ પણ, આ સંસ્થાના મુખ્ય કાર્યકર્તાઓએ, શિaરીતે “આચાર્ય ભીસૈની શાળા” તરીકે જ ઓળખવામાં આવે છે. આ કોએ તેમજ વિદ્યાર્થીઓએ સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં ખૂબ ભોગ લીધે વિદ્યાલયના પ્રવેશ દ્વાર પાસે અમે પહોંચ્યા એટલે અમારી રાહ જોતાં. હસ્તે. - ભવ્ય વનBR ભરેલી પાર્શ્વભૂમિ, ગામના બધા લોકોને પૂરો આચાર્ય ભીએ અને અન્ય પ્રમુખકાર્યકર્તાઓએ અમારું સ્વાગત સહગ, શિક્ષકોની ત્યાગવૃત્તિ, નિષ્ઠા તથા આત્મીયતા, ભૂતપૂર્વ કર્યું અને આ વિશાળ શિક્ષણવસાહતમાં તેમણે અમને ફેરવ્યા અને વિદ્યાર્થીઓ સાથે ચાલુ સુદઢ સંપર્ક, રાષ્ટ્રીય વૃત્તિનું પ્રાધાન્ય, સર્વઆ સંસ્થાને કેમ ઉદય થશે, કેવી રીતે વિકસતી ગઈ અને આજે ધર્મસમભાવ, સંર્વાગીણ વિકાસને પ્રયત્ન પ્રગશીલતા તથા આધુકયા કયા પ્રકારની વિવિધ પ્રવૃત્તિઓનું સંચાલન કરવામાં આવે છે તેને નિકતા, શીલસંવર્ધન માટે સતત પ્રયત્ન, તથા ગ્રામીણ જીવન વિગતવાર ખ્યાલ આપ્યું. તેમની પાસેથી અમે જે જગ્યું અને સાથેને ચાલુ સંપર્ક—આ બધી આ સંસ્થાની વિશેષતાઓ છે. સાંભળ્યું તેને ટૂંકસાર નીચે મુજબ છે:- . . . .
આ સંસ્થાના તેમ જ તેના આત્મારૂપ આચાર્ય ભીસેના આ રીતે આ શાળાની શરૂઆત ૧૯૦ ની સાલમાં-૩૫ વિદ્યાર્થીઓથી
થયેલા પ્રત્યક્ષ પરિચયથી અમો સર્વનાં દિલ અતિ પ્રભાવિત બન્યાં.
કોસબાડમાં એક તપસ્વિનીનાં દર્શન થયાં, અહિં એક તપસ્વિનાં અને ત્રણ ધારણથી, નજીકના એક નાના સરખા મકાનમાં કરવામાં
દર્શન થયાં. આ રીતે અમે ઊંડી - કૃતાર્થતા અનુભવી. આવી હતી. છેડે સમય જતાં બાઈ ધનબાઈ તરફથી આ સંસ્થાને પિતાના મકાન માટે રૂા. ૫૦,૦૦૦ નું દાન મળ્યું. આ ઉપરાંત ઘોલ
1 મધ્યાહ્ન થવા આવ્યો હતો. એટલે અહિંથી નવા મિત્રોની
રજા લઈને અમે પાછા કોસબાડ આવ્યાં. સ્નાન વગેરે પતાવીને વડના લોકોએ રૂા. ૩,૫૦૦ અને બેરડીના લોકોએ રૂ. ૬,૫૦૦ એમ રૂા. ૧૦,૦૦૦ એકઠા કરી આપ્યા. તેમાંથી આ મોટી વસાહત
બધાં ભેજન માટે ભેજનશાળામાં એકઠાં થયાં. ઊભી થઈ. આ બાજુ અનેક શૈક્ષણિક પ્રવૃત્તિઓ ચલાવતી
ગ્રામ બાલશિક્ષણ કેન્દ્રના સર્વ કાર્યકરોને પણ અમારી ગોખલે એજ્યુકેશન સેસાયટી એ મુખ્ય માતૃસંસ્થા છે. તેની હસ્તક
સાથે ભેજન લેવાનું અમે આગળથી જ નિમંત્રણ આપ્યું હતું,
એટલે તારાબહેન વગેરે પણ અમારી સાથે ભેજનસમારંભમાં અહિં તેમ જ કસબામાં નીચે મુજબની શિક્ષણસંસ્થાઓ કામ કરી રહી છે. * * * * * ' ' ',' , '
જોડાયાં. ભજનમાં જલેબી, પૂરી, ફરસાણ, રાયતું, વગેરે વિવિધ ' '
વાની હતી. આ ભાવતું ભોજન સમાપ્ત થયા બાદ, આગળ બોરડી: (૧) બાઈ સુનાબાઈ પેસ્તનજી હકીમજી હાઈસ્કૂલ
ઉપર સૂચવ્યું હતું તે મુજબ અમે આ શિક્ષાકેન્દ્ર માટે અંદર . (૨) રમાશંકર જુગલકીશોર બેરલાઈવાળા શારદાગ્રામ
અંદર મળીને રૂા. ૫૦૧ એકઠા કર્યા હતા. તે રકમ અમે અમારા .. (૩) બાઈ સુનાબાઈ પેસ્તનજી હકીમજી પ્રાઈમરી સ્કૂલ
સંઘ તરફથી શ્રી તારાબહેનને સુપ્રત કરી. અને સંઘના મંત્રી શ્રી (જ), રાવબહાદૂર અનંત શિવાજી દેસાઈ ટોપીવાળા કૃષિ
ચીમનલાલ જેઠાલાલ શાહ, એ રકમ સુપ્રત કરતાં અમારા રહેવા, .... શિક્ષણવર્ગ... : : : : : : : : : : : -
સુવા, જમવા વગેરે માટે જે સર્વ પ્રકારે સંતોષકારક એવી સગવડ કોસબાડ: (૫) કૃષિવિદ્યાલય , . . . . . . - - -
કરી આપી હતી તે બદલ તારાબહેનને તથા અન્ય કર્મચારીઓના () સર્વોદય વિદ્યાલય
સંઘ તરફથી હાર્દિક આભાર માન્યો. એ જ વખતે બીજા બે ચાર . (૭) ગ્રામપંચાયત કાર્યવાહક પ્રશિક્ષણ વિદ્યાલય.
મિત્રોએ વળી બીજી રૂા. ૫૦ ની રકમ તારાબહેનને ભેટ ધરી. આ (૮) મહાત્મા ગાંધી જનતા વિદ્યાલય
બધા બદલ તારાબહેને સંધને આભાર માનતાં જણાવ્યું કે, અહિ . (૯), આશ્રમ—શાળા,
અનેક મંડળીઓ મેટા ભાગે શિક્ષકોની તેમજ વિદ્યાર્થીઓની–પર્ય' આ વિદ્યાલયને ૧૯૪૫ માં રજત મહોત્સવ ઊજવવામાં આવ્યું
ટન માટે અનેક્વાર આવે છે, પણ એ બધાં કરતાં તમે ભાઈ બહેનહતે. તે પ્રસંગે આ સંસ્થાના ભૂતપૂર્વ વિદ્યાર્થીઓએ રૂા. ૭૫,૦૦૦
ની આ મંડળી જુદા પ્રકારની છે. સાધારણ રીતે પર્યટણ એટલે એકઠા કર્યા હતા અને તેમાંથી જે માન ઊભું કરવામાં આવ્યું.
એક કે બે દિવસ આનંદ મજા કરવા માટે મુંબઈ છોડીને દૂરના એક હતું તેને ‘ગુરુદક્ષિણા મંદિર નામ આપવામાં આવ્યું છે. યા બીજા સ્થળે ભ્રમણ કરવું–આવી સમજણ હોય છે. તમે ભાઈ- ૧૯૫૫ની સાલમાં આ વિદ્યાલયને મલ્ટીપરપઝ હાઈસ્કૂલ- બહેને જે રીતે અહિ આવ્યા, અને અમારી પ્રવૃત્તિમાં આટલા બધા બ લક્ષી શિક્ષણસંસ્થા તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી હતી રસ દાખવ્ય, વળી બેરડીમાં પણ તમેએ બધો સમય ત્યાંની શિક્ષણઅને કૃષિશિક્ષણ માટે રૂ. ૩૭૦૦૦ અને ટેકનિકલ શિક્ષણ માટે સંસ્થાઓ જોવા નિહાળવામાં જ ગાળ્યો, એ ઉપરાંત માત્ર સ્વયંરૂા. ૧,૦૨,૦૦૦ ની સરકાર તરફથી ગ્રાન્ટ આપવામાં આવી હતી. પ્રેરિત બનીને આવું મધુર અર્થદાન -જે અમારા માટે આ આ ઉપરાંત ટેકનીક્લ ટ્રેઈનીંગ માટે મેસર્સ ગોદરેજ બૉઈસ પ્રકારનો પહેલો જ અનુભવ છે. આ બધું જોતાં મારે કહેવું પડે