________________
REGD. No. B-4266 વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૪
પ્રબુદ્ધ જૈન’નું નવસંસ્કરણ વર્ષ ૨૪: અંક ૧૮
મુંબઈ, જાનેવારી ૧૮, ૧૯૩, બુધવાર
શ્રી મુંબઇ જૈન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર આફ્રિકા માટે શિલિંગ ૮ ..
છૂટક નકલ: ૨૦ નયા પૈસા તંત્રીઃ પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા
ક . '
આપણુ મહામાનવ મુનશી
' ડે. કનૈયાલાલ માણેકલાલ મુનશીએ ૭૫ વર્ષ પૂરાં નહોતી. આ લગ્નજીવન દ્વારા નિર્માણ થયેલા અપૂર્વ કરીને તાજેતરમાં ૭૬ માં વર્ષમાં પ્રવેશ કર્યો છે. આટલી સાહચર્યની કથા આજે સર્વતોમુખી પ્રશંસાની પાત્ર બની લાંબી જીંદગી દરમિયાન અનવરત પરિશ્રમ અને “અદમ તમન્ના- છે. તેમણે કહેવાતા સ્વછંદને જાણે કે પૂરા અર્થમાં સાર્થક – પર્વ તેમ અસાધારણ સામર્થ્ય દાખવીને જે કામ કર્યું છે અને Justified કર્યો હોય એવા ઐકય અને અ ન્ય નાનાં રાજકીય, સામાજિક તેમજ સાંસ્કૃતિક ક્ષેત્રે દેશના વિકાસમાં તેમણે તેમણે આપણને દર્શન કરાવ્યો છે. આ માટે એ બન્ને ધન્યવાદના જે ફાળો આપ્યો છે તે ધ્યાનમાં લેતાં કોઈ પણ ભારતીય-વિશેષે અધિકારી બને છે. કરીને કોઈ પણ ગુજરાતી–તેમના વિષે ઊંડો આદર અનુભવ્યો ગુજરાતમાં...ગુજરાતીમાં આજે તેમની જોડે ઉમ્મર સાથે વિના રહી શકે તેમ છે જ નહિ. આટલી લાંબી જીંદગી દરમિયાન
કર્મકુશળતાની દ્રષ્ટિએ સરખાવી શકાય તેવી અન્ય કોઈ વ્યકિત તેઓ અનેક આરેહ અવરોહમાંથી પસાર થયા છે; તેમણે પુરુ
નજરે પડતી નથી. તેમની આ ૭૬ મી વર્ષગાંઠના પ્રસંગે ષાર્થનાં અનેક સીમાચિહને સર કર્યા છે; તેઓ કોઈ વાર ચડ્યા
‘પ્રબુદ્ધજીવન’ ના વાચ- કોને તેમને સમગ્ર રૂપે પરિચય થાય છે કોઈ વાર પડયા છે અને તે કારણે પ્રકૃતિના અવનવા રંગે
તે હેતુથી તેમની ૭૬ મી વર્ષગાંઠ ઉથાપન સમિતિના પ્રમુખ તરીકે તેમના જીવનમાં પ્રગટ થતા રહ્યા છે. જાહેર જીવનમાં મુનશી મહારાષ્ટ્રના શિક્ષણમંત્રી શ્રી શાંતિલાલ હ. શાહે મુંબઈ ખાતે તા. ૩૦મી હંમેશાં એક controvesial figure –વિવાદાસ્પદ વ્યકિત રહ્યા છે.
ડિસેમ્બરના રોજ નેશનલ સ્પોર્ટસ કલબ ઓફ ઈન્ડિયાના ચોગાનમાં તેમના ઉપર પ્રશંસાના પુષ્પ વરસ્યાં છે અને પ્રતિકૂળ ટીકા-ટીપ્પણીના એકઠા થયેલા મુનશીના મિત્રો અને પ્રશંસકોના ઘણા બહોળા ઝંઝાવાતોને પણ તેમને અનેકવાર સામનો કરવો પડયો છે. આ
સમુદાય સમક્ષ જે સ્વાગત પ્રવચન કર્યું હતું તેને તથા શ્રી મુનશીએ બધું છતાં પણ, તેમણે એક સતત કર્મયોગીનું જીવન જીવી બતાવ્યું છે, પિતાના આભારનિવેદનમાં જે કાંઈ કહયું હતું તેને અનુવાદ આપ એક બહાદુર યોદ્ધાની માફક તેઓ પ્રતિકૂળ બળે સામે ઝૂઝતા રહ્યા છે. ઉચિત ધર્યો છે. એકમાં મુનશીના આજ સુધીના જીવનની સંક્ષિપ્ત,
તેમના વિચાર અને વલણમાં સમયે સમયે મહત્ત્વના ફેરફારો સુમધુર અને મિતભાષી આલોચના છે; અન્યમાં આજે જયારે જીવન થતા રહ્યા છે. એક કાળે ઉગતી પ્રજાએ તેમનામાં પ્રખર ક્રાંતિકારનાં આથમણી દિશા તરફ નજર કરી રહ્યાં છે અને સતત ક્રિયાશીલ દર્શન કર્યાં હતાં. અને વ્યાસપીઠ ઉપરથી જીવનમૂલ્યોના પરિ- પ્રકૃતિ વિરામ તરફ ઢળી રહી છે ત્યારે શ્રી મુનશી પોતે વર્તનની ઉદ્ઘોષણા કરીને તેમણે યુવાન પ્રજાને ભારે પ્રભાવિત પોતાની લાંબી જીવનકારકીર્દીને કેવી રીતે નિહાળે છે તેનું, તેમની કરી હતી; આજે સનાતન ધર્મના સંરક્ષક બનીને જીવનનાં શાશ્વત ભાવનાશીલ વાણીમાં, આપણને સુભગ દર્શન થાય છે. આપણા મૂલ્ય તેઓ આગળ ધરતા દેખાય
મહામાનવને યથાસ્વરૂપે આપણે છે. આ જે છે તે છે, પણ મહાન,
ઓળખવા જોઈએ એ દષ્ટિએ આ શકિતના વહેતા સ્ત્રોત જેવું તેમનું .
બને ઉપયોગી છે એમ મને લાગે છે. • જીવન બન્યું છે. ભાવનાના આવેગથી
પરમાનંદ તેમનું અંતર સતત ધબકતું રહ્યું છે. અનેક રંગે વડે તેમનું જીવન રેંગાનું
શ્રી શાંતિલાલ શાહનું સ્વાગતપ્રવચન રહ્યું છે. કંઈ ને કંઈ કરવાની
માન્યવર મહાશય, આ સદીની અસ્વસ્થાએ--તમન્નાએ તેમને આજ
શરૂઆતમાં, જેમ એ દિવસેમાં સુધી સતત ક્રિયાશીલ રાખ્યા છે.
અનેક ઉગતા યુવાને મુંબઈ આવતા તેમને કદિ સ્થિર– static -કલ્પી
હતા તેમ, આપનું પણ અહીં ખાતે શકાતા જ નથી. આજે તેમની
દ્રવ્યોપાર્જનાર્થે આવવાનું બન્યું હતું. શારીરિક ક્ષમતા ઉપર વૃદ્ધાવસ્થાની
અસાધારણ બુદ્ધિપ્રતિભા અને ઈશ્વર, કાંઈક અસર દેખાવા લાગી છે; એમ.
વિષે ઊંડી નિષ્ઠાના બળે અને ખંત છતાં તેઓ સદા યુવાન છે અને
તથા પરિશ્રમપૂર્વક આપ જલ્દીથી જીંદગીની છેલ્લી ઘડી સુધી યુવાન .
આગળ વધવા લાગ્યા, જે વિષે આપના રહેવાના છે. '
સાથી મિત્રે ગૌરવ અનુભવી - શ્રીમતી લીલાવતીબહેન સાથેનું
રહ્યા હતા. . વર્ષો પહેલાં નિર્માણ થયેલું. તેમનું
મુંબઈમાં આપ કાયદાનો અભ્યાસ લગ્ન તત્કાલીન પ્રણાલિકાભંગની
કરવા માટે આવેલા અને જોતજોતામાંતેમની તમન્નાના પ્રતીકરૂપ હોઈને
ઍડકેટની પદવી આપે પ્રાપ્ત કરી. તે દિવસમાં ખૂબ વિવાદાસ્પદ
આ કાયદાના વ્યવસાયમાં ધુરંધર બન્યું હતું. કોઈએ તેમની આ હિંમત
લેખાતા મયદાશાસ્ત્રીઓની ચેમ્બરમાં માટે તેમને ભારોભાર ધન્યવાદ
કામ કરતાં કરતાં, કાયદાશાસ્ત્રીઓના આપ્યો હતા; કોઈએ તેને એક
મંડળમાં આપે જલદીથી મહત્ત્વનું પ્રકારને અક્ષમ્ય સ્વછંદ લેખીને
સ્થાન પ્રાપ્ત કર્યું અને એ ધંધાના તેમને વખોડી નાખવામાં બાકી રાખી
કરી કનૈયાલાલ કનથી' , ' '
એક અગ્રણી તરીકે આપ ઓળખાવા