Prabuddha Jivan 1961 Year 22 Ank 17 to 24 and Year 23 Ank 01 to 16

SR No.: 525946
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1961
Total Pages: 250
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 20 MB

Page 4

૧૬૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૧-૨
-
-
-
સૌરાષ્ટ્રનું સંસ્કાર કેન્દ્ર: ભાવનગર
હતું અને આ બધા પાછળ કેટલેક દરજજે નહેરુવિરોધી તત્તે પ્રાધાન્ય આપીને, નવી ચેતના, નવા પ્રાણ દાખવે. જે એમ ચોતરફ ઉદ્ભવી રહ્યા હોય-એકઠા થઈ રહ્યા હોય-ગંઠાઈ નહિ બને તે કેંગ્રેસ પણ કાળક્રમે હતપ્રાણુ બનશે અને દેશ રહ્યા હોય એમ લાગે છે એમ સૂચવીને, આજને તબકકે, અરાજકતા તરફ ઘસડાતે રહેશે, અને આજ સુધીમાં કરેલી નહેરની ગમે તે નબળાઈ હોય, ત્રુટિ હોય તે પણ નહેરુનું કમાણી ધૂળમાં મળી જશે. દેશની અંદર તેમ જ આંતરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે એટલા મોટા આ પ્રમાણે અનેક માહિતી અને માર્ગદર્શનથી ભરેલું શ્રી મહત્ત્વનું સ્થાન છે કે તેની પ્રતિષ્ઠાને હાનિ પહોંચાડનારા ચીમનભાઇનું દૃષ્ટિસંપન્ન વ્યાખ્યાન પૂરું થયું અને ઉપસ્થિત લેકે દેશને ઘણું મોટું નુકસાન પહોંચાડે છે, અને થયેલા શ્રોતાઓના દિલમાં રમી રહેલી કૃતકૃત્યતાની લાગણીને નહેરુ ન હોય અથવા નિર્બળ હોય તે દેશનું શું થાય
સંઘના પ્રમુખ શ્રી ખીમજીભાઈ ભૂજપુરીઆએ ઉચિત શબ્દોમાં તેને આ નહેરુવિધી બળોને કોઈ ખ્યાલ નથી, કલ્પના વ્યક્ત કરી અને સભા વિસર્જન થઈ. નથી-આ મુ તેમણે બહુ ભારપૂર્વક રજૂ કર્યો. બેરૂખારી જેવી એક નાની બાબત ઉપર ત્યાંના મુખ્ય પ્રધાન બી. સી. રોયે આખા બંગાળાને સળગાવીને બંગાળની તેમ જ આખા દેશની ભારે કુસેવા કરી છે અને પાછલે બારણેથી પીછેહઠ કરીને
રાષ્ટ્રીય મહાસભાનું અધિવેશન સૌરાષ્ટ્રમાં ભાવનગર ખાતે
પહેલી વાર ભરાય છે તે પ્રસંગે ભાવનગરનું સૌરાષ્ટ્રમાં શું . નહેરુની માનહાનિ કરતાં તેમણે પિતાની જ માનહાનિ કરી છે
સ્થાન છે અને સૌરાષ્ટ્રના અન્ય શહેરની અપેક્ષાએ ભાવનગરની એમ તેમણે જણાવ્યું.
શી વિશેષતા છે તેને ખ્યાલ આપવો “પ્રબુદ્ધ જીવન’ના વાંચકે ' તેમણે આગળ ચાલતાં જણાવ્યું કે આજે આપણે દેશ માટે ઉપયોગી થઈ પડશે. ભારે કટોકટીમાંથી પસાર થઈ રહ્યો છે, નહેરુવિરોધી બળે
ભાવનગર કોઈ નું પુરાણું શહેર નથી. તેને અસ્તિત્વમાં જોર કરતા જાય છે, દેશની એકતા, સંગઠિતતા તરફથી ઘવાઇ
આવ્યાને લગભગ ૧૫૦ વર્ષ થયાં છે. તેની સ્થાપના શિહેરના રહી છે, પ્રાદેશિક આગ્રહે, અભિનિવેશ, ઝનુને લેકમાનસને ગોહેલવંશી રાજવી ભાવસિંહજીના હાથે થયેલી. સમયના વહેવા ઘેરી વળતા જાય છે અને અખિલ ભારતીય દૃષ્ટિની દેશવાસી
સાથે ભાવનગર રાજ્ય સદા વિકસતું રહ્યું છે. સૌરાષ્ટ્રનાં દેશી એના દિલ ઉપર જોઈએ તેવી કોઈ પકડ જામતી નથી. કોંગ્રેસમાં રાજ્યનું એકમ રચાયું તે પહેલાં ભાવનગર રાજ્યની ગાદી નૈતિક તત્વો અને આધ્યાત્મિક સત્વને હાર થઈ રહ્યો છે,
ઉપર મહારાજા શ્રી કૃષ્ણકુમારસિંહજી બીરાજતા હતા અને અને જેમના નામે, ભાષાના નામે, પ્રદેશના નામે, ધમ યા
રાજ્યના દીવાનપદે સ્વ. અનંતરાય પટ્ટણી હતા. આ મહારાજાના સંપ્રદાયના નામે પ્રત્યાઘાતી બળાની તરફ જમાવટ થઈ રહી છે. પિતામહ સર તખ્તસિંહજી ભારે લોકપ્રિય મહારાજા હતા. બીજી બાજુએ, તેમણે જણાવ્યું કે, એમાં કઈ શક નથી
તેમના સમયમાં દિવાનપદ શોભાવતા સ્વ. સર ગૌરીશંકર કે આર્થિક અને ઔદ્યોગિક ક્ષેત્રે દેશે અદ્ભુત પ્રગતિ સાધી છે.
વિજ્યશંકર ઓઝાએ રાજ્યસીમાને વિસ્તૃત બનાવી હતી અને લેકશાહી તંત્ર નીચે દેશે સાધેલ જનાબદ્ધ વિકાસ આપણું
રાજ્યવહીવટને સંગઠુિત કર્યો હતો. સર તખ્તસિંહજીના સમયમાં માટે ભારે ગૌરવપ્રદ હકીકત છે, પણ આ બધી પ્રગતિ તે જ
ભાવનગર સુધી રેલવે લાઇન આવી હતી અને આફ્રેિડ હાઈસ્કૂલ, ટકે જે આપણામાં નૈતિકતાનું પુનરુત્થાન થાય, આપણામાં
સર તખ્તસિંહજી હોસ્પિટલ, સામળદાસ કોલેજ, ગૌરીશંકર સરોવર
વગેરેનાં બાંધકામ નિર્માણ થયાં હતાં. એક કાપડની મિલ પણ વ્યાપક એકતા અને સંગઠ્ઠનની તમન્ના પેદા થાય. આ માટે જરૂર
એ સમય દરમિયાન ઊભી થઈ હતી અને રાજ્યમાં નવી કેળછે કે પ્રાણવાન, ક્રિયાવાન, સુદઢ, ધ્યેયનિષ્ટ નેતાગીરીનું પ્રજાને
વણીના પાયા એ દિવસોમાં નખાયા હતા. માર્ગદર્શન મળે. સાચી નેતાગીરી પ્રજા માગે છે. આજે તેવી નેતાગીરી - પૂરી પાડવાની જવાબદારી કે ગ્રેસની છે. કારણ કે કોંગ્રેસ વિષે
ત્યાર બાદ સર ભાવસિંહજી ગાદીએ આવ્યા અને સર પ્રભાલોકોમાં ગમે તેટલે અસંતોષ હોય તે પણ હજુ આપણું
શંકર પટ્ટણી દીવાનપદે આવ્યા. સર પ્રભાશંકર પટ્ટણીના વહીવટ દેશમાં એવા એક પણ પક્ષને ઉદય થયો નથી કે જે કોગ્રેસનું
દરમિયાન ભાવનગર રાજ્ય ઘણી પ્રગતિ સાધી અને રાજકીય સ્થાન લઈ શકે. પ્રજાસમાજવાદી પક્ષે તે નેતાગીરીનું દેવાળું જ
સુધારાનાં બીજ નંખાયા. સર પ્રભાશંકર ભારે ઓજસ્વી. કાઢયું છે. તેને કોઇ સિદ્ધાંત જ નથી. રાજ્ય રાજ્ય તે જુદા
વ્યવહારદક્ષ મુત્સદી તેમજ એક સંસ્કારમૂર્તિ મહાનુભાવ હતા. તેમની -જુદા સિદ્ધાંતે આગળ ધરે છે અને કેવળ તકવાદીપણું એ જ
અસાધારણ પ્રતિભાએ ભારતના એક અગ્રગણ્ય વ્યક્તિવિશેષની એમના પક્ષને પ્રધાન સૂર રહ્યા છે. સ્વતંત્ર પક્ષ હજુ સુધી
પ્રતિષ્ઠા તેમને અપાવી હતી. એમના સમય દરમિયાન ભાવનગર કોઈ ઠેકાણે જામ્યો નથી અને આજની આબોહવામાં એ મૂડી- શહેરનું જાહેર જીવન પણ સારી રીતે ખીલવણું પામ્યું હતું. વાદસમર્થક પક્ષ જામી શકે તેમ છે જ નહિ. આજે કઈ બીજો શિક્ષણના ક્ષેત્રમાં દક્ષિણામૂર્તિ વિદ્યાથીભવને નવા પ્રસ્થાન સુગ્રથિત અને પદ્ધતિસર વ્યવસ્થિત રીતે કામ કરતો પક્ષ હોય તો તે નો આરંભ કર્યો હતે. મેન્ટેસરી શિક્ષણ પદ્ધતિને એ સંસ્થા છે સામ્યવાદી પક્ષ, અને તેનું જે કાંઈ કામ હોય છે તે નક્કર દ્વારા જ આપણું દેશમાં પ્રથમ મૂત આકાર મળ્યા હતા. હોય છે પણ તેની નિષ્ઠા વિષે દેશમાં કદિ વિશ્વાસ પેદા થાય ઉગના ક્ષેત્રે પણ ઠીક પ્રગતિ થતી રહી હતી. તેમ નથી. રશિયા અને ચીન સામે નજર રાખીને ચાલનારા મહારાજા કૃષ્ણકુમારસિંહજી ગાદી ઉપર આવ્યા ત્યારે પક્ષમાં શ્રદ્ધા કેવી રીતે જામે? અને તેથી નજીકના ભવિષ્યમાં આ બાદ ભાવનગર રાજ્યમાં પ્રજાપ્રતિનિધિ સભાની સ્થાપના થઈ તે કોંગ્રેસનું સ્થાન લે એ કઈ સંભવ નથી. આ બધું જોતાં અને આ રીતે રાજકારણી ક્ષેત્રમાંની પ્રજાને તાલીમ મેળવી શરૂ ફરી ફરીને સૈ કોઈની નજર કેંગ્રેસ ઉપર જાય છે. કોંગ્રેસ થઈ. આ વિષયમાં ભાવનગર રાજ્યની નીતિ પ્રારંભથી ખૂબ માટે આજે પણ દેશ ઉપર પિતાને કાબુ જમાવવા માટે પૂરી ઉદાર હતી, જ્યારે અન્ય દેશી રાજ્યોમાં દમનનીતિ દ્વારા રાજ
તક છે, પણ આ તકને લાભ તેને તે જ મળે કે જે તે પિતાની . કીય પ્રવૃત્તિને દાબી દેવામાં આવતી હતી ત્યારે ભાવનગર - કાયાશુદ્ધિ કરે, નૈતિક પુનરુત્થાન સાધે, ઊંડા આત્મનિરીક્ષણ- રાજ્યમાં રાજસત્તાની અનુકૂળતાને લીધે રાજકીય પ્રવૃત્તિને સારો
પૂર્વક ભાગને બદલે ત્યાગને આગળ કરીને, સત્તાને બદલે સેવાને વેગ મળતો રહ્યો હતો. ભાવનગર રાજ્યની પ્રજાપરિષદ ભરતી