________________
.
રજીસ્ટર્ડ . B ૪ર૬૬ વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૪
પ્ર. જૈનવર્ષ ૧૪-.જીવન વર્ષ૪
અંક ૧૨
કું જીવન
મુંબઈ, ઓકટોબર ૧૫, ૧૯૬, સેમવાર
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર આફ્રિકા માટે શીલિંગ ૮.
છુટક નકલ : ત્રણ આના તુ કાહ ઝાકઝક ઝટ ઝાડ ===ાક કા રાહ તંત્રી: પરમાનંદ કંવરજી કાપડિયો ઝલક 2 weeks ગામ હઝાદાર ઝa કws
'
સળગતો પ્રશ્ન
(ગતાંકથી ચાલુ) 4 “અત્યારની આપણી સૌની માનસિક ભૂમિકા શું આવી નથી ?” નાનામાં નાને નાગરિક પણ સરળતાથી વાત કરી શકે, આ ફાયદા 1 “પણ, અત્યારની પરિસ્થિતિમાં એ જ સહજ છે.” યુવાને કહ્યું છે જ, એટલે જ શક્ય હોય ત્યાં ભાષાને ધોરણે પ્રાંતરચના થાય 2 “તૈય મને માન્ય છે. પણ શું તમને એમ નથી લાગતું કે એ જ ઈચ્છનીય ગણાય. પણ તમારી એક સમજ થેડી અધૂરી છે. આપણે સ્વતંત્ર થઈ પ્રજાને મૂળભૂત પાયાના વિચાર પર એકાગ્ર કરીને રાયપુનર્રચના પંચના હેતુ માત્ર ભાષાવાર પ્રાંતરચનાની સીમાએ આજ આપણે પ્રશ્નના સાચા ઉકેલની દિશામાં ઝડપી પ્રગતિ કરી શકીશું?” નક્કી કરવાનો જ નહોતો, પણ તેની સામે એક વ્યાપક ખ્યાલ હતા ? f “હું તમને જ સીધો પ્રશ્ન પુછું : તમેને મહાગુજરાત ગમે કે માત્ર ભાષા જ નહિ પણ આર્થિક, વહીવટી વગેરે અનુકૂળતાઓને નહીં ” યુવાન બેલ્ય.
વિચાર તેને કરવાનો હતો. પરંતુ લોકોના હૃદયમાં ભાષાકીય “આને જવાબ તે તદ્દન સીધો છે. ગુજરાતમાં જન્મેલા કયા અસ્મિતા અને અભિલાષાઓ જાગી ચૂકી હતી. એટલે આમજનતાએ માણસને મહાગુજરાત ન ગમે ? અરે, જે મને મારા જિલ્લા યા તાલુકાનું રાજ્યપુનરચના પંચને ભાષાવાર પ્રાંતરચના પંચ જ માની લીધું. રાજ્ય આપે તે વધારે ગમે, કારણ કે રાજ્ય કરતાં જિલે ને જિલ્લા એમાંથી આવી ગેરસમજ પેદા કરનારી હવા ઊભી થઈ છે.” કરતાં તાલુકા સાથે મારી આત્મીયતા વધારે હોય.”
કે તમે આ તદ્દન જુદી જ વાત કરી છે.” t “તે પછી અમારી મહાગુજરાતની માગ ખેટી છે એવું શા : “ના. આ બિલકુલ નવી યુ નથી ને જુદી ય નથી. અને તે ઉપરથી કહે છે ?”
મુંબઈના દિભાષી રાજ્યની સૂચના એ જ એને પુરા છે. જે * * “કયાં કહું છું કે તમારી માગ ખોટી છે. જેમ તમને ગમે માત્ર ભાષાને ધરણે જ પ્રાંતરચના કરવાની હોય તે તે તે એટલું જ તેમ મને પણ ગમે. પણ ધારો કે આપણને એક ઘરમાં ઉતારો આપ્યો કહી શક્ત કે ગુજરાતની હદ અહીં સુધી ને મહારાષ્ટ્રની હદ અહીં સુધી. છે, દરેકને એક પથારી ને રજાઈ મળી રહે એ સૌને ગમે. પણ ધારો કે પણ તેણે તે દિશાથી રાજ્યની સૂચના કરી.” પથારી એક એક ઓછી હોય તે બે જણે સાથે સૂઈ રહેવું એજ શું ઉન્ન નથી?” “તે શું તમને એમ નથી લાગતું કે આપણી માંગને ઠાકરે + “પણ, અહીં એ પ્રશ્ન જ કયાં છે ? આપણી માગણી તે મારી છે ?” માત્ર મહાગુજરાતની જ છે.”
ફ “ના. હું તમને ફરીથી એક વાતની યાદ અપાવવા માગું છું કે, * “માત્ર મહાગુજરાતની ?”
ગુજરાત પ્રદેશ સમિતિએ કદીય મહાગુજરાતની માગણી કરી જ નહોતી. 1 યુવક જરા ખચકાયે : “હા.”
પંચ સમક્ષ એણે આપેલા મેમોરેન્ડમમાં દ્વિભાષી રાજ્યની જ માગણી # “ અને મુંબઈ ?”
મૂકેલી છે. અને આજે 'આમદાવાદના જે મિલમાલિક મહાગુજરાતની * “એ તે મધ્યસ્થ નીચે જાય.”
વાત કરે છે, તેમને જ પૂછો કે તમે સીમા પંચ પાસે કઈ માંગ # “શા માટે ? જુઓ ત્યારે, જે માત્ર મહાગુજરાતની જ માગણી મૂકી હતી ?” હોત તો તે પ્રશ્ન જ ન હતું. પણ તમારી એક બીજી પણ માગણી તે શું તમે એમ કહેવા માગે છે કે મહાગુજરાત આપણે છે. મુંબઈના વિકાસમાં ગુજરાતીઓને હિસે નાનોસૂને નથી. ઈછતા ન હતા ?” એમનાં હિતની રક્ષા માટે મુંબઈ મહારાષ્ટ્રમાં ન જાય એવી ઈચ્છા ? “મારું એવું કયાં કહેવું છે. હું તે પંચ સમક્ષ આપણી માગની આપણી ખરી કે નહિ ?”
જ વાત કરું છું.” * “એમાં શું ખોટું છે ?” ,
“પણ, એ તે વિદર્ભ સિવાયનાની ને ?” # . “ખરું કે ખોટું વિવાદને પ્રશ્ન છે, પણ મારે તે તમને
“હા. એને ઇતિહાસ જરા સમજી લેવા જેવો છે. આ પ્રશ્ન તે એટલું જ કહેવાનું છે કે પ્રશ્ન માત્ર મહાગુજરાતને નથી. એટલી
લગભગ દશ મહિનાથી ચર્ચાય છે. અનેક વાટાધાટો થઈ. અનેક ચર્ચાઓ વાત જો સ્વીકારો તે આપણે આગળ ચાલીએ.”
થઈ અનેક નવી નવી યોજનાઓ આવી. અને ઘણું ઘણું બન્યું. t“તમારી વાત મને કબૂલ છે. પણ શું તમે એમ કહી શકશે પચે જે અહેવાલ બહાર પાડી તેમાં વિદર્ભ સિવાય દિભાષી રાજ્યની કે ભાષાવાર પ્રાંતરચનાની વાત કોંગ્રેસે કેટલાંય વરસેથી નથી કરી ? " સૂચના હતી. આ વાત મહારાષ્ટ્રના લોકોને ન ગમે તે સ્વાભાવિક છે. અને એ જ ધરણે ભાષાવાર પ્રાંતરચના માટે જ શું સીમા પંરા કારણ કે એક જ ભાષા બોલતી પ્રજ બે રાજ્યમાં વહેંચાઈ જતી હતી. નહોતું નિમાયું ?”
વિદર્ભમાં પણ મરાઠી ભાષા બેલાય છે, છતાં એના સ્વતંત્ર રાજ્યની * “તમારી એક વાત સાથે સહમત થઉં છું. ભાષાવાર પ્રાંત- સૂચના હતી. એટલે મહારાષ્ટ્રીઓએ અલન શરૂ કર્યું સંયુક્ત મહારચના થાય એ ઇચ્છનીય છે, કારણ કે પિતાની જ માતૃભાષામાં રાષ્ટ્રનું અને તે પણ મુંબઈ સાથે. અહીં એક વસ્તુ સમજી લેવાની બધે જ કારોબાર અને વહેવાર ચાલે એથી પ્રજા ને સરકારની સરળતા છે અને તે આ બંને પ્રદેશ અને સમગ્ર ભારતની દષ્ટિએ મુંબઈની વધે, આત્મીયતા પણ લાગે. ભાષાને વિકાસ પણ થાય. પ્રધાન અને અગત્યતા,