________________
• ૧૫૮-૫૫,
ટાઇગર હીલ ઉપરથી દેખાતી કાંચનજંઘાની શિખરમાળા
પહોંચવા ઊર્ધ્વ પ્રયાણ કરવાનું હતું. માર્ગમાં ધમણુની પેઠે શ્વાસે શ્વાસ પ્રેરાઈને કામ કરતી ગોરક્ષક સંસ્થા નહોતી. કેવળ ધંધાદારી વૃત્તિથી લેતાં આશરે ચારેક વાગે 'ટાઇગર હિલ’ ઉપર અમે પહોંચ્યા, અને આ પેઢીને વહિવટ ચાલતા હતા. દયા કરૂણા કે અનુકંપા સાથે તેને બેઠક પર ગોઠવાઈ ગયા. ઉત્સુક હત્યે અને લગભગ અનિમિષનયને કોઈ નિસ્બત નહોતી, ગાયે દૂધ માટે અને ડુકર માંસ માટે તે ઉછેરતી સૂર્યદેવનું પૃથ્વી પરનું પ્રથમ કિરણ નિહાળવા અમારામાંના પ્રત્યેક હતી. ગાય પણ દૂધ દેતી બંધ થતી હશે ત્યારે તેની પણ એ જ તત્પર થઈ રહ્યાં હતા. પ્રથમની એક યાત્રા મેધમાળાને લીધે અફળ દશા થતી હશેને? તે કર્મચારી અને બીજું ઘણું બતાવવા આતુર થઈ હતી, એટલે આજે ધડક્ત હૈયે ઉત્તર તરફ અમે મીટ માંડી હતી. હતા, પણ અમે તે ચાર પાંચ ડુક્કરનાં દર્શન કરીને પાછા ફર્યા. જેની આજ પણ આકાશ નિરભ્ર નહોતું. પરંતુ થોડી વારમાં જ દૂર દૂર આખરે કતલ જ થવાની હતી તે જોવામાંથી અમારે રસ ઉડી ગયે. ક્ષિતિજ પર ધગધગતા અંગારા જેવું દૃશ્ય એકાએક જણાયું. જોત- ત્યાંથી જ્યાં સંચય કરીને ફીલ્ટર કરીને દાર્જીલીંગને પાણી પુર જોતામાં સમસ્ત પ્રદેશ લાલ અને પીળા રંગની દીપ્તિથી ઝળકી ઉઠયો. પાડવામાં આવે છે તે સ્થળ સંચલ-લેઈક તરફ અમે ઉપડયા. આસએ પરિષની મધ્યમાં તતકાંચનની શંકુઆકૃતિ જેવું એવરેસ્ટનું ભવ્ય પાસના પ્રદેશમાં રહેતા અનેક ઝરાઓના પાણીને આ બાજુ વાળશિખર ઉપસી આવ્યું. ક્ષણવાર “નૈત્ર નિર્વાણ પ્રાપ્ત થયું એમ ઊંડા વામાં આવેલ છે અને એ રીતે એકત્ર થતું પાણી નાના સરખા અન્તરથી અમે અનુભવ્યું. સૂર્યદેવનું એ પ્રિય સિંહાસન, ‘શુભ્ર તુષાર” સરોવરમાં ઠાલવવામાં આવે છે. ત્યાંથી બે ત્રણ ગાળામાં પાણી ફીસ્ટર થી સદા આચ્છાદિત, દીપ્તિમન્ત કિરણોથી સુશોભિત અદ્ભુત દૃશ્ય હતું. થતું આગળ ચાલે છે. આ સરોવરને વિભાગ ઝાડપાનથી ખૂબ ભરેલે સૂર્યના પ્રકાશમાં એ દિવ્યતાનું દર્શન હતું. આ
છે. અહિંથી અમે ઘુમમાં આવેલા એક બૌધ્ધમઠમાં ગયા અને ત્યાંનું
ભવ્ય બૌધ્યમંદિર જોયું. આ મંદિરે જોતાં આ ધર્મના અનુયાયી કેવેન્ડર્સ ડરી, ચલ લેઈક, બૌધ્ધમઠ ટીબેટી ની સભ્યતા અને સંસ્કૃતિને આપણને કેટલોક ખ્યાલ - આમ પ્રસ્તુત સૂર્યોદયને ત્રિવિધ વંદન કરીને ત્રણ પ્રકારે વર્ણવીને).
આવે છે. મંદિરનું વિશિષ્ટ પ્રકારનું સ્થાપત્ય, મૂર્તિઓનું કળાપૂર્ણ
શિલ્પનિર્માણ અને ધાર્મિક ચિત્રોની વિશિષ્ટ શૈલી–આ બધુ આપણું આપણે હવે આગળ ચાલીએ. આગળ ઉપર જેને ઉલ્લેખ કરવામાં
એિ. આગળ ઉપર જેનો ઉલ્લેખ કરવામાં ખૂબ ધ્યાન ખેંચે છે. આ મઠ અને મંદિર જઈને અમે દાર્જીલીંગ આવ્યું છે તે ટાઈગર હીલથી અમે નજીકમાં આવેલી સુપ્રસિધ્ધ પાછા આવ્યા, કેવેન્ડર્સ ડેરી જોવા ગયા. ત્યાંના કર્મચારીએ જુદા જુદા અલમસ્ત આટલે સુધી આવીએ તે એવરેસ્ટવીર શેપ તેનસીંગને મળી સાંઢ તેમજ વિપુલ દેહધારી ગાય બતાવી અને કઈ ગાય કેટલું દૂધ લેવાનું મન થયા વિના કેમ રહે? એણે અમને સાડાદસ વાગ્યાને આપે છે તેનું વર્ણન કરી સંભળાવ્યું. મેટા કદની અને સારા પ્રમાણમાં સમય આપે, ટાઈગર હીલથી પાછા ફરતાં થોડો વધારે સમય થયે, ' દૂધ આપતી ગાયો જોઈને અમે રાજી થયા. સાથે સાથે તેઓ ડુકરને પણ બપોરે દોઢ વાગ્યે ઉપડતી ટ્રેઇનમાં અહિંથી નીકળવાનું હતું. સામાન ઉછેર કરે છે એમ જણાવી તે કર્મચારી ડુક્કરે જેવા લઈ ગયો. ધોળા પેિક કરીને અમે તેનસીંગને મળવા ગયા. પણ અમને થોડું બેડું તેમજ કાળા, સ્વચ્છ તેમજ રૂપાળા અને સાધારણ ગાય જેટલા કદના થવાથી તેમની સાથે અમારો મેળાપ થઈ ન શકે. તેમના મકાનમાં ગત- ડુકરે જઈને અમને ભારે આશ્ચર્ય થયું. ડુક્કરની આવી સુધડ અને વર્ષના એવરેસ્ટ આરોહણમાં જેને ઉપભોગ કરવામાં આવે તે આવી મેટા કદની જાત હોઈ શકે છે તેની ત્યાં જ પહેલીવાર ખબર ખીલાવાળા બુટ, લાકડી, દેરડા હવાથી ફુલતા બિછાના, ઓકસીજનની પડી. ક્રોસબ્રીડના પરિણામે આવા વિપુલકાય ડુક પેદા થઈ શકે છે કથળીઓ વગેરે અનેક ચીજો જોઈને અમે સંતોષ માન્ય. એ પણ ત્યાંથી જ જાણ્યું. પણ આ ડુક્કરને આખરે ઉપયોગ
અહિંની અભિનવ પ્રજા તેની કતલ કરીને તેના માંસના ડબા તૈયાર કરી દેશપરદેશ મોકલવા તે. આ રીતે દાર્જીલીંગને અમારે છ દિવસને પ્રવાસ પુરો થયો. આ જોઈ જાણી મન ગમગીન બની ગયું. આ તે કોઈ દયાધર્મથી દાર્જીલીંગ અને સીમલામાં હીલ સ્ટેશન તરિકે બહુ ફરક નથી. એ જ
ક