________________
. ખારવેલના
પૂર્વ ૧૫હી છે. અને પરાસ્ત ક
*
પા વૈજ
*
*
૩૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
( તા૧૫-૬-પપ કે આજનું ઓરીસ્સા એ પૂર્વ કાળના કલિંગ, ઉત્કલ અને અધ્યયનમાં નિમગ્ન થયે. તેની પ્રજા ખારવેલને શાન્તિ અને ઉત્કર્ષના એડ્રા એ ત્રણ ભૌગોલિક વિભાગોના બનેલ છે. પ્રસ્તુત લેખને અધિપતિ તરીકે, ભિક્ષુરાજા તરીકે અથવા તે ધર્મરાજા તરીકે અરિહન્ત અને સિધ્ધને નમસ્કાર કરવા સાથે પ્રારંભ થાય છે. આ સબંધતી હતી. આ અને બીજી અનેક ઉપયોગી હકીકતો ઉપર હકીક્ત રાજા ખારવેલ જૈનધર્મી હોવાનું સવિશેષ સમર્થન કરે છે. જણાવેલ શિલાલેખમાં અન્તર્ગત કરવામાં આવી છે. આ ઉપરથી મહારાજા અશોક પછી [ઈસ્વીસન પૂર્વે ૨૬૩ થી ૨૨૬ સુધી ] પ્રસ્તુત શિલાલેખને અપાતું અસાધારણ ઐતિહાસિક મહત્વ સહેજે આશરે એકાવન વર્ષ બાદ રાજા ખારવેલ કલિંગ દેશની ગાદીએ સમજી શકાય તેમ છે. આવ્યું. ખારવેલના રાજ્યનું ૧૩ મું વર્ષ એટલે મૌર્ય વંશનું ૧૨૫ મું " ઉપર જણાવેલ રાજા ખારવેલે ત્યાર બાદ બીજા ત્રીસથી ચાલીશ વર્ષ એટલે ઈસ્વીસન પૂર્વે ૧૫૫. આમ મોર્યવંશ અને ખારવેલને વર્ષ પુરી આબાદીપૂર્વક રાજ્ય કર્યું હોય એમ અન્ય ગુફાના એક શિલા
જોડતી ઇતિહાસની કડીઓ નકકી થયેલી છે. અશોકે પોતાના દિગ્વિજયના લેખ ઉપરથી માલુમ પડે છે. હાથીણું ફા ઉપરાંત ઉદયગિરિ ઉપર ક્રમમાં કલિંગ દેશ ઉપર ચઢાઈ કરેલી અને તેને પરાસ્ત કરતાં પાર રાણી ગુફા અને ગણેશ ગુંફા સવિશેષ મહત્વની છે. આ ગુફાઓમાંનું વિનાની કતલ કરેલી. આ હિંસાએ તેના દિલ ઉપર ભારે આઘાત પેદા વૈવિધ્યભર્યું કોતરકામ એ કાળના જીવનનું એક માહીતીપૂર્ણ ચિત્ર કર્યો અને પછી હિંસાના માર્ગથી તે પાછો વળે અને બુધ્ધ રજુ કરે છે. , ધર્મના અનુપાલન તથા પ્રચાર તરફ તેનું મન ન્યું. આ હકીક્ત પૂર્વ કાળમાં આ બન્ને ગુફાઓ સંયુકતપણે “કુમારગિરિ ના ઈતિહાસપ્રસિધ્ધ છે. ઈ. સ. પૂર્વે ૧૬૮ માં ખારવેલ ૨૪ વર્ષની નામથી ઓળખાતી હતી. આ જૈન ગુફાઓ જોઇને ચિત ખુબ પ્રસન્ન ઉમરે કલિંગની ગાદી ઉપર આવ્યો. ત્યાર પછીના ૧૩ વર્ષના થયું. જન્મ અને સંસ્કારે જૈન હોઈને જૈનેને ગૌરવ આપતા આ ગાળામાં તેણે પ્રજાકલ્યાણના તથા લેકરંજનનાં અનેક કામ કર્યા, અતુલ સ્થળના દર્શનથી મનમાં રહેલા જૈન તરીકેનું અભિમાન જાગૃત થયું. પરાક્રમ વડે એક પછી એક દેશે સર
ઉદયગિરિ–ખંડગિરિ નામ તે સાંભળેલાં કર્યા, મથુરા ઉપર રાજ્ય કરતા ગ્રીક રાજા
અને ખારવેલના પ્રસિધ્ધ લેખ વિષે પણ ડેમેટ્રીએસને ભગાડે, બારમા વર્ષ
સાંભળેલુ, પણ - તે જગન્નાથપુરીની દરમિયાન અંગ અને મગધને તાણે
નજીકમાં છે, અને તે જોવાની આ રીતે કર્યા, મગધરાજ બૃહસ્પતિમિત્ર પાસે
તક મળશે એવી કોઈ કલ્પના નહોતી. શરણાગતિ સ્વીકારાવી. મગધને રાજા
અણધાર્યું કોઈ મહત્વનું સ્થળ જોવા અંગરાજ વર્ષો પૂર્વે કલિંગ ઉપર ચઢાઈ
મળે તે આપણને કોઈ જુદે જ આનંદ કરીને કલીંગમાંથી અમુક વિશિષ્ટ જૈન
થાય છે એવો અહિં અનુભવ થયે. મૂર્તિ અને બીજી કેટલી અમૂલ્ય
વસ્તુતઃ આવા સ્થળે આખો દિવસ વસ્તુઓ ઉપાડી લાવેલા; રાજા ખારવેલે
ગાળ જોઈએ, અને બધી વસ્તુઓ આ બધું પાછું મેળવ્યું, જૈન મૂર્તિની
ઝીણવટથી જોવી જોઈએ. પણ અમારા મૂળ જ્યાં હતી ત્યાં તેની પૂનઃ પ્રતિષ્ઠા
માટે એ શકય નહોતું. આ પવિત્ર કરી અને આ રીતે રાજા અશોકની
ગિરિયુગલની અમારા માટે આ કેવળ કતલથી દીનહીન બનેલા કલિંગ દેશને
દેડાદોડની મુલાકાત હતી. પશ્ચિમ ખારવેલ ઉંચે લઈ આવ્યું અને ઉત્તર
ક્ષિતિજ તરફ સૂર્ય ઝડપથી ઉતરી રહ્યો દક્ષિણ પૂર્વ પશ્ચિમ આવેલા આસપાસના
હતા. હજુ ભુવનેશ્વરનું મુખ્ય મંદિર સર્વ દેશને છતીને ચક્રવર્તીપદને પામે.
જોવું બાકી હતું. ઉદયગિરિ—ખડગિરિને આવી ઉજ્વળ કારકીર્દી બાદ તેનું ચિત્ત
નમસ્કાર કરીને અમે ભુવનેશ્વરના મુખ્ય ધર્મારાધન તરફ વળ્યું, શ્રાવકના બાર
કેનારક-મંદિરનું આજનું ભગ્નાવશેષ રૂ૫ મંદિર લિંગરાજ તરફ દોડયા. વ્રત તેણે ધારણ કર્યો, અને ધાર્મિક
કુમાર”ના સૌજન્યથી અપૂર્ણ
પરમાનદ આવું સુન્દર પરિણામ લાવવા માટે ધન્યવાદ
સત્યં શિવં સુન્દરમ્ છેલ્લી એસ. એસ. સી.ની પરીક્ષામાં શ્રી શકુન્તલા કાન્તિલાલ જૈન
શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયાને લેખસંગ્રહ ગર્લ્સ હાઈસ્કુલ તરફથી ૭૫ વિધાર્થીનીઓ બેઠી હતી અને તેમાંથી ૭૪ વિધાર્થીનીઓ પસાર થઈ છે. આવું સુ દર પરિણામ પ્રાપ્ત
કાકાસાહેબ કાલેલકર અને પંડિત સુખલાલજીના પ્રવેશકો સાથે કરવા માટે એ હાઈસ્કૂલના સંચાલકોને અને ખાસ કરીને તેના પ્રીસી
કીંમત રૂ. ૩, પેસ્ટેજ હા પાલ શ્રી શીલાબહેનને જૈન સમાજના ધન્યવાદ ઘટે છે. આ હાઈસ્કૂલમાં આજે મુંબઈની અનેક હાઈસ્કૂલમાં પ્રથમ હરોળની ગણાય છે અને
મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના સભ્યો તથા પ્રબુધ્ધ જીવનના ગ્રાહકો માટે દિન પ્રતિ દિન તે અનેકવિધ પ્રગતિ સાધતી જાય છે. આમ પ્રગતિના
કીંમત રૂ. ૨, પેસ્ટેજ વોક ઇતિહાસમાં તેણે આ નવું સીમાચિન્હ સર કર્યું છે. વિષય સૂચિ
પ્રબુધ્ધ જૈન તથા પ્રબુદ્ધ જીવનની ફલે મુક્તિ મંગલ : અનુવાદ ગીતા પરીખ
કીંમત રૂા. ૧, પટેજ otત્ર એકાન્ત પુણ્ય અને પાપ લસુખ માલવણિયા ૩૦
ઋષભદેવ-ચરિત્ર ચિત્રાવલિ અંક દાનનું સન્માન
૩૧
કીંમન છું. ૦૫, પેસ્ટેજ ના પ્રકીર્ણ નોંધ: અનશન વિસર્જન, અસ્પૃશ્યતા
* ૩૩ (અપરાધ) ધારા વિષે કેટલીક સ્પષ્ટતા, બાલદીક્ષાને
- પ્રાપતિસ્થાન વધતા જતે અનર્થ; યુવકે ચેતે !
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંધ, શાસનમુકિત : સમાજને ધ્રુવ તારક બબલભાઈ મહેતા ૩૫ મારી યાત્રા પરમાનંદ
૪૫-૪૭, ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબઈ ૩ ' મુંબઈ જૈન યુવક સંધ માટે મુદ્રક પ્રકાશક: શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા, ૪૫-૪૭ ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબઈ, ૩.
મુદ્રણસ્થાન : કચ્છી વીશા ઓશવાલ પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ, મજીદ બંદર રોડ, મુંબઈ ૮, ૨, નં. ૩૪૬૨૮,