________________
૨૪૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
હોય તેના કરતાં તદ્દન વિરુદ્ધ દિશામાં પાછી વળતી; પણ અન્તે વિષયાન્તરોના અને ખુશામતાના કેટકેટલા ગોળગોળ ચક્કર લગાવી, એક યુગદામાંથી પસાર થઇ, માથેરાનના હાર્દમાં પ્રવેશવા લાગી, અને સ્વાર્થનો માર્ગ સરળ બનતાં, મળેલી તક ઝડપી લેવા ઝડપ પણ વધારી દીધી.
લગભગ એક વાગે અમે માથેરાન સ્ટેશને આવી પહોંચ્યાં. સૂર્ય માથે તપતા હતા છતાં તાપ લાગતા ન હતા. અમારું સ્વાગત કરવા રીગલ હોટલના માણસ સ્ટેશન પર હાજર જ હતા. અમે સૌ રીગલ હોટલના અમારા ઉતારે પહોંચી ગયા.
બપોરના જમી, આરામ કરી સાંજના અમે ફરવા નીકળ્યાં. બાળકો, કેટલીક સ્ત્રી અને કેટલાક વૃદ્ધ પુરુષો રિક્ષામાં બેઠાં. પાછળ અમે બધા ચાલતાં નીકળ્યા. માથેરાન એટલે જાણે સુધરેલુ જંગલ જ તે હ્યો. જ્યાં જુએ ત્યાં લાલ પીળી માટીના નના મેટા રસ્તાઓ, રસ્તાને અડીને બને માજુ ગીચોગીચ ઊગેલાં લીલાછમ વૃક્ષા, એ વૃક્ષોની ઘટાઓના મિલાપને લીધે રસ્તા પર પ્રસરેલા આ આ છાંયડા, દક્ષા વચ્ચે ઢગલાબંધ પડેલાં ખરી ગયેલાં પાંદડાં, એ પણુ રાશિમાંથી પસાર થતી નાની સરખી પગદંડી, વૃક્ષાની ધટાઆમાંથી જોવા મળતા આકાશના રંગ, ચારે બાજી પ્રસરેલી નીરવ શાન્તિ અને કાઇક વાર ક્યાંક ક્યાંક એ શાંતિને વધુ ગાઢ બનાવવા કલરવ કરતાં પક્ષીઓ-એ બધાંને લીધે ગમે ત્યારે, ગમે ત્યાં વાતાવષ્ણુ ખૂબ ખીલેલું લાગતુ. પહેલાં અમે લાડ પાઇન્ટ જોવા ગયા. ક્રૂરતાં કરતાં પહાડનો એક અણીદાર છેડે આવે કે જ્યાંથી નીચે ઊંડી ખીણ અને દૂરના પ્રદેશાનુ રળિયામણું દૃશ્ય જોવા મળે એવુ સ્થળ એટલે પોઇન્ટ'. રસ્તા પર ક્રૂરતા હાઇએ ત્યારે નહિ, પણ પાઇન્ટ પાસે આવીએ ત્યારે એકાએક આપણને ભાન થાય કે આપણે કેટલી બધી ઊંચાઈએ ઊભા છીએ. લાર્ડ પોઇન્ટ જોઇ પાસેનું ‘શાર્ટોટ લેક' જોયુ, પણ ત્યાં અત્યારે ધણું બાંધકામ ચાલી રહ્યું` હાવાથી એની પહેલાંની શાબા જોવા ન મળી. ત્યાંથી હનીમૂન પાઇન્ટ જોઇ અમે આગળ વધ્યા અને ક્રૂરતા કરતા લુઇસા પોઇન્ટ પર આવી પહોંચ્યા. ઊ ંચાનીચો થતા રસ્તા અમને છેવટે એક ખુલ્લી જગ્યા પર લઇ આળ્યે, ખરાબર છેડે જઈને અમે બધાં બેઠાં. વાધના મેઢા જેવા આકાર ધારણ કરેલા, મુખ્ય પહાડથી થોડાક છૂટા પડેલા વિશાળકાય પથ્થરની ટોચ પર સંભાળપૂર્વક એકડાં .. એસી અમે આનદ કરવા લાગ્યાં. દૂર ક્ષિતિજમાં તે વખતે સૂર્ય અસ્ત થવા સજ્જ થઇ. ગયા હતા. ક્ષિતિજ પાસેનાં નદી અને ખાડીનાં પાણી સૂર્ય પ્રકાશનુ પોતે ઝીલેલું પ્રતિબિમ્બ પાછું સોંપી રહ્યાં હતાં. સૂર્યે અમારા તરફથી મોઢુ ફેરવી લીધું હતું. એટલે એને સ્પષ્ટ આકાર અનિમિષ નયને નિહાળી શકાતા હતા. ચારે કોર પ્રસરેલી નિતમ્બ શાંતિ સૂર્યાસ્તને લીધે વધુ ગાઢ બનતી જતી હતી. નાના મેીિ ડુ ંગરાઓ ધ્યાન ધરી મૂંગા થઈ ગયા હતા. ઉપર અજવાળુ હતુ, પણ ખીણમાં અંધારૂ પ્રસરી ગયું. હાવાથી ત્યાંના ગામનાં ગ્રૂપણમાં કાક કર્યાંક દીવા ટમટમવા લાગ્યા હતા. અમારી તૂટકતૂટક વાતચીતે ચાલતી હતી પણ કુદરતના આવડા વિરાટ સ્વરૂપમાં એન અવાજની જાણે કયાંય નોંધ લેવાતી નહતી. થોડી વાર થઇ અને ધીમે ધીમે સૂર્ય ક્ષિતિજમાં ડૂબી ગયા. કાવ્યમય દૃશ્ય અને કાવ્યમય વાતાવરણુ અમારી પાસેથી સરવા લાગ્યું. અમે ઘર તરફ વળ્યા ત્યારે તો ખારસુ અ ધાર થઈ ગયું હતું.
દાઝ ર
બીજે દિવસે સવારે અમે ઍલેકઝાન્ડ્રા પોઇન્ટ, હિંદુ અમર ધામ, પારસી આરામગાહ, થાક પાઇન્ટ અને વન ટ્રી હિલ’(કે જેના પર અત્યારે એક નહિ પણ ત્રણ ઝાડ છે) જોઇ આવ્યા. દરેક રસ્તાનુ
તા. ૧-૧-૧૪
અને દરેક પાઈન્ટનુ વ્યકતિત્વ ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારનું હતું. માત્ર સ્થૂલ નજરે જોનારને બંધુ' એકસરખું જ લાગતું, વિશિષ્ટ દૃષ્ટિથી જોનારને દરેક દ્રશ્યમાં નિસર્ગ લીલાનું અવનવું કાવ્ય, અવનવું રહસ્ય જોવા મળતુ. ખીજે સેિ સાંજે કેટલાક આરામ લેવા હાર્ટેલમાં જ રહ્યા, કેટલાક પાકયું પાઇન' પાઇન્ટ જોવા ગયા, કેટલાક Àોડેસવારી કરવા ગયા અને અમે કેટલાક 'આર્ટીસ્ટ નક' જો, રગ્બી પાર્કમાં મેડાં, અને પાછાં વળતાં રામદાસ રવામીને સત્સંગ પણ મેળવી આવ્યા.
ત્રીજે દિવસે સવારે પનારમા પાઇટ' જેવા જવાનો કાર્યક્રમ હતા. સ્થળ ધણુ દૂર ઍટલે સવારે વહેલા અમે નીકળ્યા, રિક્ષાવાળા તા ઘણા વહેલા પહોંચી ગયા હતા. અમે ધીમે ધીમે ચાલતા હતા. · ઊંચાનીચા થતા રરતા થોડી થોડી વારે વળાંક લેતા હતા તેથી ગીચ ઝાડીમાં એનું દૃશ્ય મનોહર લાગતું હતું.. પૅનારમા પોઇન્ટ ઊંચામાં ઊંચુ છે. એટલું જ નહિ, ત્યાંથી ચારે તરફ ઘણે દૂર સુધી જોઇ શકાય છે. આથી એ પાઈન્ટનું નામ યથાર્થ રીતે જ ‘પત રમા' અપાયું છે. અહિં આ પ્રકૃતિનું ભવ્ય વિરાટ સ્વરૂપ જોનારને સ્તબ્ધ બનાવી દેતું હતું. મનન અને ચિંતનને પ્રેરે અને પોષે એવું એ સ્થળ હતું. ગિરનાર, શત્રુજય કે આખુ ઉપરથી મા સુધી નીચેના સપાટ પ્રદેશ જોઇ શકાય છે, અને ત્યાંનાં દૃશ્યોમાં એનું વિશિષ્ટ સૌન્દ પણ રહેલુ છે. પરંતુ અહીંની વિશિષ્ટતા એ છે કે દૃશ્ય માત્ર સપાટ જમીનથી નહિ પણ પાસે આવેલા વિધ વિધ આકૃતિના નાના મોટા ડુંગરાઓથી ભરચક લાગતું હતું. અહિં ક્લાકેક ખેટી થઇને અમે પાછા ફર્યા અને બપોરના બાર વાગ્યે હોટેલ ઉપર પહોંચ્યાં. સાંજે કેટલાકે આરામ લીધા, કેટલાક ધોડેસવારી માટે ગયા, કેટલાક રગ્બી પાર્કમાં જઇ બેઠાં, કેટલાક ચેવડો-ચીકીની ખરીદી કરવામાં રોકાયા અને અમે થોડાકમલેટ સ્પ્રિંગ (જે ઝરણાનુ નામ માથેરાનના પહાડ શેાધનાર, એની ઉપરના જંગલમાં રસ્તા પાડનાર અને હવા ખાવાના સ્થળ તરીકે વિકસાવવા એની શકયતાઓ વિચારનાર સાહસિક મેલેટના નામ પરથી આપવામાં આવ્યુ છે.), અવર પોઇન્ટ અને પાર્યું પાન પેઇન્ટ જોઈ આવ્યા.
માથેરાન કાઇ અતિહાસિક સ્થળ નથી કે કોઇ ધાર્મિક તીથ નથી. એ છે પ્રકૃતિના સૌન્દર્યનું ધામ. સૌને અને ખાસ કરીને કિવે, ચિત્રકાર, લેખક અને ધ્યાન ધરનાર યોગીને પ્રિય થઇ પડે એવુ એ એક અત્યંત રમણીય સ્થળ છે. માણસ :વાર્તામાં જંગલનાં વર્ણના વાંચી જંગલની કલ્પના કરે છે. અહીં એને એ ઠેરઠેર નજરે નિહાળવા મળે છે. નિ:શેષ કુદરતના સાન્નિધ્યને લીધે અને રાયક તથા આરોગ્યપ્રદ હવામાનને લીધે માણસ અહિં થાક ભૂલી પ્રગ્નુલ્લિત બની શકે છે, તાજગી અને સ્ફૂર્તિ અનુભવી શકે છે. માથેરાનની વિશિષ્ટતા એ છે કે આરામપ્રિય માણસને શાખથી અને સુખેથી આરામ લેવામાં એ સાહાત્મ્ય આપે છે, અને પ્રવૃત્તિશીલ માણસને ઉત્સાહિત બનાવી એની પ્રવૃત્તિને વેગવાન બનાવે છે.
જૈન યુવક સંધ તરફથી ગયેલા અને લગભગ ચાલીસ માણુ. સાએ માથેરાનની ખૂબ મેાજ માણી. વિસે જુદાંજુદાં સ્થળાએ કીને અમે આનંદ મેળવતા, અને રાતના જમ્યા પછી રીગલના વાતાવરણમાં જ્ઞાનાષ્ટિ અને ગમ્મત દ્વારા આનંદ મેળવતા. સદ્ભાગ્યે : અમારી સાથે 'કુમાર’ના તંત્રી શ્રી બચુભાઇ રાવત પણ આવ્યા હતા. એટલે વર્ષોના પેાતાના જ્ઞાનસંચયમાંથી, પડિતાઇનો જરા પણ દભ કર્યાં વિના, તે જ્ઞાનગંગા વહેવડાવતા. કાઇ પણ વિષય એવા નહિ કે જે વિષે કંઈક નવી જ માહિતી એમણે ન આપી હોય; અને બીજેથી જ્ઞાન મળે તે તે મેળવવાની ઉત્સુકતા અને તત્પરતા. એમણે ન ( અનુસંધાન પાના નં. ૨૩૧ ) મુંબઈ જૈન યુવક સ ંધ માટે મુદ્રક પ્રકાશકઃ શ્રી પરમાનદ કુંવરજી કાપડિયા, ૪૫૪૭ ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબઇ ૩. મુદ્રણુસ્થાન : જવાહીર પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ, ૧૨, કેશવજી નાયક રોડ, મુંબઇ ૯.
12