________________
જનજાકતર. જીતી
-
તા. ૧૫-૭-૫૪
પ્રબુધ્ધ જીવન
રહ્યું છેત્યવતી
ભવાદી અને સંત ની છે.
જતું હોય એમ લાગે છે, બર્મા તથા ઇન્ડોનેશીઆ હજુ હિંદ દુનિયા ત્રીજા વિશ્વયુધ્ધાં ધકેલાતાં બચી ગઈ છે. પિતાના હાથમાં "માફક તટસ્થતા ધારણ કરીને ઉભા છે. હિદને નમાવવા દબાવવા રમી રહેલે હાઇડ્રોજન બૅબ હાલ તુરતને માટે અમેરિકાને મ્યાન અમેરિકાના પ્રયત્ન ચાલુ છે. '
કરે પડે છે. અમેરિકા ધારે તે કરી શકે તેમ છે એવું વાતાવરણ
ત્રણ મહિના પહેલાં હતું આજે એની એજ શસ્ત્રસામગ્રી હોવા છતાં તેને ઇન્ડો-ચાઇના મૂળ તે કૅની વસાહત હતી. બીજા વિશ્વ
પીછેહઠ કરવી પડી છે અને તેની ઇજ્જતને ઘણા મેટો ધક્કો લાગ્યો છે. યુધે ત્યાંની સ્થિતિમાં પલટો આણ્યો. એ યુદ્ધ દરમિયાન ઇન્ડે–ચાઈના
જેની પાસે અમેરિકાના પ્રમાણમાં કશી શસ્ત્ર સામગ્રી નથી. કે ધનવિપુજાપાન નીચે આવેલું. જાંપાન હાર્યા બાદ ઈન્ડો-ચાઇના સ્વતંત્ર થયું..
લતા નથી અને જેની સામે અમેરિકાની શસ્ત્ર સામગ્રી વડે જોરદાર બનેલ પણ એ યુકિત પ્રયુકિતથી ત્યાં પાછો પિતાને કબજો જમાવ્યું.
બાજુએ આવેલ પાકીસ્તાનની ડરામણી ચાલુ છે એવા હિંદના મહા તેની સામે તે દેશના ઉત્તર ભાગમાંથી વિએટ મહ નામના પક્ષે
અમાત્ય જવાહરલાલ નેહરૂએ માત્ર આત્મબળ ઉપર નિર્ભર રહીને. બળ ઉઠાવ્યું. આજે તેની અને ફ્રેંચ સત્તા વચ્ચે લગભગ સાત
અમેરિકાની શિરોરી સામે જે માથું ઉચકયું છે અને વિશ્વને વર્ષથી યુધ્ધ ચાલી રહ્યું છે. આ યુદ્ધમાં દિનપ્રતિદિન ચસત્તા
વિગ્રહના દાવાનળમાં હેમાઈ જતાં અટકાવ્યું છે તે માટે તેમને જેટલા હારતી જાય છે અને પીછેહઠ કરતી જાય છે. અમેરિકા સંયુક્ત
ધન્યવાદ આપવામાં આવે તેટલા ઓછા છે. આજે આન્તરાષ્ટ્રીય મેર ઉભો કરીને એને મદદ કરવાનું અને એ રીતે સ્થાનિક
ક્ષેત્રમાં હિંદ અને તેના મુખ્ય પુરૂષ જવાહરલાલે અસાધારણ પ્રતિષ્ઠા યુધ્ધને વ્યાપક સ્વરૂપ આપવાને મનસુબો સેવી રહ્યું હતું. તેની દલીલ
પ્રાપ્ત કરી છે. તે સુલેહ અને શાન્તિને સાચે ભેરૂં છે એવી ઊંડી એવી છે કે વીએટ મીંહ પક્ષ સામ્યવાદી છે. ચીન તેને મદદ કરી .
શાન્તિનિષ્ઠાની દુનિયાને તેમણે પ્રતીતિ કરાવી છે. તે શું બોલે છે રહ્યું છે. હવે વિએટ મીંહ પક્ષ છો અને મેં હારે તે ઇન્ડે
અને કરે છે તે સામે દુનિયા મીટ માંડીને બેઠી છે. આવતી કાલની ચાઈનામાં સામ્યવાદી તંત્ર સ્થપાય અને એની પાછળ એશીઆના
કોને ખબર છે? પણ આજે દુનિયામાં શાન્તિ જળવાઈ હોય તે બીજા દેશે પણ ક્રમશઃ સામ્યવાદી બનતા જાય. આ શકયતા
તે જવાહરલાલને મોટા ભાગે આભારી છે એ વિષે બેમત હોઈ ન અટકાવવા માટે સંયુક્ત મરચો ઉભો કરે અત્યંત જરૂરી છે. એને મદદ કરવી, ઈન્ડેિ ચાઇનામાં તેમને ટકાવવા અને ચીન -
શકે. ‘અણીને ચુકયે સે વરસ જીવે એ કહેવત મુજબ આજની ઇન્ડે-ચાઈનાને મદદ કરે છે એ બહાના નીચે તેની ઉપર આક્રમણ
ક્ષણે ઉગરેલી દુનિયા યુધ્ધથી સદાને માટે વિમુખ બનીને સુલેહ અને
શાન્તિ તરફ ગતિ કરતી રહે એવી આપણી ઊંડા દિલની પ્રાર્થના છે ! કરી પિતાની નવી શસ્ત્રશકિત વડે ચીનને ખેદાન મેદાન કરી નાંખવુંઆ વૃત્તિ અમેરિકાની હતી અને છે. આની સામે હિંદના મહાન
દાન સાથે નામ જોડવાને મેહ , , , અમાત્ય જવાહરલાલે અવાજ ઉઠાવ્યું અને દુનિયાની આ રીતે એક મિત્ર લખે છે કે “પ્રબુધ્ધ જીવનના ૧ જુલાઈના અંકમાં કંથળતી જતી સ્થિતિ અટકાવવી હોય તે ઈન્ડે-ચાઈનામાં યુધ્ધ- ‘ભેજનાલયમાંથી સર્વોદય કેન્દ્ર એ મથાળા નીચેની નોંધ જોઈ. જે તહકુબી થવી જોઈએ, એ ત્યાંથી વિદાય લેવી જ જોઈએ અને ગૃહસ્થોએ દાન આપ્યું છે એમણે પિતાનાં નામો તે તે દાનને લગતી ઇન્ડો-ચાઇનાની પ્રજાને પિતાનું ભાવી પિતથી નિર્ણય કરવાની તક પ્રવૃત્તિની સાથે જોડવાની જે સરત રાખી છે. એ કાંઈ બહુ વખાણવા મળવી જોઈએ એ પ્રકારની તેમણે ઉદઘોષણા કરી. કલબમાં જેવી વસ્તુ નથી એમ તમને નથી લાગતું ? આ વૃત્તિમાં પૈસાની હિં પાળ ન સીન. બ્રાદેશ અને દાનેશીઓના પ્રતિષ્ઠા છે અને જો આપણે આજની વિષમતા દર કરવા માંગતા મુખ્ય પ્રધાને મળ્યા. તેમણે પણ નેહરૂની ઉધષણાનું સબળ રીતે હોઈએ તે પૈસાની પ્રતિષ્ઠા જેટલી ઓછી થઈ શકે તેટલી કરવી સમર્થન કર્યું. જીનીવા કેન્ફરન્સ ઉપર આ ઘટનાની બળવાન અસર જોઈએ. મને તે આ રીતની સખાવત એ સખાવત જ નથી લાગતી. પડી. દુનિયાને યુદ્ધ તરફ ખેંચી જવાની વૃત્તિપૂર્વક હાજર થયેલ એ તે એક વ્યાપાર છે. તમારી ધમાં એ સરતાનો ઉલ્લેખ જેવી લેસને અમેરીકા પાછા જવું પડ્યું. બ્રીટને પણ પ્રસ્તુત કરી રીતે થયું છે એ ઉપરથી લાગે છે કે એ સરતેને તમારૂં અનમેદન ધ્યાનમાં લઈને અમેરીકાની હા એ હા ભણવાની ના કહી અને છે-વિરોધ તે નથી જ.” જવાબમાં જણાવવાનું કે મારા મનમાં આવા ઇન્ડો-ચાઇનામાં યુદ્ધ-તહકુબીની સંભાવનાને વધારે જોર મળતું રહ્યું. 'ધને સાથે નામે જોડવાની પ્રવૃત્તિ અને વૃત્તિ સામે અત્યન્ત ત્યારબાદ ચીનને મુખ્ય પ્રધાન ચાઊ એન લાઈ હિંદ આવી ગયે અણગમા છે, પ્રસ્તુત દાનને લગતા એટલી લાંબી વિગતો આપવા અને હિંદ અને ચીન વચ્ચે સુદઢ મૈત્રીની સ્થાપના થઈ. આ પાછળ આ દાન કેવી સરતથી આપવામાં આવ્યાં છે અને તેમાં ધટનાએ આન્તરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે એક નવી જ પરિસ્થિતિ પેદા કરી . નામ જોડવાનું કે મેહર રહેલો છે એ તરફ વાંચકોનું ધ્યાન જે દુનિયામાં સુલેહ શાન્તિ જાળવવી હોય, ત્રીજા વિશ્વયુધમાંથી દુનિ- ખેંચવાનો જ હતું. એમ છતાં પણ એ નોંધ જે રીતે લખાઈ છે તે થાને ઉગાડવી હોય તે સામ્યવાદી દેશને ઢળે નહિ ચાલે. તેની સાથે જોતાં એ સરતાને મારું અનુમોદન છે એવી વાંચકોને ભ્રમણા થવાને અસામ્યવાદી દેશનું સુલેહશાન્તિ પૂર્વકનું રહેવું અશક્ય નથી, પણ સંભવ છે એ મારે કબુલ કરવું જોઈએ. ' શકય છે અને આવશ્યક છે એ વિચારને ચેતરફથી સ્વીકાર મળે. આજકાલનાં ઘણાં ખરાં દાને ધનની સાચી નિષ્ઠાથી પ્રેરાયેલાં એશઆના દેશમાં જ્યાં વિગ્રહ ચાલતું હોય ત્યાં તેને અન્ત લાવ , નહિ, પણ કીર્તિ અને નામના મેળવવાની વૃત્તિથી જ પ્રેરિત હોય અને સુલેહશાન્તિને સ્થિર કરવી એ જવાબદારી એશિઆની છે અને છે. સંસ્થા સાથે નામ જોડવું, જ્યાં ત્યાં નાના મોટા દાનની તખ્તીઓ એ જવાબદારી એશિઆના આગેવાન રાષ્ટ્ર સંભાળી લેશે. તે જવા- . ચડવી, દાન સામે વંશપરાપરા ચાલે એવા હકકે લખાવી લેવા-આ બદારીને ભર યુરેપ અમેરિકાએ ઉપાડવાની જરૂર નથી અને એ ઘેલછા દાન કરતા શ્રીમાનાને ખુબ વળગેલી હોય છે અને સંસ્થાના બહાના નીચે એશીઆઈ દેશમાં એશીઆ બહારના રાષ્ટ્રોએ માથું સંચાલકોને જરૂરી, દ્રવ્ય મેળવવા માટે શ્રીમાનની આ વૃત્તિને મારવાની પણ બીલકુલ જરૂર નથી-એ વિચારને બહુ મેટા પાયા સતષવી પડે છે. ઘણીવાર સંચાલકો આવા દાતાઓને એક યા ઉપર સમર્થન મળ્યું. આ ઉપરાંત યુરોપ અમેરિકાના એરીઆમાં બીજી રીતે અમર કરવાનાં પ્રલોભને આપીને દાન મેળવે છે. પણ નંખાયેલાં થાણુઓ હવે જદિથી વિસર્જિત થવા જોઈએ આ રીતે આ બન્ને બાજુની પધ્ધતિ ઈચ્છનીય કે આદરણીય નથી. પરદેશી વસાહતો વિરૂદ્ધ જબરદસ્ત અભિપ્રાય સંગઠ્ઠિત થયે. આમ મુડીવાદી સમાજ રચનાના પરિણામે છેડા અતિ શ્રીમાન બને છે ત્રણ મહિનાના ગાળામાં આન્તરાષ્ટ્રિય પરિસ્થતિને આખે રંગ પલ- અને અનેકના ભાગે ગરીબાઈ હોય છે. પણ શ્રીમાનની શ્રીમન્તાઈ ટાઈ ગયું છે, ઇ-ચાઈના યુદ્ધવિરામના આરે ઉભું છે અને અનેક ગરીબના શોષણ અને સહકારને જ આભારી છે. શ્રીમન્તને