Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1953 Year 13 Ank 17 to 24 and Year 14 Prabuddha Jivan Year 01 Ank 01 to 16

SR No.: 525938
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1953
Total Pages: 226
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 24 MB

Page 168

પ્રબુદું જીવન
તા. ૨૫-૯-૫૩ ભદશાથી અન્તિમ કક્ષા-મોક્ષપ્રાપ્તિ-સુધીના વિકાસનો એક ક્રમ મોટે વિરોધ વંટોળ ઉભો કર્યો છે એમ તેમને માલુમ પડ્યું કે પ્રતિપાદિત કરવામાં આવ્યું છે, જેને ગુણસ્થાનક ક્રમ કહેવામાં તરતજ ઉપર જણાવ્યા મુજબનું સૂત્ર જેમાં કરવામાં આવ્યું આવે છે. આ ગુણસ્થાનક ૧૪ છે. તેમાં પાંચ ગુણસ્થાનક અસંયત- હતું તે તામ્રપત્ર રદ કરીને “ સંજ' (સંયત) શબ્દ વિનાને સંયતઅસંયત સુધીના છે, જે સ્ત્રી પુરૂષને સમાન છે. પછીનું નવું તામ્રપત્ર કેતરાવીને તે તામ્રપટમાં તેમણે દાખલ કરાવ્યું, હું ગુણસ્થાનક સંયતનું એટલે કે દિક્ષાધારીનું છે. આ અને તાજેતરમાં શ્રવણ બેલગાડામાં મહામસ્તકાભિષેકનો સમારંભ પછીના ગુણસ્થાનક ઉપર ચડવાનું આગળ જણાવેલા કારણોસર હતા તે દરમ્યાન દિગંબર જૈન મહાસભાનું અધિવેશન ભરાયું દિગંબર મત પ્રમાણે સ્ત્રીઓ માટે મનુણિી માટે-શકય નથી. હતું . તે અધિવેશને પ્રસ્તુત ચર્ચાને અનુલક્ષીને તથા મૂલબદ્રીની
આ ઉ&મ સ્ત્રી જાતિ માટે શક્ય છે એમ કઈ દિગંબર જૈન પ્રાચીન પ્રો વગેરે ધ્યાનમાં લઈને ઠરાવ કર્યો કે ધવલસિદ્ધાન્તમાં ( પુરવાર કરે અથવા તે આગમ ગ્રંથનો આધાર લઈને સાબીત કરે
થો આધાર લઇને સાબીત કરે * અસંજદ-સંજદાસજદ-સંજ” એ મુજબને પાઠ સ્વીકાર્યું તો દિગંબર સમાજ તેને સખ્ત વિરોધ કરે અને તેને નાસ્તિક ગણવે અને એ મૂળ પ્રતની છબીઓ લઈને તે મુજબ તામ્રટપ - ગણી કાઢે એ તદ્દન સ્વાભાવિક છે.
તૈયાર કરાવો. . હવે ઉપર જણાવેલ “ધવલસિદ્ધાન્ત’સંશોધન કરીને આ ઠરાવને મુનિ શાંતિસાગરજીએ સખ્ત વિરોધ કર્યો જેણે તે ગ્રંથ હિંદી અનુવાદ સાથે પ્રગટ કર્યો તે ડે. હીરાલાલ છે. એ સૂત્રના છેડે વિવાદાસ્પદ “સંજદ” શબ્દ નહિ મૂકવાની જેને પિતાના સંશોધનના પરિણામે એમ જાહેર કર્યું કે મનુષ્યિ- તેમણે આજ્ઞા કરી છે અને આ હેતુથી મૂલબદ્રીના ભંડારતી ણીના ગુણસ્થાનકને ક્રમ સમુચ્ચયે જણાવતાં મૂળ સૂત્રમાં જે પ્રતેનું કેઈ સંશોધન કરવામાં આવે અથવા તે છબીઓ લેવા અસંજ-સંજદાસંજદ (અસંયત સંયતા સયત)એટલેજ પાઠ છે, આવે તે તેને કશી પણ સગવડ ન આપવા સિદ્ધાન્તબસતીના તો પણ પૂર્વાપર સંબધ તથા પ્રસ્તુત સૂત્ર ઉપરની ટીકા તથા તે ભટ્ટારકને તથા ટ્રસ્ટીઓને અનુરોધ કર્યો છે. હુકમ ફરમાવ્યો છે. 'ઉપરથી રચાયેલા ગોમટસાર વગેરે ગ્રંથ તપાસતાં તે મૂત્ર અધુરું
આ છે શાસ્ત્રસંશોધન સાથે અથડાતી સ્થિતિચુસ્તતાની ' લાગે છે. અર્થાત્ તે સુત્રના છેડે સંજદ (સંયત ) શબ્દ હોવો
દિગંબર સમાજમાં બની રહેલી આજ સુધીની કહાણી. [. જોઈએ એવું અનુમાન થાય છે. એ મુજબ તેમણે એ સૂત્રને સ્થિતિચુસ્તતા સુધારક સાથે તો અથડાય જ છે, કારણ કે તે અનુલક્ષીને એજ પાનાના છેડે એ બાબતની ફૂટનોટ મુકી. આ
ધર્મ યા તે સમાજના નામે ચાલતી અનિષ્ટ રૂઢિઓને તેમજ - ' પુટનોટે દિગંબર સમાજમાં ખૂબ ખળભળાટ પેદા કર્યો અને બુદ્ધિ અને વિવેક સાથે અસંગત એવી માન્યતાઓને હંમેશાં વિરોધ -
અને ડો. હીરાલાલ જેને મનસીપણે મૂળ ગ્રંથમાં આવી ર કરે છે, ઈનકાર કરે છે. પણ કેવળ સંશાધનની દ્રષ્ટિએ શાસ્ત્ર* નેટ ઘુસાડીને સ્ત્રી સંયમ ( સાધુ-જીવન ) અને મોક્ષની ગ્રંથનું અવગાહન અને તારણ કરનાર નિષ્પક્ષ પુરાતત્વવિદે
અધિ ારિણી છે એવા શાસ્ત્રવિરૂદ્ધના ખ્યાલને વહેતા - કર્યો છે સાથે પર્ણ સ્થિતિચુસ્તતા ઘર્ષણમાં આવે છે. કારણ કે તેમના એવો તેમની ઉપર આક્ષેપ કરવામાં આવ્યો.
સંશાધને ઘણીવાર પુરા પ્રતિષ્ટિત માન્યતાઓનો પાયો હલાવી ' ' ' આ ચ અને સભર ચાલ્યા કરતા હતા એ દરમ્યાન
નાંખે છે. સ્થિતિચુસ્તતાને સત્ય કે પ્રગતિ ઉભયમાંથી એકની માલુમ પડયુ કે મૂળબદ્રીના ઉપર જણાવેલા ગ્રંથભંડારમાં
પરવા હોતી નથી. તે અચાયતનની પૂજારી છે. પરિણામે
સુધારકને કે સંશાધકને પિતાના અભિપ્રાય કે શેધને વળગી ધવલસિધાન્તની માત્ર એક જ નહિ પણ બીજી ત્રણ તાડપત્રની
રહેતાં ઘણી વખત ભારે તિતિક્ષામાંથી પસાર થવું પડે છે. નકલ છે. આમાં એક તે લગભગ શીર્ણવિશીર્ણ ગઈ ગઈ છે; આવી રિક્ષામાંથી પસાર થવા માટે ડૅ. હીરાલાલ જેન જેવા એકમાંથી ઉપરના સૂત્રવાળું પાનું તેમજ બીજા કેટલાંક પાનાંઓ પુરાતત્ત્વ-સંશાધકને જરૂર ધન્યવાદ ઘટે છે. પરમાનંદ ગુમ થયાં છે. પણ ત્રીજી નકલ સાંગોપાંગ સંપૂર્ણ છે અને એ વિશ્વવ્યાપી ક્રાંતિના સાથી બનશું કે શિકાર ? તેમાં સ્ત્રીનાં ગુણસ્થાનક વર્ણવતાં અસંજદ-સંજદાસજદ સંજદ
આપણા દેશના સંસ્કારી, ધની અને સુખી લેકેને શી (બ-સંયત સ યતાસંયત–સંયત) એમ સળંગ પાઠ છે. આ વાતની ' રીતે જાગૃત કરાય ? જે લોકો કેવળ પૈસા પાછળ પડેલા હોય જાહેરાત થયા બાદ દિગંબર મુનિ શાંન્તિસાગરજીની પ્રેરણાથી છે, સંસ્કાર કેળવતા નથી અને સુખ પણ ભોગવતા નથી, તેમને . પ્રસ્તુત મૂળગ્રંથને તાંબાના પતરમાં સળંગ કોતરવામાં આવ્યો
કેક વખતે જાગૃત કરી શકાય. કેમ કે તેઓ જાણે છે કે તેમના
જીવનમાં ઘણી ઉણપ છે. પણું જેઓ પોતાના જીવન ઉપર અને એ રીતે મૂળગ્રંથને સ્થાયી સ્વરૂપ આપવાનો પ્રયત્ન હાથ
એટલા તે ખુશ હોય છે કે તેમને હચમચાવીને જગાડવા પણ ધરાયો. આ તામ્રપટની પ્રતમાં યથાસ્થાને પ્રસ્તુત સૂત્રના છેડે
મુશ્કેલ. સારા અને સાચા રાષ્ટ્રસેવકેની તે વખતે વખત સંજદ ( સંયત ) શબ્દ આવે એ રીતે એ સૂત્ર પણ કરવામાં : “કદર પણ કરી શકે છે. સારાં કામે ઓળખીને એને માટે આવ્યું. આ હકીકતની જાણ થતાં આવી રીતે વાદગ્રસ્ત પાઠને સખાવત પણ આપે છે. તેઓ ફકત ઓળખી શકતા નથી તે આ તામ્રપટમાં સ્થાયી-૨૫ મળી જાય એ તે સહી જ ન શકાય.
વિરાટ સામાજિક અન્યાયને કે જેને આધારે તેમનું ધની, સુખી
અને સંસ્કારી જીવન નમે છે. એ ઢબ ખૂબ લાહલ દિગંબર સમાજમાં ઉભો થયો. મુનિ
- રશિયામાં ભીપણું સામાજિક ક્રાન્તિ થઈ એ ઉપરથી - શતિસાગરજી આમ તે કેવળ જૂનવાણી અને સ્થિતિચુસ્ત બોધ લઈ અનેક દેશોએ સમાજસત્તાવાદી રાજ્ય વ્યવસ્થા ગ્રહણ . વિચારસરણી ધરાવતા એક દિગંબર સાધુ છે. તે એ સાધુ કે કરી. રશિયાની વિચારસરણી દુનિયામાં ફેલાતી જેને અમેરિકા
જેમણે હાજન-મંદિર પ્રવેશને સખ્ત વિરોધ કરેલ, જૈનો ' '' હિંદુ નથી અને જેને ના મંદિરોને આ કાયદો લાગુ ન પડ - હવે બીજી બાજુ દુનિયાની પછાત જાતિઓ બળવાની E " " '' જોઈએ એવી તેમણે ઝુંબેશ ચલાવેલી અને એ ઝુબેશના તાનમાં
તૈયારી કરે છે. આફ્રિકા, દક્ષિણપૂર્વ એશિયા-જ્યાં જુઓ ત્યાં કેટલાંક સમય સુધી અન્નત્યાગ એટલે કે, અનાજત્યાગ કરેલ.
સામાજિક મંથન ચાલી રહ્યું છે. આપણે ત્યાં ભૂમિદાન યજ્ઞ” . તેમણે બહુ લાંબો વિચાર કર્યા સિવાય તામ્રપટમાં
શરૂ થયો છે. એ કાંઈ સુખ લોકેાની સખાવતને પ્રકાર નથી. * સંજદ ” શબ્દ ઉપર જણાવ્યું તે મુજબ , કોતરાવા એમાંથી પણ ક્રાતિ ફાટી નીકળવાની છે. આવી વિશ્વવ્યાપી "દીધેલે, પણ સંશોધકની તેમનામાં કશી દ્રષ્ટિ કે વૃત્તિ મળે નહિ. કન્તિના મુખી અથવા સાથી બનીશું કે ભોગ બનીશું ? એ
ચાલુ માન્યતાની પરિપાટીને જોર આપવું એ જ તેમના સવાલ છે. ' - જીવનભરને વ્યવસાય. તેથી પિતાના સમાજમાં આ જ હકીકત
| (એક અંગત પત્રમાંથી). કાકા કાલેલકર શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંધ માટે મુદ્રક પ્રકાશક: શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા, ૪૫-૪૭ ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબઈ ૩.
| મુસ્થાન : ચંદ્ર પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ, ૪૫૧, કાલબાદેવી રેડ મુંબઈ, ૨.
.
*
ક