Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1952 Year 13 Ank 17 to 24 and Year 14 Ank 01 to 16

SR No.: 525937
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1952
Total Pages: 204
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 19 MB

Page 8

૫૦
પ્રભુંદ્ધ જૈન
નથી કરતા. તે જુદા જુદૃા પ્રાન્તા વચ્ચે સાંસ્કૃતિક સંબંધ સ્થાપવામાં ન આવે તે હિંદુ રાષ્ટ્રીય એકતા સાધી શકે નહિ. તેમજ પેાતાના ઉત્તમાત્તમ વિચારે એક સર્વસામાન્ય ભાષામાં વ્યકત કરનાર માણુસાનુ મોટું જુથ પણ ઊભુ` ન કરી શકે. આ હેતુ સારી રીતે તે જ સધાય જો દરેક યુનિવર્સિર્સીટીમાં આધુનિક ભારતીય ભાષાએ શીખવવામાં આવે અને શિક્ષણનાં માધ્યમ તરીકે રાષ્ટ્ર-આકર્ષવા જેઈએ. હું
ભાષાને સ્થાન આપવામાં આવે. જોકે આમાં ઝડપી પ્રગતિ થઈ ન શકે અને ધીમે ધીમે આગળ વધવાની નીતિ જ આપણે અપનાવવી જોઇએ. પણ જો આપણે અત્યારથી જ નિશ્ચય નહિ કરીએ તે આપણી યુનિવર્સિ`ટીઓમાં શિક્ષણનું માધ્યમ કોઈ એક ભાષા હાય *વા દિવસ કદિ પણ આવશે નહિ. હું તમને ખાત્રી આપુ છું કે હિન્દી પ્રત્યેના પક્ષપાતથી હું આ વસ્તુની હિમાયત કરી રહ્યો નથી, હુ તા કાઈ પણ ભારતીય ભાષાને જો તે સૌકાઇને સ્વીકાર્ય હોય તા સ્વીકારવા તૈયાર છું. મારૂં મુખ્ય ધ્યેય તો રાષ્ટ્રની એકતા સાધવાનુ છે.
તા. ૧-૧-સર
ઘેાડા પરદેશી વિકામોને જરૂર અહિં માલાવી શકીએ છીએ અને આપણે ન શીખ્યાં હાઈએ તેવી વિદ્યા શીખવીને યુવાન માસાનું એક યુથ તેઓ જરૂર તૈયાર કરી શકે. પરંતુ ધીમે ધીમે ભારતે જ સંસ્કૃતભાષાનાં શિક્ષણ માટે જગતભરમાં મધ્યવર્તી કેન્દ્ર બનવું જોઇએ અને પરદેશી વિદ્યાર્થીઓ અને વિદ્વાનોને અહીં આવવા
કેળવણીને લગતા કેટલાક મહત્ત્વના અને પાયાના પ્રશ્નોને મે ટૂંકાંમાં ચરચ્યા છે. તે કેળવણીના આદર્શે અને હેતુએ સરખી રીતે નિશ્ચિત કરવામાં આવે તેમજ તેના વિકાસ માટે પ્રગતિશીલ દ્રૉઇં સ્વીકારવામાં આવે તે શિક્ષણ માટે એક સપૂર્ણ અને આદર્શ યોજના ઘડવામાં કંઈ પણ મુશ્કેલી નડે નહિ. રાષ્ટ્રના પુનનિર્માણનું કાર્ય તે ધણું મહાન છે. ક્ષેત્ર વિશાળ છે ત્યારે કાર્ય કરે થાડા છે. આપણી માનવશક્તિ મર્યાદિત છે અને ભૌતિક સાધના પણ ઘણાં અપૂર્ણ છે. પણ આપણા રાષ્ટ્રીય જીવનમાં કેળવણી ઘણુ અગત્યનું સ્થાન ધરાવે છે અને તેથી જીવનની પ્રાથમિક જરૂરિયાતા બાદ કરતાં
આ ધ્યેયને લક્ષમાં રાખીને જ દક્ષિણ ભારતની ભાષા-કેળવણીને ખીજી બધી બાબતાથી' ઉપરનુ સ્થાન મળવુ જોઈએ. માંથી કાઇ પણ એક ભાષા ઉત્તર ભારતની યુનિવર્સિમાં જિ-કેળવણીને નવુ સુંદર સ્વરૂપ આપવા માટે વિશાળ ન અને યાત શીખવાય એ બાબતની હું હિમાયત કરૂ છું. હું એમ પણ ઉંડી સૂઝ આપણામાંના બહુ ચેડાને છે. એવી થોડી જ વ્યક્તિએ માનું છું કે ભારતની બધી જ ભાષા માટે એક સર્વસામાન્ય છે કે જેમને પોતાના આ કાર્યોંમાં જીવંત શ્રદ્ધા હોય...ભલેને તેમની લિપિ હાવી જોઈએ, પર`તુ હુ કોઇ અમુક જ લિપિ માટે આગ્રહ સંખ્યા થાડી હેાય પર ંતુ કેળવણીની આ નવી ક્રાન્તિ સર્જવા રાખતા નથી. જે આ રીતે કરવામાં આવે તે બહુ જ ટૂંકા સમયમાં માટે તેમણે હાથમાં હાથ મીલાવી આગળ આવવુ જ જોઈએ. અને ખૂબ સરળતાથી આપણે ઘેાડી વધારે ભારતીય ભાષા શિખી ભારતને અજ્ઞાનના કીચડમાંથી તે જ બહાર કાઢી શકાય કે જો તેના · શકીએ. હું જાણું છું કે મારા આ મહતવ્યને લોકો આજે અનુમતિ રાજદ્વારી પુરૂષો અને શિક્ષકો પોતાની ફરજો માટે સભાન ખને. રાજ• નહિ આપે, પણ મને શક નથી કે થોડા વખતમાં આપણી વ્યવ- દારી પુરૂષોએ જાણી લેવું જોઈએ કે માત્ર ભાષણ કરવાનુ કાર્ય જેટલું હારિક દ્રષ્ટિ અને રાષ્ટ્રીય એક્તાની ઈચ્છા આપણને તેમ કરવા સ્વતંત્રતા મળ્યા પહેલાં અગત્યનું હતું તેટલુ અત્યારે નથી, આજે ફરજ પડશે. તે તેની પાસેથી બુદ્ધિ, હિંમત અને સર્જનાત્મક વિચારણાની જ આશા રાખવામાં આવે છે. શિક્ષકોએ પણ જાણી લેવું. બેએ કે દેશના યૌવનને યાગ જીવન માટે તૈયાર કરવું અને પ્રજાની સેવા માટે શકિતશાળી સાધન બનાવવું એ તેની પવિત્ર ફરજ છે.
હવે જે બીજી બાબતનો ઉલ્લેખ કરવા માંગુ છુ તે રાષ્ટ્રીય શિક્ષણની ચેાજનામાં સાંસ્કૃતિક વિષયને લગતા શિક્ષણના મહત્વ વિષેના છે. મારું દિલગીરી સાથે કહેવુ પડે છે કે તેને જે મહત્વ મળવું" જોઇએ તે મહત્વ આપવામાં આવ્યું નથી. પરદેશમાં જો આપણને પ્રતિષ્ઠા મળતી હોય તો તે આપણા પ્રાચીન સાંસ્કારિક વારસાને લીધે તેમજ આપણા ટાગાર અને ગાંધીને લીધે જ મળે છે. પર`તુ સ્વતંત્ર ભારતમાં સંસ્કૃતના અભ્યાસનું મહત્વ ઘટતું જાય છે. અને તે મહત્ત્વ ઘટતુ' અટકાવવા માટે કોઈ પણ પ્રયત્ન થતા નથી. ભારતીય વિદ્યાશસ્ત્રના ઉચ્ચ અભ્યાસ અને સશોધનને અંગે મધ્યવર્તી સંશાધન મદિર (Central Research Institute) ઉભુ કરવા માટેની અખિલ ભારતીય પ્રાચ્યવિદ્યા પરિષદે કરેલી માંગણી સરકારે આર્થિક વિષમતાને લીધે હાલતુરત નકારી છે. આપણે આપણી પ્રાચીન સૉંસ્કૃતિ પ્રત્યે માત્ર શબ્દોથી જ સહાનુભૂતિ બતાવીએ છીએ અને તેને બીજી રીતે લાભ પણ ઉડાવીએ છીએ, પણ જ્યારે તેના રક્ષણના પ્રશ્ન આવે છે ત્યારે આર્થિક મુશ્કેલીઓનુ બહાનું કાઢીને વ્યવહારિક પગલા ભરવાની આપણે અશક્તિ બતાવીએ છીએ. આ તદ્દન અયોગ્ય અને ન ઈચ્છવાયોગ્ય કરકસર છે. સંસ્કૃત એ તે ભારતીય વિચારણા અને ભારતીય સંસ્કૃતિનું ઉદ્ભવસ્થાન છે, અને જે આપણે આપણી સંસ્કૃતિનો વિકાસ સાધવા માંગતા ડાઇએ તાં સંસ્કૃત, પાલી અને પ્રાકૃત ભાષાના મહત્વના ગ્રંથોના ભારતીય ભાષાઓમાં અનુવાદ છપાવવા જોઇએ. જૂની હસ્તપ્રતો અને ઐતિહાસિક સાધનોને મેળવવા અને તેનુ રક્ષણ કરવા માટે પણ આપણે યેાગ્ય પ્રાધ કરવા જોઈએ. એ પણ શરમજનક વસ્તુ છે કે સ`સ્કૃતના ઉચ્ચ અભ્યાસ માટે હજી પણ ભારતના વિદ્યાર્થી ઓને પરદેશ જવુ પડે છે. સોધનની આધુનિક પદ્ધતિઓ શીખવામાં મદદ કરવા માટે આપણે ભારતિય વિધાના નિષ્ણાત એવા
જે પરિસ્થિતિ વચ્ચે આપણે કામ કરવાનું છે તે ખરેખર દુઃખદાયક છે. સત્તા માટેની લાલસા કદાચ રાત્ત્તારી પુરૂષોને વાસ્ત વિકતાનો પરિચય ન થવા દે. એમની વિવેકબુદ્ધિ કદાચ જાગ્રત થાય
કે
ન થાય, પરંતુ શિક્ષકા કે જે સત્તાની આ ઘેલછાથી પર છે તેમણે તેા દેશકાળની જરૂરિયાતને પહોંચીવળવા કટિબધ્ધ થવુ' જ જોઇએ. તેમના વિષે આટલી આશા જરા પણ વધારેપડતી નથી. આખરે બધુ સારૂ થઇ રહેશે એવી શ્રાદ્ધા રાખીને આપણે આળસુ ન બનીએ, પરિસ્થિતિ કથળી ગઇ છે, અને એને કથળતી અટકાવવા મજબુત હાથે જો કામ નહિં લઇએ તે આપણી વિપત્તિના કાઇ અંત · નહિ હાય. સમાનતા, સામાજિક ન્યાય અને સહકારના પાયા પર લોકશાહી સમાજની મા રચવા આપણને શક્તિશાળી માણુસાની જરૂર છે, જોકે એવા બહું જ એછા માણસો હોય છે કે જેને નવું દર્શન પ્રાપ્ત થયુ હા. આમ છતાં પણ્ ૫ ઉત્થાન સાથેકેળવણીની નવી. કલ્પનાને નવી દિષ્ટને સ શ્રેય સાથે સીધે ”સંબંધ હોઈને આ હકીકત, મહત્ત્વ લોકોની નજર ઉપર વહેતુ 'મા` આવ્યા વિના અને તેને સાત્રિક સ્વીકાર થયા વિના રહેવાને નથી. આજની ડિએ તે આપણાં આ નાના સરખા જૂથે એક જ્યોતિર્ધરનુ કામ કરવાનું છે. તે પોતાની શકિત અને પુરૂષાર્થથી ચેતર પ્રકાશ ફેલાવશે અને જડપ્રાય દિસના જનસમુદાયમાં ચૈતન્યન-પ્રકાશન-જરૂર સંચાર કરશે જ. મૂળ અંગ્રેજી: આચાય નરેન્દ્રદેવ અનુવાદક: કું. તારાબહેન શાહુ
સમાપ્ત
શ્રી મુખઈ જૈન યુવક સધ્ધ માટે મુદ્રક પ્રકાશક : શ્રી. પરમાનદ કુંવરજી કાપડિયા, “૪૫–૮૭ ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબઇ, ૩. મુદ્રસ્થાન : શ્રી મહાવીર પ્રીન્ટીંગ વર્કસ, ૪૫-૪૭, ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબઇ ૩.