Page Text
________________
તા. ૧૫-૯-પી.
-પ્રબુદ્ધ જૈન, - કે ત્યાં સુધી અન્ય કોઈના આદેશ મુજબ પોતાની કારોબારીની પુનરરચના આપંણામાં વિવેકને અભાવ દર્શાવે છે. ત્રીશ ત્રીશ વર્ષ સુધી દેશની ન થઈ ન જ શકે એ મુદ્દાને તેઓ મજબુતપણે વળગી રહ્યા. એને પિતે અખંડ સેવા કરનાર અને ગાંધીજીના માર્ગે ચાલવાને નિષ્ઠાપૂર્ણ પ્રયત્ન
નિવૃત્ત થવા છતાં જવાહરલાલને પ્રમુખ બનાવીને પોતાને મુદો તેમણે કરનાર એવી એક વ્યકિતને-તેમની: અમુક બાબતે અને રીતભાત ખરી રીતે કાયમ રાખે. આ રીતે તેઓ હારવા છતાં પણ જીત્યા આપણને પસંદ ન હોય એ કારણે તેમ જ જવાહરલાલના પક્ષનું આ એમ કહી શકાય. ' , ' ' . . . . રીતે જ સમર્થન થઈ શકે એમ માનીને પોતાના અણગમામાં કલ્પનાનાં જ આવી જ રીતે જવાહરલાલજીએ પણું આદરણીય ઉદ્દાત્તતા, દેખવી.
ઘેરા રંગ પુરીને ઉતારી પાડવાના વ્યવસાયનું પરિણામ એ આવે કે : અને આખા પ્રકરણમાં લેશ માત્ર કડવાશને સંચરવા ન દીધી. પરિણામે
આ દેશને એક ખરેખરા ઉપયોગી માણસને આપણે હમેશને માટે ગુમાવી ઓકટોબર માસમાં દીલ્હી ખાતે કોંગ્રેસનું અધિવેશન ભરવોના ઠરાવ સાથે
* બેસીએ અને તે ત્યારે કે જ્યારે આપણને સાચા માણસની પૂરી ખેંચ બેઠક વિસર્જિત થઈ અને સૌ કોઈ હસતા મેઢે છુટા પડ્યા..
1 .
છે. જવાહરલાલને ટેકો આપવા માટે તેમની આવી ખુશામત કરવાની
- A કશી જરૂર નહોતી. પ્રશ્ન તે સીધે સાદો હતો. આજે અગ્રસ્થાન ઉપર, આમ બધું બાંધે ભારે પતી ગયું એ જોઈને મને એક પ્રકારની બે માણસે સાથે કામ કરી. શકે તેમ નહોતું. આજના સંયોગમાં નીરાંત અનુભવે છે. પણ વધારે વિચાર કરતાં લાગે છે, કે આવી એક સિવાય આપણને ચાલે તેમ નહોતું. અન્યને જવા દીધા સિવાય
અંગત્યની બેઠકમાં અને તે પણ ખાનગી આકારમાં મેળવેલી, હોવા છુટકે નહોતા. એ પણું ખરું છે કે જવાહરલાલજીએ અખત્યાર કરેલી • છતાં-દિલ ખોલીને બધાંએ વાત ન કરી અને કોણ કોનાથી કઈ રાજનીતિને સંપૂર્ણાશે ટેકો આપે છે એવી જેમના વિષે તેમને પૂરી બાબતમાં જુદો પડે છે એ વિષે કશી સ્પષ્ટતા ન થઈ એ ઠીક ન થયું, પ્રતીતિ ન હોય તેવી વ્યકિત કોગ્રેસના પ્રમુખસ્થાને હોય તે જવાહર- - જવાહરલાલ વિરૂધ્ધ એવા ટેન્ડન બાબુ પક્ષના, જેમને લેખવામાં આવતા લાલજીને આગંળ ચાલવામાં પિતાના પગ અટવાયા કરે છે એમ લાગ્યા હતા તે બધાય લગભગ જવાહરલાલના પક્ષે તળી પડ્યા. જવાહરલાલજીનું કરે એ સ્વાભાવિક હતું: જવાહરલાલજીને આ બાબતમાં માર્ગ સરળકારોબારીમાંથી રાજીનામું આવ્યું ત્યાર બાદ દેશના ધણુ. મેટા ભાગનું કરી આપે એ પ્રજાને ધર્મ હતું, પણ તે ખાતર ટેન્ડન બાબુને એડળ.
જ્વાહરલાલ પ્રત્યે અત્યન્ત પક્ષપાત દાખવતું વલણ ધ્યાનમાં લઇને ચીતરવાની કોઈ જરૂર નહોતી. પણ કમનસીબે આજના સતત ક્ષુબ્ધ ટેન્ડન બાબુએ કશા પણ વાંધા, વિરોધ. કટાક્ષ કે કડવાશ સિવાય, વાતાવરણમાં આવી વિવેકરક્ષા વધારે ને વધારે વિકટ બનતી જાય છે, જવાહરલાલજીને પિતાનું સ્થાન ખાલી કરી આપ્યું તે તે ભારે સુન્દર જે ખરેખર શોચનીય છે. . . થયું, પણ જવાહરલાલજીએ આ રાજીનામાને બેમ શા માટે ફેંક ' , ' , ' ', ', ' ', ' ' . . . અને હવે જે ટેન્ડન બાબુને ખસેડીને તેમના સ્થાને પાતે આવ્યા છે . હવે આજે પણ રાજકારણમાં જે મતભેદ પ્રવર્તતે હોવાનું તે તેઓ શું કરવા માંગે છે, કાગ્રેસમાં પેદા થયેલ જે દિધાની તે . કહેવાય છે અને એમ છતાં જે વિષે પૂરી' સ્પષ્ટતા કરવામાં આવતી ફરિયાદ કરે છે તે શું છે અને તેઓ પોતાના સાથીઓ અને અનુય
2 તા નથી તે શું છે તેનું વિશ્વેલવણ કરવાનો પ્રયત્ન કરીએ. રાષ્ટ્રના
ના તારી : યીઓ પાસેથી શી” અપેક્ષા રાખે છે. આ બધા મુદાઓ ઉપર તેમણે રાજકારણું સાથે સંબંધ ધરાવતી, ત્રણ બાબતે વિષે આપણાં
- રાજકારણ સાથે સંબંધ ધરાવતી વિગતવાર નિવેદન ડે પ્રજાને સ્પષ્ટ માર્ગદર્શન કરાવવું જોઈતું હતું. અગ્રગણ્ય કોગ્રેસી નેતાઓ અને વિચારમાં આજે મતભેદ ' અને કોંગ્રેસનું અધિવેશન આટલી જહિદથી બોલાવવામાં આવે છે તે અથવા તે મનભેદની કાંઇક છાયા: ‘પ્રવર્તતી હોય એમ લાગે છે.'
શા માટે તેને પણું પ્રજાને સ્પષ્ટ ખ્યાલ આપ જોઈ હતી. આ પહેલી આંબત " આપણી વિદેશનીતિને લગતી છે. આપણી આજની કશું જ બન્યું નહિ અને પરિણામે માત્ર મુખીની ફેરબદલી સિવાય વિદેશનીતિ સ્વતંત્ર, અમુક રીતે તટસ્થ. અમુક અંશે અમેરિકાવિરોધી છે બીજી બધી રીતે કોંગ્રેસ, આપણે અને આમપ્રજા બધાં હતાં ત્યાંના અમુક અંશે ચીન વિષે પક્ષપાત ધરાવતી; આ પ્રકારની છે. આની સામે બીજે ત્યાં જ તેલ ઉભાં છીએ એવી ચિંતિ હત પ્રવર્સ છે એમ તે વિચારપક્ષ દક્ષાંડ અમેરિકાને અનુકુળ વિદેશનીતિ આજનાં આપણા - પણ આગેવાન નેતાઓમાં મતભેદના તત્વને એક નવી ઉત્તેજના, મળી... સંચાગમાં વધારે ઈચછવાયેગ્ય' છે એમ માને છે. બીજી બાબત.
છે, જે કોંગ્રેસ પક્ષે લાભકારક છે કે કેમ એ એક સવાલ છે. ' ) આજેનો વહીવટની કેટ્રોલ–પ્રચુરતાને લગતી’ છે. આજની આપણી, '
- રાજયનીતિ રાક-વસ્ત્ર વગેરેમાં કલિને વળગી રહેવામાં અને તેને અખિલ હિંદ મહાસભા સમિતિની બેઠક દ્વારા આપણે. જે સ્પષ્ટ બને તેટલાં સુદઢ કરવામાં માને છે. બીજો પક્ષ આજના કેલેમાંથી માર્ગદર્શનની આશા રાખી હતી તેના બદલે જાણે કે બધું ભીનું બને તેટલી જલ્ડિંથી મુકિતને ઇચ્છે છે. ત્રીજી બોબત રાજ્યની
કે સંકેલાયું હોય એવી છાપ ઉઠે છે. પરિણામે કોંગ્રેસ કયાં ઉભી છે અને
છે અને અસાંપ્રદાયિકતાને લગતી છે. આપણી રાજ્યનીતિ સંપૂર્ણ તયા- અસાંક્યાં જઈ રહી છે તેની હજુ કોઇને પૂરી સુઝ પડતી નથી. . . પ્રદાયિક્તાને સ્વીકારે છે અને હિંદુ-મુસલમાન વચ્ચે કશા પણું ભેદભાવ
ટેન્ડન-જવાહર પ્રકરણને અંગે એક બાબતને જેરા વિગતવાર ન જ હોઈ શકે એ વિચારને આગળ ધરે છે. બીજો પક્ષ સિધ્ધાંત ઉલ્લેખ કરવો જરૂરી લાગે છે. જવાહરલાલને રૂપાળે પુરવાર કરવા તરીકે આ વાત સ્વીકારે છે, પણ તેમની વૃત્તિ અમુક અંશે હિંદુસાપેક્ષ માટે ટેન્ડન બાબુ હોય તેથી પણ તેમને વધારે કોળા’ ચીતરવાની છે અને ખાસ કરીને પૂર્વ પાકીસ્તાનમાં હિંદુઓની ચાલી રહેલી દુર્દશા" કશી જરૂર નહોતી. આમ છતાં અનેક આગેવાન નેતાઓએ તેમજ તેમને સંદા ક્ષુબ્ધ રાખે છે અને પરિણામે આ બાજુના મુસલમાને પત્રકારોએ પ્રસ્તુત પ્રકરણની સમાલોચના કરતાં જવાહરલાલને પક્ષે વિષે તેમનું દિલ જોઈએ તેટલે સમભાવ અનુભવી શકતું નથી.' આમાંથી ' , લઈને આવું જ કાંઈક અણુધટતું કર્યું હોય એમ જોવામાં આવે છે. કેટલાએકનું એમ પણું માનવું છે કે પાકિસ્તાનના ઉત્તર રૂપે આપણું ટેન્ડન બાબુ એટલે પ્રત્યાઘાતી, સ્થિતિચુસ્ત, જુનવાણી, કોમવાદી, સમગ્ર રાજ્યનીતિ હિંદુત્વપ્રધાન હોવી જોઈએ.' ', ' ', ' ', ' 1 . હિંદુમહાસભાવાદી-આવાં વિશેષણો નિરંકુશપણે તેમનાં'. માટે વાપરવામાં " " " ' આવ્યા છે. જ્યારે ટેન્ડન - બાબુ અને ક્રિપલાણીજી વચ્ચે કાંગ્રેસનાં ..
" " . આ ત્રણ મુદ્દાઓ સંબંધમાં જે પ્રકારની રાજ્યનીતિ. આજે પ્રમુખસ્થાન માટે હજુ દશ મહીના પહેલાં જ રસાકસી- ચાલતી હતી :
આ અખત્યાર કરવામાં આવી છે તે પ્રત્યે જવાહરલાલજી માંગે છે પેતાના છે ત્યારે તેમને આવા સમજવા છતાં મત આપવા જેટલા આપણે ખરેખર ?
સહકાર્યકર્તા કોગ્રેસીઓની સંપૂર્ણ વફાદારી, અને તેમની આ માંગણી બેવકુફ હતા ? વસ્તુતઃ આજે પણ ટેન્ડન બાબુ જવાહરલાલથી ખખર તેને વ્યાજબી અને જરૂરી છે. આમ છતાં પણું આ મંદાએ વિષે : કઈ બાબતમાં પાયામાંથી જુદા પડે છે કે કેમ અને જુદા પડે છે તે ઉપર જણાવ્યા મુજબને. અન્યથા" અભિપ્રાય ધરાવનારને પ્રત્યાઘાતી" કઈ કઈ બાબતમાં તેની આપણને સ્પષ્ટ માહીતી છે જ નહિ. એમ. કહે કે દેશદ્રોહી તરીકે વર્ણવો તે ઉચિત નથી. દેશનાં પ્રાણુમાં, છતાં પણ ટેન્ટન બાબુનું આવું અઘટિત ચિત્રામણ કરીને આપણે તેમને ઉપર આવો મતભેદ રહેવાના જે અને જેની બહુમતી હશે તેના ભારે અન્યાય કર્યો છે એ આપણે કબુલ કરવું જ રહ્યું. આવું વર્તન અભિપ્રાય મુજબ રાજ્ય ચાલવાનું.. "
પછી
ભીનું બને તે
વાને લગતી કે
મુસલમાન
જતી
';
, '
,
'
,
, ,
| SR No. | 525936 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1951 Year 12 Ank 17 to 24 and Year 13 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1951 |
| Total Pages | 212 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 22 MB |