Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1946 Year 07 Ank 17 to 24 and Year 08 Ank 01 to 16

SR No.: 525931
Original Sutra Author: N/A
Author: Manilal Mokamchand Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1946
Total Pages: 220
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 35 MB

Page 50

પ્રણવ જન
નિટુરતાની પરાકાષ્ટા
આપણી ભાષા Sિ (તા. ૭-૧૨-૪૬ ના જ તિર્ધ ૨માં 'ડી નહુરતા'ના મથાળા નીચે પ્રગટ મારા મિત્ર (મુસ્લીમ બિરાદર) હાલમાં “શષ્ણી' ઉપનામથી થયેલ લેખમાંથી ઉપગી ભાગ નીચે સાભાર ઉદધત કરવામાં આવે છે. તંત્રી)
- Blitz (બ્લીટ્ઝ) નામના અંગ્રેજી સાપ્તાહિકમાં “હમારા હિંદુસ્તાન” - દશેક દિવસ ઉપર ટાઇમ્સ ઓફ ઇન્ડિયામાં Preparing for
શિર્ષક નીચે રોમન હિંદુસ્તાનમાં નિમિત લેખ લખે છે. તેમની
a Winter in Berlin એ મથાળા નીચે એક લેખ જોવામાં આવ્યું.
જોડે કેટલાક સમય પહેલાં લોકલ ટ્રેઇનમાં અચાનક પરિચય થયેલ બર્લિનમાં, શિયાળા માટે શી ખાસ તવારી કરવા માંડી હશે એના
ત્યારથી તેઓએ હિંદુસ્તાની ભાષા માટે મારે રસ તીવ્ર બનાવ્યું છે. દિ કુતુહલથી એ લેખ વ એ. લેખ વાંચતાં અમને જણાયું કે મહાયુદ્ધ દર્મિયાન સૈનિકો અને સેનાપતિએ અત્યંત ક્રૂર અને લાગણીહીન થઈ
: મને પણ ઘણા વખતથી લાગ્યા કરે છે કે આપણે અંગ્રેજી જાય છે. એટલું જ નહિ પણ એ સમયમાં સામાન્ય નાગરિકનાં હૃદય
ભાષાને મેહ ઓછો કરી આપણી રાષ્ટ્રભાષા હિંદુસ્તાની અપતાવવી E પણ દયાહીન થઈ જાય છે. એ તે જાણીતી વાત છે, પરંતુ યુદ્ધની
જોઈએ અને તેને પ્રચાર ખૂબ વિસ્તૃત કરવી જોઈએ. કદાચ હિંદુસ્તાની સમાપ્તિ પછી પણ એ જાતની નિપૂરતા કાયમ રહે છે એ આ લેખ
જરા મુશ્કેલ લાગે તે હિંદી પર તે આપણે જરૂર કાબુ મેળવવા ઉપરથી જણાયું. બર્લિનમાં શિયાળા માટે શી તૈયારી થાય છે ? લાખો
જોઇએ. આધુનીક કેળવણી અંગ્રેજી ભાષાને સૌથી વિશેષ મહત્વ આપે નિરાધાર સ્ત્રીપુરૂષને ઠંડીથી બચવા વસ્ત્રદાન કરવાની ? શિયાળાની ઠંડીને ,
છે–તે બહુ જ ખતરનાક છે. અંગ્રેજી ને બીજી પરદેશી ભાષાઓનું B લીધે થનાં અનેક રોગે અટકાવવાની કે તેની સારવાર કરવા માટે દવા
જ્ઞાન મેળવવું બહુ સારું છે, પરંતુ પછી અંગ્રેજીમાં જ “ટોમ ટોમ” - અને દવાખાનાની? અર્ધા ભૂખ્યાં અને ભૂખમરે વેઠતાં લાખો સ્ત્રીપુર
કર્યા કરવું અને આપણી રાષ્ટ્રભાવનાથી વિમુખ રહેવું–અરે, આપણી છેજેને પુષ્ટિકારક રાક પૂરો પાડવાની ? ના, આ શિયાળા દરમિયાન
માતૃભાષા પર પણ બેદીલી સેવી-એ ખરેજ કમનસીબ છે. અત્યારે એ ત્રીસથી ચાલીસ લાખ માણસે મરણશરણ થવાને મોટો સંભવ છે,
તે જ્યાં જોઈએ ત્યાં અંગ્રેજી અંગ્રેજી જ થઈ રહ્યું છે. અંગ્રેજીને તેમની અત્યારથી કબરે દાવવાની તૈયાર થાય છે ! આ લાખો
ઉપગ ધંધાદારી વ્યવહારમાં, ઓફીસેના કામકાજ પુરત અને પરેતે માણસને દફનાવવાનું સરળ થઈ પડે તે માટે સ્થાનિક મુખીઓને કબરે
દેશ-પરદેશીઓની જોડેના સંબંધો પુરતો જ મર્યાદિત કરે ખાસ
જરૂરી છે. પશ્ચિમી દેશે.ના પન આ પણ હિંદુસ્તાન માટે ધણુ અંશે ' હત ખેં દવાના હુકમે અપાઈ ચૂકયા છે, કબરો અત્યારે ખેદાઈ રહી છે. પરંતુ આ કબર બદન રાતે પૂરતું પણ નહિં મળેલું હોવાથી એટલા ટૂંક સમયમાં .
ઝેરી છે અને તેમાંથી આપણે બચવું જ જોઈએ. કલબમાં ને સાથહા એટલી બધી કબર એ છે કે ખેદી શકશે કે કેમ તે સવાલ છે !
ટીઓમાં હળવા મળવાથી અન’ મંડળ-સમાજોમાં કામ કરવાથી આ જાતનું વર્ણન હડી નિષ્કૃતાથી છાપામાં થયેલું વાચીને “સેશિયલ”.( Focial) થવાય છે એ ભ્રમ તળે અંગ્રેજીને છુટથી આપણને જણાય છે કે જેમની પ્રત્યેની દંપતી લાગણી સાથી રાજ્યની વપરાશ વધે છે અને તે ખૂબ જ સસ્તા ને બેહુદ બની રહે છે. - પ્રજામાં કેટલી ઊંડી પ્રવેશ કરી ગઈ છે. યુદ્ધ દરમિયાન બર્લિન અને ' ' આપણા રોજીંદા વ્યવહારમાં અમુક અંગ્રેજી-પરદેશી શબ્દ છે. જર્મનીનાં બીજા શહેરને જે સર્વનાશ થઈ ગયેલ છે તે આપણી સહજ બન્યા છે તે સ્વીકારી લેવું જોઈએ પરંતુ કેટલાંક લોકો આપણી કલ્પનામાં પણ ન આવે એટલો ભયંકર છે. સંસ્થાઓનાં મકાને, ગુજરાતી ભાષામાં સ્ટાછવાયાં અંગ્રેજી શબ્દો એવા તે કઢંગી રીતે
શાળા પાઠશાળ ઓ, ઉદ્યોગનાં કારખાનાં, કલાધામ અને સંગ્રહસ્થાને, ભેળવી દે છે ને પિને કંઈક જાણે છે એવો દંભ સેવે છે કે એ દઇપીતાવો અને આરોગ્યગૃહ હજારોની સંખ્યામાં ખંડેર થઈ પડયાં છે. સ્થિત જોનાં હસવું જ આવે ! અરે આપણાં ઘરની અંદર પણ જિમ નેનાં લખો માણસાનો. વિનાશ થઈ ગયે , એટલું જ નહિ આંતરિક વ્યવહારમાં અંગ્રેજીમાં વાતચીત થાય છે. નાના બાળકોને
પણ તેમની સંસ્કૃતિને સર્વથા વિનાશ કરવામાં આવ્યું છે. અજમેન- અત્યારથી અંગ્રેજી ઢબે કેળવવામાં મગરૂબી મનાય છે. અંગ્રેજી શબ્દો
માંથી અનિષ્ટ તત્ત્વને નિર્મૂળ કરવા જતાં જર્મનમાં જે પહેલાં શીખવવામાં આવે છે એટલી હદે વાત ગઈ છે. એટલે હવે કિ સાાં તો હતાં તેને પણ વિનાશ કરવામાં આવ્યું છે.” જમનાના તે એને માટે કંઈક કરવું જ ઘટે. આપણા સમસ્ત દેશના ગૌવને આ વિસ્તારમાં માઇલના માઇલે સુધી જેટલાં ખંડેર જોવામાં આવે છેઅનુરૂપ શું છે તે આપણે સમજવું જ જોઈએ. પહેલાં આપણી માત િએટલાં યુરેપના કોઇ ભાગમાં જોવામાં આવતાં નથી. યુદ્ધની કિન્નાખોરીને ભાષા, રાષ્ટ્રભાષા અને પછી જ અંગ્રેજી ને બીજી પરદેશી ભાષા,
પરિણામે જમએ પિતાનું સ્વાતંત્ર્ય, પિતાનું વ્યકિતત્વ, પોતાને એ જ કુદરતી છે; કૃત્રિમતને ટાળવી જ જોઈએ. આશા રાખીએ કે - ઈતિહાસ, સંસ્કૃતિનાં સાધનો, હુન્નર ઉદ્યોગનાં સાધન, ધનદેલત ઘરબાર હવે સાચી દિશામાં પ્રગતિ થશે જ ! ધીરૂભાઈ કાપડીઆ, બધું જ ગુમાવ્યું છે “જીવનમાં કિમતી કહી શકાય એવી એકએક
— વસ્તુ જમને એ ગુમાવી છે.”
આળાં હૈયાં દિ : જમનીમાં–પિતાના દેશમાં–જે ભૂખમરે અને સર્વરીતની નિરાધા
શ્રી. વ્રજલાલ ધરમચંદ મેઘાણીને “આળાં હૈયાંના નામને દરતા ઓછી હોય તેમ પોલેન્ડ અને કાંસ્યુ વેકીઆમાંથી સેંકડે અને
- વાર્તાસંગ્રહ કેટલાંક અનિવાર્ય કારણને લઈને હજુ સુધી ગુજરાતી હઝારે જમને કોઈ પણ સાધન પૂરાં પાડવા સિવાય હાંકી કાઢવામાં
જનતાના હાથમાં અમે મુકી શક્યા નથી એ માટે અમે દિલગીરી નહેર આવે છે અને આ બધાં હતભાગી નિરાધાર નિરાશ્રિત સ્ત્રીપુરૂષ
કરીએ છીએ. હવે એક પખવાડી માં તે તૈયાર થઈ જશે અને છે અને બાળકોના ટોળાં ને ટોળાં જર્મનીમાં ભરાતાં જાય છે. આ બધા
તેના શ્રાવકોને બહુ થોડા સમયમાં પહોંચાડી શકાશે એવી અમને પુરી નિરાધારોના પ્રવાહ માટે જર્મનીમાં ખોરાક, વસ્ત્રો કે રહેઠાણની કોઈ
આશા છે. વાર્તાસંગ્રહું ૨૨૫ થી ૨૫૦ પાનાને થશે એ ગણતરી આ પણ જાતની સગવડ નથી. આ બધા હેવાલ “બ્લીટઝ'ના બાતમીદાર
ઉપર અમે તેની કીંમત રૂ. ૨ા જાહેર કરી હતી. પણ તે પુસ્તક મિ. ઝકરીઆએ એ પ્રદેશમાં જાતે કરીને મેળવેલ પ્રગટ થયું છે.
આશરે ૩૦૦ પાનાનું થવા જાય છે તેથી તેની કીંમત વધારીને અમોએ તો શું માનવતાના સર્વ અંશે પશ્ચિમની વિજેતા પ્રજાઓમાંથી સર્વથા
રૂ. ૩ નકકી કરી છે. આમ છતાં પણ મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના - નાબૂદ થયા છે? છેલ્લાં ચાળીસ પચાસ વર્ષ દરમિયાન માનવજાતિએ
સભ્યને અને આજ સુધીમાં થયેલા પ્રબુદ્ધ જૈનના ગ્રાહકોને આ દિ અનેક દિશામાં કરેલી પ્રગતિનો વિચાર કરીએ છીએ અને તેની જ
પુતક મળ જાહેરાત મુજબ રૂ. ૧ માં જ આપવામાં આવશે.' સાથે હૃદયની પાશવતાની અવધિનાં કાર્યો અનુભવીએ છીએ, ત્યારે ૩૪૪ જાહેરાત મુજબ ૨. 11 મા જ "મા" આપણુને અસાધારણ વિસ્મય તેમજ ખેદ થાય છે.
.
મંત્રીઓ, મુંબઈ જૈન યુવક સંધ : શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંધ માટે તંત્રી મુદ્રક પ્રકાશક: શ્રી. મણિલાલ મકમચંદ શાહ, ૪૫-૪૭ ધનજી સ્ટ્રીટ, મુબઈ.
' મુદ્રણસ્થાનઃ સર્યકાન્ત પ્રિ. પ્રેસ, ૪૫૧, કાલબાદેવી રોડ, મુંબઈ. ૨