Page Text
________________
િ .
તા. ૧૫-૧૧-૪૬
પ્રબુદ્ધ જેન
૧૧૫
હુબ નાંધાયેલી છે. એવા મહાપુરૂષની છબી એ બેમાં ઘણો તફાવત અણમોલું માનવરન ગુમાવ્યું છે. તેમના પવિત્ર આત્માને આપણું ' છે. જીવતા જાણીતા પુણ્યપુરૂષની છબી એ તેમના જીવનના સંસ્કારોને 'અન્તરના અનેક વન્દન હો ! તેમને આપણે કદિ ન ભુલીએ અને તેમને અને સ્મરણોને જીવન્ત રાખવામાં અનેક રીતે મદદરૂપ નીવડે છે.
માર્ગે ચાલીને આપણા જીવનને સદા ચરિતાર્થ બનાવતા રહીએ. આ રીતે ઉપર જણાવેલ બે વિચાર ભૂમિકાઓ વચ્ચે રહેલા ભેદ સાલેમ લીગની પિશાચી નેતાગીરી વાંચકને બરાબર સ્પષ્ટ થશે એવી આશા રાખવામાં આવે છે. . પંડિત મદનમોહન માલવીયાનું સ્વર્ગારોહણ
અને ભારતનું ઘડાતું ભયાનક ભાવી. *
હિંદ એક હરિયાળી ભૂમિ હતી, તેને ખાધાપીધાની કઈ નવેમ્બર માસની બારમી તારીખના રે નિપજેલ પંડિત મદનમોહન માલવીયાના અવસાનથી આખા દેશ ઉપર ઉંડા શેકની ખાટ નહતા અને તેની ભૂમિ ઉપર ભિન્ન ભિન્ન જાતિના અને છાયા પ્રસરી રહી છે. ૮૫ વર્ષની ઉંમરે તેમણે ઉત્તરોત્તર છણ અલગ અલગ સંપ્રદાયને અનુસનારા લેકે હિંદુ, મુસલમાને અને બનતા જતા દેહને ત્યાગ કર્યો એ આર્ય વિચારપરંપરા અનુસાર અન્યધમ ઓ-ભાઈભાંડુ માફક સાથે રહેતા, વસતા અને કલ્લોલ એક ભાગ્યશાળી મૃત્યુ ગણાય અને એક લાંબી અને અત્યન્ત કરતા. હિંદુઓ હિંદુધર્મ પાળતા; મુસલમાન ઇસ્લામને અનુસરતા; ઉજજવળ જીવનકારકીદી બાદ સાંપડતું સ્વાભાવિક મૃત્યુ અબિન- અને અન્ય લોકો પોતપોતાના ધમમાગે વિચરતા. આમ છતાં પણ જનને અને એક રીતે આનંદને અથવા તે નિવૃત્તિને વિષય
ધમભેદ પરસ્પરના ભાઈચારામાં કદિ પણ આડે ન આવત. બધા ગણાય, કારણ કે શરીરધારીને માટે મૃત્યુ તે અવશ્ય નિર્માયલું જ
સાથે મળીને વ્યાપાર ઉદ્યોગ ખેડતા અને એકમેકના સામાજિક છે અને ૮૫ વર્ષથી પણ વધારે લાંબુ આયુષ્ય તે પછી કેવળ દેયાતના ભેગવવા માટે જ હોય. આમ છતાં પણ આજે જે
પ્રસંગે આજુબાજુ આવીને પરસ્પરને હુંફ આપતા. ગામડા. દીવો ઓલવાય છે તેની વૃતિ, પ્રતિભા, શીતળતા અને આલ્હા
ગામમાં તે હિંદુ મુસલમાને એકમેકને કાકા, દાદા અને દકતા એવા ઉત્કૃષ્ટ પ્રકારની હતી કે વિધાતાએ જાણે કે આપણે
ભાઈજીના સગપણથી સંબોધતા. હિંદુ કુળવધૂ બાજુએ વસતા - મુગટમણિ ઝુંટવી લીધો હોય એ ખ્યાલ આપણને અગાધ મુસ૩માન પાડોશીને વડિલ સમજીને તેની લાજ કાઢતી અને . નિમાં ડુબાડી દે છે.
મુસલમાન પાડેશી હિંદુ કુટુંબના સારે નરસે પ્રસંગે સલાહ લેવા પંડિત માલવીયાજી હિંદી હતા તેમજ હિંદુ હતા. બએ. દેવાનું ઠેકાણું બનત. ઈદના દહાડે હિંદુ પાડેશીને મુસલમાને : વાર તેઓ રાષ્ટ્રીય મહાસભાના પ્રમુખસ્થાને બીરાજ્યા હતા. પિતાને ત્યાં તરતા અને તેમનું ભાવભર્યું આતિથ્ય કરતા અને ત્રણ ત્રણ વાર તેમણે હિંદુ મહાસભાનું પ્રમુખસ્થાન શોભાવ્યું હતું. એવી જ રીતે દીવાળીના ટાણે કે એવા કંઈ સુઅવસરે હિંદુઓ તેમની દેશદાઝ અને કોંગ્રેસનિષ્ઠા અનુપમ હતો. આજથી લગભગ
મુસલમાન પાડોશીને પોતાની પેઢી ઉપર કે ઘેર બેલાવતા અને ૩૦ વર્ષ પહેલાં સુરત ખાતે મળેલી રાષ્ટ્રીય મહાસભામાં વિનીત
તેમની બને તેટલી મહેમાનગતી કરતા, અંગ્રેજ સરકારની કમી અને ઉદ્દામ પક્ષના આગેવાનો વચ્ચે અથડામણ થયેલી ત્યારે તેઓ વિનીત પક્ષે કોંગ્રેસ સાથે ઉભા રહ્યા હતા. વળી જ્યારે
ભેદનીતિ વર્ષોથી ગતિમાન હોવાં છતાં હજુ જાણે કે ગઈ કાલ ગધીજી કોંગ્રેસના સૂત્રધાર થયા અને વિનીતાએ જ્યારે કોંગ્રે. સુધી હિંદુ મુસલમાન વચ્ચેના આ ઘરબાને અને ભાઈચારાને સને ત્યાગ કર્યો ત્યારે પણ તેઓ કોંગ્રેસ પડખે ઉભા રહ્યા હતા , જરાપણુ આંચ પહોંચી નહોતી, મુસલમાનના તાબૂતમાં હિંદુઓ અને ગાંધીજીના સાથીદાર બન્યા હતા. તેમનામાં અજોડ રાષ્ટ્રનિષ્ઠા ભાગ લેતા અને હિંદુઓના વાર તહેવારમાં મુસલમાની ડિતા. હતી અને અખંડપણે જળતી આઝાદીની તમન્ના હતી. આ હિંદુ અને મુસલમાન ભાગીદારોની અનેક પેઢીઓ ચાલતી અને સાથે હિંદુપણાની દાઝ પણ તેમના દિલમાં હાડેહાડ વ્યાપેલી હતી. એકના અભાવે અન્ય પિતાના ભાગીદારના કુટુંબની પુરી બનારસ હિંદુ યુનીવર્સીટી જે આજે દુનીયાની અનેક વિદ્યાપીઠમાં
સારસંભાળ લેતા. આવી મીઠી મહેબત હિંદુ અને મુસલમાન અગ્રસ્થાન ભોગવી રહી છે તે તેમની અખંડ તપશ્ચર્યાનું ચિરસ્મર
વચ્ચે વર્ષોથી આ દેશમાં ચાલી આવતી. ' ણીય ફળ અને મૂર્ત સ્વરૂપ છે. આ હિંદુ યુનીવર્સીટીના તેઓ
પણ આજે એના એજ હિંદુસ્થાનની સીકલ એકાએક બદલાવા ૨૧ વર્ષો સુધી વાઈસ-ચેન્સેલર હતા. . ભારતીય સંસ્કૃતિના પંડિત માલવીયાજી એક અત્યુત્તમ
લાગી છે. આજે ગામેગામ અને શહેરે શહેરમાં કોમી હુલડે ફાટી પ્રતિનિધિ હતા. ભારતીય સંસ્કૃતિનું હાર્દ તેમનામાં ઉત્કૃષ્ટ રૂપે
નીકળ્યાં છે; સેંકડે માણસની વિના કારણે પ્રાણહાનિ થઈ રહી છે; મૂર્તિમન્ત થયું હતું. તેમને હિંદુ જનતા “ભારત ભૂષણ”ના નામથી ભાઈ ભાઈની ગોદમાં છુરી હુલાવી રહ્યો છે અને એકમેકનાં માથાં સંબંધિતી હતી જે સંપૂર્ણશે યાચિત હતું. તેમના મઢે સર- - ભાંગી રહ્યો છે; લાખો રૂપીયાની માલમીલકતને નાશ નિપજી રહ્યો સ્વતી વિરાજતી હતી. તેમનું અજોડ વકતૃત્વ, તેમની વાણીને ગંગા- છે, ગામડાંના ગામડા કોમી હુતાશમાં ભસ્મીભૂત થઈ રહ્યાં છે, આ યમુના અમે અખંલિત પ્રવાહ અને તેમનું અપૂર્વે ભાષા માધુ-આ હત્યાકાંડની ગયા ઓગસ્ટની ૧૬ મી તારીખે કલકત્તા ખાતે શરૂતેમના અગાધ વાણીવૈભવને ભારતવર્ષમાં આજે જે મળવા
આત થઈ. ત્યાર પછી એ કેમી દાવાનળની જવાળાઓ ચોતરફ દુર્લભ છે. જેથી તેમની વાણી એવી જ મીઠી, મધુર, પ્રસન્ન અને
પ્રસરતી ચાલી છે. આજે હિંદુ-મુસલમાન વચ્ચેની મહોબતને અત્યંત સુરૂપ તેમની મુખમુદ્રા હતી. એ મને જોવા અને સાંભળવા એ જીવનનો એક મોટો લહાવો હતો. તેમને સાંભળવાના અને ચાર
લેપ થયો છે. પરસ્પરની આંખમાંના અમી ઓસરતાં ચાલ્યાં છે. પાંચ અવસર મળ્યા હશે. છેલ્લાં છેલાં તેમને ઈ. સ. ૧૯૩૪ માં
આજે હિંદુઓ એક નિર્દોષ મુસલમાનને મારે છે. કારણ? તો તે ડિ. રાજેન્દ્રપ્રસાદના પ્રમુખપણા નીચે મુંબઈ ખાતે મળેલી કોંગ્રેસમાં
કહેવામાં આવે છે કે તે મુસલમાન છે. અને તેવી જ રીતે મુસસાંભળેલા. આજે પણ્ તેમની શબ્દમધુર વાણીને રૂપેરી ઘંટડી જે લમાને એક નિર્દોષ હિંદુને મારે છે. કારણ? તો કહેવામાં આવે છે મીઠે રણકાર કાનમાં ગુંજ્યા કરે છે. અને આ બધા પાછળ તેમનું છે કે તે હિંદુ છે. કોઈ મરનાર મુસલમાને કે મરનાર હિંદુએ | પારદર્શક નિમળ પવિત્ર ચારિત્ર્ય, અને પ્રસન્નતાપ્રેરક વિનય માધુય મારનારા હિંદુ એનું કે મુસલમાનોનું કશું પણ બગાડયું કે નુકસાન | અને શ્રદ્ધાયુક્ત ધર્મપરાયણુ જીવન-આ બધી તેમની આન્તરબાહ્ય કર્યું હોતું નથી. પૂર્વ બંગાળાએ તે માનવતાની બધી માઝા મૂકી : ' સમૃદ્ધિનો વિચાર કરતાં એમ જ કહેવું પડશે કે માલવીયાજી એક જ ' દીધી અને બીહારે તેને એટલે જ પાશવતાભર્યો પ્રત્યુત્તર વાળ્ય. હતા અને કંઇ કાળ સુધી અનન્ય રહેવાના. સર રેઝશાહ મહેતા,
સામાન્ય લોકોની ખુવારી અને પાયમાલીને આજે કઈ છે નથી. સર સુરેન્દ્રનાથ બેનરજી, દેશભકત ગોપાલકૃષ્ણ ગોખલે, લોકમાન્ય
આ બધાંનું કારણ શું? આ સર્વ વિકરાળ ઘટનાની જવાતીલક, લાલા લજપતરાય-આ આખી રાષ્ટ્રીય નેતાઓની લુપ્તપ્રાય બનેલી પેઢીના આ એક છેલલા અગ્રપુરૂષ હતા. તેમના જવાથી
બદારી- કેવળ ગેરરસ્તે દેરવાલા અને ગઈ કાલ સુધી સાદા અને સીધા હિંદુ સમાજે પિતાને શિરતાજ ગુમાવ્યા છે, રાષ્ટ્રીય મહાસભાએ
દેખાતા. પણ આજે જ કોઈ અવનવા ઝનુનથી આંધળા બની બેઠેલા એક પરમ સેવાનિષ્ઠ આગેવાન કાર્યકર્તા ગુમાવ્યું છે, આખા દેશે
મુસલમાની કે હિંદુઓની નથી. આવી માનવહત્યા કરનારા કેવળ | આઝાદીને આશક એક દેશભકત ગુમાવ્યું છે અને માનવજાતિએ એક ગુંડાઓ જ છે એમ નથી પણ તે તે મારી તમારી જેવા પણ
| SR No. | 525931 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1946 Year 07 Ank 17 to 24 and Year 08 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1946 |
| Total Pages | 220 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 35 MB |