Page Text
________________
તા. ૧૫-૯-૪૬.
કે પ્રભુ
૯ ૭૧ )
-
- -
સહાનુભૂતિ હતી, પરંતુ અંગ્રેજોના વિરોધને કારણે મને કોઈ સહાય - ૫ણ બેધપાઠ નહોતો લીધે. આથી રહી રહીને મારી એ ભાવતા દેતી કરવાને અસમર્થ હતા. મેં ચીનના સરહદી અફસરોને અફધાનના થતી જતી હતી કે દુનિયાને પ્રેમની ધણી જરૂર છે. ફરી અસ્ત્રશસ્ત્રોનાં શાહને ખરીતે સેંપી દીધો અને અફઘાનિસ્તાન પાછા આવ્યું. આ કારખાનાં ઉભા થવા માંડયાં હતાં, પણ એથી કાંઈ. પીડિત માની દરમ્યાન, તિબેટ જવાની પરવાનગી તથા સફરમાં સંરક્ષણ માગવા વતાનાં દુઃખ થોડાં જ ટળવાનાં હતાં? યુરોપનાં વિવિધ દેશોમાં
સારૂ હું ચીની સરકાર સાથે પત્રવ્યવહાર કરતો રહ્યો હતો. પરિણામે બારણે બારણે ભટકીને હું મારા આ વિચારને પ્રચાર કરવા લાગ્યા. "૧૯૨૦માં હું ફરીથી ઉપડયો અને પામીર પહોંચીને તિબેટને રસ્ત * આજે હું માનવતાની રાહમાં પ્રેમમાં ગીત ગાનાર એક અદના છે
લીધો. આ વખતે બ્રિટિશ અધિકારીઓએ મને મરેલે કે જીવતે ફકીર છું. મારા જીવનને ઉદ્દેશ માનવમાત્રની સેવા છે. મારી દૃષ્ટિએ પકડવા માટે એક લશ્કરી બેલિયન મોકલી. એ ટુકડી તમામ આન્ત- દુનિયા એક બૃહદ્ કુટુંબ છે; વિવિધ દેશે એ કુટુંબના સભ્ય છે. રાષ્ટ્રીય નિયમોનું ઉલ્લંધન કરીને ચીનમાં ઘૂસી આવી. પરંતુ ચીના- તે શું આ કુટુંબ એક સંમિલિત કુટુંબ ન થઈ શકે ? ભાઈચારા, ' એ મને વખતસર સાવધાન કરી દીધું હતું, અને મારા સદ્દભાગ્યે ઉપર આ કુટુંબનાં મૂળ શું મજબુત ન થઈ શકે? શું પ્રેમનાં જ
એક રશિયન બેલિયન તાકંદ જઈ રહી હતી તેમણે મારી વિનં- શાસ્ત્ર અને શાંતિની સેના આપણાં હૃદયને નહિ જીતી શકે? - તિથી મને પિતાના સંરક્ષણમાં લઈ લીધે. અંગ્રેજ કમાન્ડર નિરાશ રાજનીતિજ્ઞ મને દીવાને સમજે છે; પણ દેશ અને મહાદ્વીપની ન થઈ દાંત કચઠ્યાવતે રહી ગયે, કેમકે રશિયનને છેડવાની તેની સીમાઓ પાર કરીને વિવિધ દેશની જનતા આગળ જ્યારે હું મારી જ
: હિંમત ન હતી. અમે કારાકુલ થઇને પામીરનાં તમામ શિખરે આ વાત કહું છું ત્યારે તેમની દ્રવિત અને મને આશ્વાસન છે પાર કર્યા. .
આપે છે કે “મહેન્દ્રપ્રતાપ! તારે મારું જ બરાબર છે. ' હવે અફઘાનીસ્તાનમાં મારા મિશનની કોઈ જરૂરત રહેલી ન આજ ઉદ્દેશથી હું આજ અમેરિકામાં આવ્યું છું ને એ જ , હવાથી પાછો, યુરોપ ગયે. પરંતુ થોડા દિવસ બાદ ફરી હું એક ઉદ્દેશ લઇને કાલે હું જાપાન જવાને છું. આગળની વાત તે રાજનૈતિક મિશન પર હંગરી સરકારના પાસપોર્ટથી મેકસિક થઈ કેવળ પરમ પિતા પરમેશ્વર જ જાણે ! મારા પ્રિય દેશથી. મને', * જાપાન ને ચીને પહં. જાપાન એક શક્તિશાળી મહત્વાકાંક્ષી
નિર્વાસિત થયે ૨૧ વર્ષ વીતી ગયાં છે, પરંતુ હું એજ આદર્શોની ‘એશિયાઈ રાષ્ટ્ર છે. પરંતુ બ્રિટિશ સામ્રાજ્યશાહી તેને ચડાવીને એક
સાધના કરી રહ્યો છું જે મારા દેશની નસેનસમાં સમાયેલા છે. .. તિરફ ચીનને દબાવવાની ચેષ્ટા કરે છે, અને બીજી બાજુ રશિયાની
સંધ સમાચાર વિરૂદ્ધ પ્રોત્સાહન આપે છે. બ્રિટિશેની આ ફૂટનીતિ જાપાનીઓને
પયુષણ વ્યાખ્યાનમાળા ' , સમજાવવાનો મેં પ્રયત્ન કર્યો. સમજદાર જાપાનીએ મારી સાથે શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘે જેલી તા. ૨૩-૮-૪૬ શુક્ર-. સહમત હતા, પણ સરકારી તબક્કા પર બ્રિટિશ કૂટનીતિજ્ઞાની વારથી તા. ૩૧-૮-૪૬ શનિવાર સુધીની પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાને અસર હતી. હું મનમાં ને મનમાં વિચારતો હતું કે એક દિવસ આ | કાર્યક્રમ સફળતાપૂર્વક પાર પડયે હતા. એ જણાવતાં અમે કાય તે
નીતિને માટે બ્રિટને પાઈએ પાઈ ભરીને વ્યાજ ચૂકવવું પડશે. ચીનમાં કર્તાઓને આનંદ થાય છે. ઓગસ્ટની સેળમી તારીખના કલકત્તાના કે કોઈ ' જોયું કે મધયમવર્ગ પિતાના સંકટને સમજી ગયું હતું, પરંતુ હત્યાકાંડે આખા દેશની કમી પરિસ્થિતિ અત્યન્ત તંગ બનાવી દીધી. - ચીની જનતા તે હજી પણ ભારતીય જનવર્ગની માફક નિરવ અને હતી અને સ્થળે સ્થળે નાનાં મોટાં કોમી છમકલાં શરૂ થઈ ચુક્ય નિષ્ટ પડેલી હતી. આ બંને દેશની કેટલીક આગળ પડતી વ્યક્તિ- હતાં. આ જોતાં પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા અને કાકાસાહેબ ષષ્ટિપૂતિ.
એ આગળ મેં એશિયાઈ દેશના પરસ્પરના પ્રીતિસંબંધને કાયમ સન્માન સમારંભ નિર્વિધને પાર પડશે કે કેમ એ વિષે ભારે ચિંતા ન કરવાની યોજના મૂકી મેં સમજાવ્યું કે એશિયાઈ દેશની જવાબ-- હતી. એ કામ વિગ્રહની આંધી સપ્ટેમ્બરની પહેલી તારીખે મુંબઈ
દારી બેવડી છે. એક બાજુથી એણે પિતાની ગુલામી અને શેષણ ઉપર ચઢી આવી એ પહેલાં એ બન્ને કાર્યક્રમ પરિપૂર્ણ થયાં છે . મિટાવવાનાં છે, અને બીજી બાજુએ માનવપ્રેમ અને વિશ્વબંધુત્વના એ વિધિની એક આકસ્મિક ૫ લેખાય.
. 1 એશિયાઈ. આદર્શો પર એવી નવી વિશ્વવ્યવસ્થાની રચના કરવાની પર્યુષણની આઠ વ્યાખ્યાન સભાઓ વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ રોડ
છે જેમાં ઔદ્યોગિક શોષણ, રાજનૈનિક ગુલામી કે સશસ્ત્ર આક્રમણનું ઉપર આવેલ આનંદભુવનમાં ભરવામાં આવી હતી જ્યારે
કેાઈ સ્થળે નામનિશાન ન રહે. અનેક જાપાની મિત્રએ મને સલાહ તા. ૩૦-૮-૪૬ ની સભા કાલબાદેવી રેડ ઉપર આવેલ ભાંગવાડી. - આપી કે હું જાપાનને મારૂં કેન્દ્ર બનાવીને એક એવી શાન્તિસેનાનું થીએટરમાં ગોઠવવામાં આવી હતી. આ વખતે પ્રારંભથી જ સભાસ્થાન . • સંગઠ્ઠન કરું કે જે ભગવાન બુદ્ધ અને ઈસુ ખ્રિસ્તના નિર્દેશેલા શ્રોતાજનેથી ચીકાર ભરાયેલું રહ્યું હતું અને તા. ૨૫ મી રવિવારની
આદર્શ પર પ્રેમ ને શાન્તિમય માર્ગે સંસારની યુધ્ધત્રસ્ત જન- સભા માટે આનંદભુવન અને તા. ૩૦ મી ની સભા, તાને જીતી શકે.
માટે ભાંગવાડી થીએટર શ્રોતાઓની ભરતીને સમાવવા - ઈ. ૧૯૨૩ ના ઉનાળામાં હું પેકીંગથી ઉપડી ઉમી, સાબી.. માટે તદ્દન અસમર્થ નીવડયું હતું. સાધારણ રીતે મુંબઈ જૈન - રિયા અને મેસ્કો થઈને ફરી એક વાર કાબુલ ગયે, અને ૧૯૨૫ યુવક સંધની પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળામાં પ્રજ્ઞાચક્ષુ ' પંડિત સુખલાલ - સુધી ત્યાં રહ્યો. અહીં મેં જે અફધાની સરકારી કામમાં સહકાર અધ્યક્ષ સ્થાને હોય છે. આ વખતે તેઓ કાશીમાં રોકાઈ ગયા હતા
આ તેના બદલામાં શાહ અમાનુલ્લાએ મને સરકાર તરફથી દસ હોઇને અહિ આવી શક્યા નહોતા. તેમની બેટ અમને કાર્યકર્તાહજાર રૂપિયા ભારા ખચ માટે આપ્યા. કાબુલમાં પણ હું ધર્મ, એને તેમજ સભાજનને ભારે સાલતી હતી. વ્યાખ્યાનમાળામાં રાજનીતિ અને સમાજ વિષયક મારા વિચારોને પ્રચાર કરતો રહ્યો. ભાગ લેનાર વ્યાખ્યાતાઓ અને તેમનાં વ્યાખ્યાન વિષયે ક્રમે
કેમાં એક મોટી ગેરસમજૂતી છે કે અફધાને ખૂની અને ઝનૂની નીચે મુજબ રહ્યો હતે. હોય છે. ખરી વાત તે આથી તદન ઉલટી છે. તેઓ સ્વભાવમાં બાળક ૧ ન્યાયમુર્તિ હરસિદ્ધભાઈ દીવેટીઆ હિંદુ ધર્મ અને જૈન જેટલા સરલ, નિશ્ચયમાં પલાદ જેટલા કઠેર ને વ્યવહારમાં ઘણા મિલન- ધર્મના સમાનસિદ્ધાન્ત. 'સાર હોય છે. મારા ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક સમન્વયના, વિચારે ૨ પંડિત દરબારીલાલજી ' સંસ્કૃતિની બીમારી.
- ' તેઓ બહુ દયાનથી સાંભળતા. મારા “મઝહબે ઇચ્છ” ઉપર તેઓ મુગ્ધ ૩ શ્રીમતી સરલાદેવી સારાભાઈ ' - વ્યાપક પર્યુષ, -- . હતા. સેંકડે અફધાને મારા એ પ્રેમધમના અનુયાયી થયા હતા. ૪ પંડિત દરબારી લાલજી ' વિજ્ઞાન અને ધર્મ ની
આ અફઘાનિસ્તાનથી ફરી હું. યુરેપ ગયે. ગયા મહાયુધની . .\ ૫ શ્રી કનૈયાલાલ મા. મુનશી. ભારતીય સંસ્કૃતિ. - આશાઓ બધી વ્યર્થ સાબિત થઇ હતી. દુનિયાએ તેમાંથી એક. ' , ' ચીમનલાલ ચ. શાહ શ્રીરામકૃષ્ણ પરમહંસ. ૧
દારી
| SR No. | 525931 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1946 Year 07 Ank 17 to 24 and Year 08 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1946 |
| Total Pages | 220 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 35 MB |