Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1945 Year 06 Ank 17 to 24 and Year 07 Ank 01 to 16

SR No.: 525930
Original Sutra Author: N/A
Author: Manilal Mokamchand Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1945
Total Pages: 190
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 10

પ્રબુદ્ધ જૈન
તા. ૧-૨-૪૫
.
"ભંગાણ પડવા દેવાને બદલે કોઈ ને કોઈ અનુસંધાન ભૂમિકા શોધતા નહોતા, પણ મારામાં તેમને શ્રદ્ધા હતી. સંભવ છે કે મેં તેમને મનરહેવું આ તેમની નીતિ હતી.
દુઃખનાં અવારનવાર કારણો આપ્યાં હોય; મારા વર્તન વિચારને લગતી *" સત્ય અને પ્રમાણિકતા ઉપર તેઓ હંમેશા ખુબ ભાર મૂકતા. કડવી મીઠી વાતે પણ તેમને દુઃખપુર્વક ગળવી પડી હોય. પણ મેં
સાધારણ રીતે વ્યાપાર એક એવે વ્યવસાય છે કે જે માણસને તો તેમના તરફથી હંમેશાં એકસરખું નીતાન્ત વાત્સલ્ય જ અનુભવ્યું , પ્રમાણિકતા ઉપર એકસરખો સ્થિર રહેવા દેતા નથી. મારા પિતા છે. અમારા પરસ્પર સંબંધની કમનસીબ બાજુ તે એ હતી કે તેઓ
કહેવાયા શેઠ અને વ્યાપારી, પણ તેમને વ્યાપારની આંટીઘૂંટીમાં પડ- સ્વભાવે ખુબ નરમ અને સહનશીળ હતા. તેથી તેમના આ સ્વભાવને | વાને કદિ પ્રસંગ જ ઉભે થયે નહોતે. મારા કાકાઓએ અને લાભ લઇને જૈન સમાજને સ્થિતિચુસ્ત વર્ગ તથા કેટલાક ધર્મઝનુની - ખાસ કરીને મારા મોટા કાકા ગીરધરદાદાએ દ્રવ્યોપાર્જનને લગતી સાધુઓ મારા ધર્મવિરોધી ગણાતા વિચાર સામે તેમને રેષ મારા
પ્રવૃત્તિથી મારા પિતાને લગભગ નચિત રાખ્યા હતા. મારા પિતાનું પિતા ઉપર અવારનવાર ઠાલવતા. ગરમને દબાવી ન શકાય ત્યારે ગરમ ' ધમ તરફનું તથા જાહેર જીવનને લગતું વિશિષ્ટ વળણું જોઈને તે સાથે જોડાàલા નરમ ઉપર રોષ ઠાલવે એ સાધારણ જનસ્વભાવ છે. દિશાએ તેમને યથેચ્છ વિચારવાની તેમણે અસાધારણ પ્રેમ અને ઉદારતા. આ રીતે મારા કારણે તેમને ખુબ ખમવું પડયું હતું જેનું મને ઘણું પૂર્વક ખુબ સરળતા કરી આપી હતી. અમારે એક વખત ભાવનગરમાં દુઃખ હોવા છતાં આ બાબતમાં મારી નિરૂપાય સ્થિતિ હતી. બાકી કાપડને બહુ મોટો વ્યાપાર હતું અને આણંદજી પુરૂષોત્તમના નામની તેમનાથી મને જે સંસ્કાવાર મળ્યો છે તેનું મૂલ્ય મેલવવું એ
અમારી પેઢી કાઠિયાવાડમાં બહુ મશહુર હતી. આ પેઢીનું કેટલાંક મારી તાકાતની બહારને વિષય છે. તે વારસામાં મારા જીવનને અનેક | વર્ષો સુધી નામું સંભાળવા સિવાય મારા પિતાએ બીજું કશુ જ રીતે ધન્ય બનાવ્યું છે અને તે દ્વારા જ મેં એક ભવ્ય જીવનદર્શન વ્યાપારને લગતું કામ કર્યું ન હતું. આમ હોવાથી વ્યાપારને લગતી પ્રાપ્ત કર્યું છે.
પરમાનંદ કઈ કાલિમા મારા પિતાના જીવનને સ્પર્શી નહતી. આ રીતે મારા અપૂર્ણ પિતાને મહાન બનાવવામાં તેમના ભાઈઓને ખરેખર ઘણું મટે
- સંઘ સમાચાર ફાળો હતે. - મારી બાળવય દરમિયાન મારામાં ધાર્મિક સંસ્કારે સુદઢ કરવા
તા. ૨૩-૧-૬૫ ના રોજ શ્રી મુંબઈ જતા યુવક સંધની કાય' તેમણે ખુબ પ્રયત્ન કર્યો હતો. તે વય દરમિયાન તેમની પાસેથી મને વાહક સમિતિ મળી હતી જે વખતે કાર્યવાહક સમિતિમાં નીચેના ત્રણ ધણું જાણવાનું મળતું. ધર્મચર્ચાને તેમને ખુબ શેખ હતો અને સભ્યને ઉમેરવાનો નિર્ણય કરવામાં આવ્યા હતા. તેઓ જ્યાં જાય ત્યાં ધર્મ અને તત્વજ્ઞાનના જિજ્ઞાસુ માણસોને શોધી શ્રી નાનચંદ શામજી કાઢતા અથવા તેવા માણસે તેમને શોધતા આવતા. આવી અનેક - શ્રી મનુભાઈ ગુલાબચંદ કાપડીઆ : ચર્ચાઓનાં સ્મરણો મારા સ્મરણપટ ઉપર નોંધાયેલાં છે. કોલેજના ' શ્રી ખુશાલદાસ જગજીવનદાસ શા શિક્ષણ, ઉગતી ઉમ્મરે થયેલા અનેક વિશિષ્ટ સમાગમેએ તેમજ
' રાહત સમિતિ આસપાસના વાતાવરણે મારા વિચાર અને વાણમાં ખુબ પરિવર્તન કર્યું અને ધીમે ધીમે હું તેમનાથી બહુ જ નિરાળી વિચારભૂમિકા
સંઘની રાહત સમિતિ નીચે મુજબ નકકી કરવામાં આવી હતી.
૧. શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડીઆ ઉપર ઉમે રહેતે થે. આમ છતાં પણ અમારા વિચારભેદે અમારા
કલ્યાણ હાઉસ, શેખ મેમણ રુટ, ટે.નં. ૪૪૧૭૬ વચ્ચે લેશ માત્ર અંતર પડવા દીધું નહોતું કે કોઈપણ કાળે નાનું સરખું પણ ધર્ષણ ઉભું થવા પામ્યું નહોતું. મારા વિચારે ગમે
૨. વ્રજલાલ ધરમચંદ મેઘાણી તે હોય પણ તેમને જરા પણ આઘાત થાય કે દુઃખ લાગે તેવું
રામનિવાસ, નવરેજ લેઈન, ઘાટકે પર. ટે. નં. ૮૬૮૭૮ તેમની સમક્ષ હું કદિ પણ બોલતે નહિ કે તેવી રીતે હું કદિ વર્તતે
૩. હરિલાલ શંભુલાલ નહિ. પણ આ મારી તે ફરજ હતી, જ્યારે પિતા તરીકે મને બે
લલિતકુંજ, ચંદાવર્કર કેસ લેઈન, માટુંગા (જી. આઈ. પી.) આકરાં વચન કહેવાને તેમને તે અધિકાર હતા. આમ છતાં
૪શ્રી જસુમતીબહેન મનુભાઈ કાપડીઆ
. બંસીલાલ મેતીલાલ બીલ્ડીંગ બી બ્લોક પણ જ્યારથી તેમને માલુમ પડયું કે ધાર્મિક તેમજ સામાજિ
ગીરગામ ટ્રામ ટરમીનસ પાસે, ટે. નં. ૪૪૫૮૩. ; બાબતમાં મારી વિચારસરણી તેમનાથી ઘણી રીતે જુદી પડે છે.
ત્યારથી આજ સુધીમાં મારા વિષે કદિ પણ રેલ કે ગ્લાનિ સચવતે ૫. શ્રી મેનાબહેન નરોત્તમદાસ તેમણે નાને સરખો પણ ઉદ્દગાર કાઢયા હોય એમ મારા જાણવામાં
૨૬૬/૭૭૦ ત્રીભવન કેશવજીને માળે, ફીયર રેડ. આવ્યું નથી. મારા વિચારની જબાબદારી મારી અને તેમના
૬. શ્રી મનસુખલાલ હીરાલાલ લાલન
*
- મહાવીર પ્રીન્ટીંગ વર્કસ ૪૫ ૪૬ ધનજી સ્ટ્રીટ. - વિચારની જબાબદારી તેમની–આવું વળણ તેમણે મારી પુરતું કંઈ ' કાળથી સરળપણે. અને ઉદારભાવે સ્વીકાર્યું હતું. મારું લખેલું
૭, શ્રી રતિલાલ ચીમનલાલ કોઠારી'
' ડાયમન્ડ મરચન્ટસ એસોસીએશન તેઓ ઘણું ખરું વાંચતાં અને જ્યારે પણ તેમને મારી કોઈ ખાસ
તો ધનજી સ્ટ્રીટ, ટે. નં. ૨૩૦૬પ. ભૂલ લાગતી ત્યારે તેઓ મારૂં ધયાન ખેંચતા અને તેમાંથી અમારી * | વચ્ચે કદિ કદિ મીઠી ભાવભરી ચર્ચા ઉપસ્થિત થતી. અમારાં
છે. જે કોઈ કુટુંબને સંધની ચાલતી રાહત પ્રવૃત્તિને લાભ લેવાની
અપેક્ષા હોય તેણે ઉપર જણાવેલ સમિતિના કોઈ પણ સભ્યને મળવું. , અંગત' વળણું બહુ જુદા હોવા છતાં હું તેમને બરાબર સમજતા છે અને મારી તે પ્રતીતિ છે કે તેઓ પણ મને બરાબર જ સમજતા. '
તે કુટુંબની જરૂરિયાત મુજબ તેને રાહત આપવામાં આવશે. આમ છતાં પણ અમારી વિચારભૂમિકા તથા રસના વિષયે ભિન્ન
મ. મો. વાંચનાલય પુસ્તકાલય સમિતિ - ભિન્ન હોવાથી અમારી વચ્ચે વિચારવિનિમય પ્રમાણમાં બહુ ઓછો , શ્રી મણિલાલ મોકમચંદ શાહ સાર્વજનિક વાંચનાલય પુસ્તકાલય જ થતું. તેમણે મને આવી રીતે નિભાવ્યું, એટલું જ નહિ પણ મારા માટે નીચેના સભ્યોની સમિતિ નકકી કરવામાં આવી છે. આ માર્ગે મને મોકળા મને જવા દીધે--આમાં સંભવ છે કે કોઈ કોઈને માથા શ્રી. દીપચંદ ટી. શાહ .. " તો મારી પુત્ર પ્રત્યે પિતાને મેહ કે દક્ષિણ દેખાયાં હોય, પણ મને તે તે ' ,, મનસુખલાલ હીરાલાલ લાલને (ા પાછળ તેમને ઉદાત્ત પ્રેમ, અસીમ ઉદારતા તેમજ નવા વિચારને સમજવા , ચુનીલાલ કલ્યાણજી કામદાર -
જેટલી ચિત્તની વિશાળતા જ દેખાઈ છે. મારા વિચારે તેમણે સ્વીકાર્યા : ', તારાચંદ લક્ષ્મીચંદ કટારી :
re
.