Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1940 Year 01 Ank 18 to 24 and Year 02 Ank 01 to 17

SR No.: 525925
Original Sutra Author: N/A
Author: Manilal Mokamchand Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1940
Total Pages: 232
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 26 MB

Page 2

પ્રબુદ્ધ જૈન
તા. ૧૫–૧–૪૦
ખુરશીની ભવ્યતા ધ્યાનમાં આવ્યા વગર રહી નથી. તાજની નહોતે. નહિ તો એમના શાસ્ત્રોમાં ધ્યાનમૂર્તિ તરીકે તાજપ્રતિષ્ઠા પિતાના આધારે છે એ એનાથી ભુલાતું જ નથી. મહાલને પણ સ્થાન મળત. હજારે અને લાખો લોકોના
પછી ધ્યાન જાય છે આકાશ તરફ આંગળી ચીંધનારા એકાગ્ર ધ્યાનમાથી આ પ્રેકુસુમ પેદા થયું. જે પ્રેમ મુર્જાઈ પ્રાર્થનાશીલ મિનારા તરફ. એ ચાર મિનારાનું જાય તે જ આ કુસુમ પણ મુર્ઝાઈ જાય. અહર્નિશ રક્ષણ છે એટલે જ તાજ સુરિક્ષત છે. મધ્યરાત્રે બહાર આવીને અમે પ્રદક્ષિણું શરૂ કરી. નસત્યના ખૂણામાં આ મિનારાઓ એક બીજાને “આલબેલ પાકારે છે. મિનારાની આંગળીની ટોચે એક સરસ તારા દેખાતા હતા.
અમે કાંઈક પાસે ગયા. અંધારું વઘતું હતું. પ્રકાશ જાણે દિલ્લીશ્વરના મુગટમાંને કેહીનૂર. શિખરની ટોચે બહાદૂરીથી પાછો હહતે હતે. એ નિશ્ચય કરી શકતો ન હતો. તારો બેસાડવાથી શોભા કેટલી વધી છે એ લોકોએ બહુ કે તાજને પ્રકાશિત કરવો કે ન કરવો. વિસ્મૃતિમાંથી સ્મૃતિનું જોયું નહિ હોય અને નહિતર લકથામાં અને લોકગીતોમાં સહેજસાજ ઉદ્દીપન થતું હોય એવી અસર થતી.
એનું વર્ણન કરતાં કવિઓ કોઈ કાળે થાત નહિ હવે પહેલે અંદર જવું કે પ્રદક્ષિણા કરવી? જો અમે અમે એ નસ્યના મિનારા ઉપર જ ચઢયા. કાળી મેશ ૧ બહુ વહેલા આવ્યા હોત તે અંધારું થતાં પહેલાં બહારની રાત ચંદ્રથી બહીને આ મિનારાની અંદર ભરાઈ હતી. ઉપર શેભા જોવાનું મન થાત, પણ અત્યારનું આકર્ષણ જુદું હતું. જવું કે ન જવું એની ચર્ચા બહુ કરવી ન પડી. અંધારામાં જરા વાર ભીએ તે પેલે કિમિયાગાર ઉપર આવશે અને પ્રવેશ કરવો, અજ્ઞાતમાં પ્રવેશ કરવો, ભવિષ્યમાં મુશ્કે તાજને સેનામાંદીના રસથી નહરાવશે એમ અમે જાણતા હતા માર—એ જેટલું બિહામણું છે તેટલું જ આકર્ષક પણ છે. “ એટલે અમે સીધા અંદર ગયા. અંદરની દીવાલ પર જે અમે અંધારામાં થયા, એક પછી એક ચઢયા. અનેક હોવા પાનફૂલની ભાત છે તે જોઈને આહસ હાલીના વર્ણનનું છતાં એકકેનું દર્શન થતું નહોતું. એકબીજાને સાદ સાંભસ્મરણ થયું. એને આ ભાત કલાશ, બજારુ અથવા રાશી ળતાં ઉપર ચાલ્યા. ગોળ ગોળ માલ્યા. પગ ચઢતા જાય, લાગી. મને પણ એક વખતે એમ જ લાગ્યું હતું. આ વખતે હાથ દીવાલને પૂછતા જાય, એટલામાં એક બારી આવી. હાશ. એટલી ખરાબ અસર ન પડી.
કરીને અમે બહાર નીકળ્યા. એ બારીની ઊંચાઈએ મિનારાએ છેક ગર્ભગૃહમાં અંદર પહોંચ્યા એટલે આરસપહાણની
એક કટીમેખલા. પહેરી હતી, બારીમાંથી તાજનું દર્શન જાળી કરતાં વધારે સારું પ્રતીક કર્યું હોઈ શકે ? પાસે જઇને જોતાં
કરતાં કેટલો આનંદ આવતો હતો! અંધારામાંથી પસાર એ જાળી ઉપર રંગબેરંગી પથરાના કકડા બેસારી ફૂલપત્તીની
થયા એને માટે જાણે બક્ષીસ કે પ્રસાદ આપતો હોય એવી શોભા ત્યાં આણી છે એમ જણાયું. એક ભાઈ દિવાસળી
રીતે તાજે પોતાનાં દર્શન દીધાં. એટલું ભાથું મળ્યું એટલે સળગાવીને પિતાના મિત્રને એ આખી શોભા બતાવતા
અમે નવા ઉત્સાહથી ફરી ઉપર ચઢવા લાગ્યા. હવે તે પગથિયાં હતા અને અમે એની પાછળ પાછળ એની મહેનતનો
ટૂંકાં થવા લાગ્યાં. બીશ નહિ કરીને દીવાલ પાસે આવી. મફતનો લાભ લેતા હતા. જાળીની આસપાસ ફરતાં ફરતાં
અંધારું જાડું અને ઊંડું થવા લાગ્યુ. એને છાતીપરનો ભાગ મારું ધ્યાન દીવાલ પર ગયું. ગર્ભગૃહની વચ્ચે ટીંગાડેલા
વધવા લાગ્યો, એટલામાં બીજી બારી આવી. અહીંથી તાજનો ફાનસની જાળીની ભાત છાયારૂપે આસપાસની અષ્ટકોણી
જુદે જ અવતાર દેખાયો ચંદ્ર પણ ઠીક ઠીક ઉપર આવ્યો દીવાલ ઉપર પડી હતી. અને તેથી જાણે દીવાલની પણ
હતો. અમારી બાજુ તાજ પર છાયા હતી. એની ડાબી કોર જ જાળી જ બનાવી હોય. અંધારામાં આ બધું જોવાનો વિશેષ
ચળકતી હતી. સગી આંખે સ્પષ્ટ જોવા છતાં કેમે કરીને આનંદ આવ્યો. ગર્ભગૃહમાંથી બહાર નીકળી અમે ભોંયરામાં
વિશ્વાસ ન થાય કે જડ પથરાની બનેલી આ માનવકૃતિ છે. ગયા. અંદર ઘણુ લોકોની ભીડ હતી તે બહાર નીકળતાંવેંત
એમ જ થતું કે એક અપ્રતિમ કવિતા આંખોને દર્શન દેવા અમે અંદર ગયા. લોકેનો ઘેધાટ હોવા છતાં અંદરની ચીર
અહીં છતી થઈ છે. એમ જ થતું કે પોતાની શાબ્દિક વ્યાખ્યા શાંતિનો ભંગ થયેલો જણાય નહિ. સાચી કબર આ ભોંય
સહન ન થવાથી ઔચિત્ય પોતે જ અહીં સર્વતોભદ્ર થયું રામાં છે. અહીં એ પ્રેમી યુગલ પાસે પાસે સતું છે. બરાબર
છે. આટલી બધી સુંદરતા સમજવાની, પારખવાની અને વચ્ચે મુમતાઝ મહાલની કબર છે. ઔરંગઝેબની કંજુસાઈને
માણવાની શકિત પિતામાં છે એમ જોઈને અમારે પિતાના લીધે શાહજહાનને પણ મૃત્યુ પછી પોતાની પ્રિયપત્નીની
વિષેને અભિપ્રાય બહુ ઊંચે થયે. હાથે અમે આવી કૃતિ પાસે જ આરામ લેવાનો લ્હાવો મળ્યો. એની કબર હેજ
બનાવી ન શકીયે તેથી શું? એની કદર કરવાને કારણે જ બાજુ પર અને જરાક ઊંચી છે. કોણ જાણે ક્યાંથી વર્ડઝ
આ કૃતિના ક્લાધર કારીગરોની ન્યાતમાં જઇને ભળ્યાનું ગૌરવ વર્થની લીટી યાદ આવી.
અમને પ્રાપ્ત થતું હતું. એ ગૌરવને જોરે અમે ઉપર ચઢયા.
હવે અમારી દયા ખાવા કે બારી જલ્દી આવી જ નહિ. Twelve steps or more from my
ધીરજ ખૂટવા આવે ત્યાં સુધી અમે ચઢયા અને અમે આટલી Mother's dear, and they are side by side.
તપશ્ચર્યાને પૂર્ણ પ્રસાદ મેળવવા પામ્યા. અમે ટોંચે પહોંચ્યા. એ મુમતાઝ ગઈ. એનું અખંડ સ્મરણ કરનાર શાહ- ત્યાં ચબૂતરા તળે બેસી અમે ચંદ્રનાં દર્શન કર્યા. એ પ્રેમી જહાન ગયે. એ બેને એકત્ર સુવાડવાનું ઔચિત્ય બતાવનાર ચંદ્રને સાક્ષી રાખી અમે અમારી પ્રાર્થના શરૂ કરી: ઔરંગઝેબ પણ ગયો. અને ફકત એ પ્રેમકહાણી પાછળ રહી
આર વાન્ય બિંદું સર્વ વા નત્યાં નીતિ ” ગઈ. અને અહીં વાવેલી એ પ્રેમકહાણીમાંથી ફૂલસમી આ જેમ આ ચંદ્ર પોતાના ઉજવળ ચાંદરણાથી આ કલાકૃતિ ઊગીને આકાશ તરફ અનંતકાળ માટે તાકતી રહી છે. આખી સૃષ્ટિને ઢાંકી દે છે, સૂતેલી સૃષ્ટિ પર પિતાની શીતળ - બૌધ લેકે ધ્યાન માટે કોઈ સરસ જળાશય, પછેડી ઓઢાડી દે છે તેવી જ રીતે આચરાચર વિશ્વ ઇશ્વરી - અથવા લીંપી કાઢેલી જમીન અથવા એવી જ કાંઇક તત્વથી ઢાંકી દેવું જોઈએ એ ' વૈદિક ઋષિને આદેશ આ આકર્ષક વરનું રાખે છે. એમના જમાનામાં તાજમહાલ " ‘મિનારાની ઊંચાઈ ઉપરથી પિતાના મન પર ઠસાવતાં કેટલું ?