Page Text
________________
() 1
કિંમત બે આના
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવકસંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર
Reg. No. B. 4266.
પ્રબુદ્ધ જૈન
તંત્રી : મણિલાલ મોહકમચંદ શાહ,
મુંબઈ : ૩૧ ઓગસ્ટ ૧૯૪૭ શનિવાર.
લવાજમ
રૂપિયા ૨ --- રાજકઃ
===ાકર -- --
વ્યાખ્યાનમાળા શા માટે? આ વ્યાખ્યાનમાળાના ઉદ્દેશ વિષે કંઈક ખુલાસે કરે અને ક્યાંય જમે પડયું હશે અને કદાચ ધીરે ધીરે બરબાદ યોગ્ય છે. આ વ્યાખ્યાનમાળાને ઉદ્દેશ ગુરુપદ મેળવવાને અગર પણ થતું જતું હશે. તે જ વખતે કોઈ અસાધારણ રાષ્ટ્રીય તે કોઈનું વાસ્તવિક ગુરુપદ નષ્ટ કરવાનું નથી. એજ રીતે આને જરૂરીઆત આવી પડી, અગર આર્થિક મુશ્કેલીથી સામાજિંક ઉદ્દેશ પૂજા પ્રતિષ્ઠા મેળવવાને અગર અર્થપ્રાપ્તિને પણ નથી. એ વિપ્લવ ઉભો થયો, અગર ધાર્મિક ગુરૂઓને માટે ખર્ચ કેળવવાની જે લોકો શ્રધ્ધાળુ છે અને આદર ભકિતથી પજુસણની ચાલતી તક આવી પડી અને પછી કઈ પ્રશ્ન કરશે કે પેલા અનામત પરંપરામાં રસ લે છે તેમને ક્રિયાકાંડમાંથી અથવા તે વ્યાખ્યાન- પડી રહેલ પૈસાને આ બાબતમાં ઉપયોગ કરી શકાય કે નહિ ? શ્રવણમાંથી છોડવાને પણ આ વ્યાખ્યાનમાળાને ઉદ્દેશ નથી. અને ન કરી શકાય તે શા કારણે ? તેમજ કરી શકાય તે કઈ ત્યારે આને ઉદ્દેશ શો છે એ પ્રશ્ન તે રહે જ છે.
શરતે ! આ બધા પ્રશ્નો પણ આજે ન હોય તે કાલે આવવાના. આજે વિશ્વ સાથેના સંબંધની દૃષ્ટિએ, રાષ્ટ્રીય દૃષ્ટિએ એટલે એકંદર આખું જ જીવન બધા પ્રશ્નોને લગતા સમયાનુકુળ અને સમાજ તેમજ કુટુંબની દૃષ્ટિએ કેટલાય પ્રશ્નો ઉભા થયા
અને સતર્ક ખુલાસા માગે છે. છે અને ઉભા થતા જાય છે અને એ પ્રશ્ન છેક જ અસ્થાને
આ માટે વિચારજાગૃતિ જોઈએ. વિવિધ જાતનું વાચન નથી; ધાર્મિક સંબંધ વિનાના પણ નથી. એટલે તેની
અને મનન જોઈએ. નિર્ણય શકિત જોઈએ. આ પ્રશ્નો તરણુ વ્યવહારૂ દૃષ્ટિએ અને ધાર્મિક દૃષ્ટિએ ચર્ચા કરવી
અને વૃધ્ધ વર્ગમાં આજે ચર્ચાઈ રહ્યા છે. હાઇસ્કુલ પ્રાપ્ત થાય છે. ગમે તેટલે મેટ મુડીદાર અને
અને કેલેજના તરુણ વિદ્યાર્થીઓ, વકીલે, ડેકટર, પ્રોફેસરે, બીજાની પરવા વિના પિતાનું તંત્ર ચલાવ્યે રાખનાર એક
અને બીજા કેળવાયેલા લોકોના માનસમાં જ્યારે અને ત્યારે એકલવાયા વ્યાપારી જેનને કોઈ રાષ્ટ્રસેવક જઈને કહેશે કે
આવા જ પ્રશ્નો ઉભા થાય છે. ઘણા ખરા તે આવા પ્રશ્નોનું તમે સ્વદેશી કપડાં પહેરે ! બને તે ખાદી સ્વીકારે! કાંગ્રેસનું
-નિરાકરણ ધાર્મિક અને પિતાની પરંપરાની દૃષ્ટિએ કરવા માંગે ફરમાન છે. જૈન ધર્મ પણ પહેલાં પડેલી ધર્મને અભ્યાસ
છે. વળી આવા વિચાર-પ્રેમીમાં કેટલેક વર્ગ એ છે કે તેને કેળવી પછી જ વિશ્વધર્મી થવાની શકયતા દર્શાવે છે. તે આ
ચાલુ પજુસણની પરંપરામાં રસ નથી. એટલે તે આવા પુણ્ય દિવસોમાં સાંભળી પેલા પૈસાદાર જેનને રાષ્ટ્રીય અને ધર્મદ્રષ્ટિએ સ્વદેશી
મળેલ વખતનો ઉપયોગ કાં તે ગપગોળામાં અને કાં તે રખડવસ્તુ વિષે વિચાર અગર નિર્ણય બાંધ્યા વિના નહિ ચાલે. ધારે
પટ્ટીમાં અને કાં તે અવ્યવસ્થિત તર્ક જાળમાં કરે છે. આને
બદલે તેઓને વિચાર કરવાની, વિચાર સાંભળવાની અને નિર્ણ કે એક ભાઈ ખૂબ શાંત અને વૃધ્ધ છે. તેમની વિધવા
બાંધવાની તક આપવામાં આવે તે તેઓ કદાચ ક્રિયાકાંડની લધુ પુત્રી, ભગિની અગર પુત્રવધૂએ કાંઈક ભૂલ કરી છે અને દષ્ટિએ નહિ, છતાં વિચાર અને સદાચારની દૃષ્ટિએ તે જન ભૂલને પરિણામે તે ધર્મસંકટમાં આવી છે. ગમે તેવો શાંત, બની રહેવાના. અલિપ્ત. અને જગતથી બેપરવા રહેવા તે પ્રયત્ન કરતો હશે, છતાં જમાને જ્યારે વિચાર જાગૃતિ અને જ્ઞાનનું ખેડાણ માંગે તે વખતે તેને સામાજિક પ્રશ્નનો ધાર્મિક દૃષ્ટિએ ઉકેલ કરે જ ત્યારે એને એગ્ય રીતે એ વસ્તુ પુરી પાડવામાં જ લાભ છે. પડશે. એ ગર્ભહત્યા થવા દેશે કે પ્રસૂતિગૃહમાં એ બાઈને મોકલી એટલે આ વ્યાખ્યાનમાળા ખરી રીતે પજુસણની જે પ્રાચીન બને જીવને બચાવી લેશે કે એ જાહેર હિમ્મત દાખવી જે એ બાઈ. પરંપરા ચાલે છે તેની સામયિક પુરવણી માત્ર છે. વધારે સારું ઈચ્છતી હશે તે એનું પુનર્લગ્ન કરશે ? એ એક કોયડે છે. અને એગ્ય કાર્ય તે ત્યારે થશે કે જ્યારે ધર્મગુરુઓ પિતેજ વડિલને પૂછયા વગર કોઈ વિધવાએ ગુપચુપ લગ્ન કર્યું તે ધર્મસ્થાનોમાં આ બધા પ્રશ્નો ઉપર વિચારપૂર્વક અને ઉદારતાસામાજિક નિંદાના ભયથી એના વડિલે એને ધુત્કારી કાઢવામાં પૂર્વક અસાધારણ પ્રકાશ નાંખશે. એ સમયે જલ્દિ આવે તે ધર્મ માનશે કે એને પ્રેમથી અપનાવી લેવામાં ? એ પ્રશ્ન પણ માટે જ આ વ્યાખ્યાનમાળા છે. જ્યારે ચોમેર જિજ્ઞાસા, જ્ઞાન આવશે. પિતા પરદેશગમન અને અંગ્રેજી ભણતરથી ગમે અને વિવિધ વિચારોનું વાતાવરણ ઉભું થશે, ત્યારે આચાર્ય તેટલે વિરૂધ્ધ હશે. પણ છેકરાઓ અને છોકરીઓ જે એ મહારાજાઓને એ ભૂમિકામાં આવવું સહેલું થઈ જશે, કારણ કે રસ્તે જતાં હશે તે શું તેમને ત્યાગ કરશે કે તેમને અપનાવી તેઓશ્રી ધર્મસ્થાનમાં રહે છે અને તે સ્થાનમાં પ્રકાશ બહુજ તેમનામાં કૈઇ દેષ ન દાખલ થવા પુરતીજ સંભાળ રાખશે ?
ધીરે ધીરે પ્રવેશ કરે છે. તેથી આવી વ્યાખ્યાનમાળાઓ માત્ર એ પણ એક કેળવણી અને ધાર્મિક દ્રષ્ટિએ પ્રશ્ન છે. એક
ળવણી અને ધાર્મિક દ્રષ્ટિએ પ્રશ્ન છે. એક જિજ્ઞાસુઓને પગથીએ ચઢાવવા પુરતી જ છે. બાજુ કોઈપણ જાતનું સામુદાયિક અગર ધાર્મિક દ્રવ્ય કયાંય
પડત સુખલાલજી + જે નવ પ્રચારક મંડળે કેટલાંક વર્ષો પહેલાં જેલી વ્યાખ્યાનમાળામાં અપાયેલ અપ્રગટ વ્યાખ્યાન ઉપરથી.
| SR No. | 525925 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1940 Year 01 Ank 18 to 24 and Year 02 Ank 01 to 17 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1940 |
| Total Pages | 232 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 26 MB |