Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1939 Year 01 Ank 01 to 17

SR No.: 525924
Original Sutra Author: N/A
Author: Manilal Mokamchand Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1939
Total Pages: 156
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 15 MB

Page 94

' માદાવાદના માં આવે
પ્રબુદ્ધ જૈન
તા. ૩૦-૯-૩૯ આ ઠંડીઓ બને તેટલી ખરીદવા અને બને તેટલી વેચી આપવા ગાંધીજી વિશે પૂજ્યભાવ ધરાવતા પ્રબુદ્ધ જૈનના વાચકોને પ્રાર્થના કરું તે અસ્થાને નહિ ગણાય. પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા
* સકળ માનવ સમાજનો વિચાર હાલ તુરત બાજુપર
રાખીએ પણ નાની નાની જ્ઞાતિઓ-તડાં–શા માટે અને કેમ - છેલ્લા “પ્રબુદ્ધ જૈનમાં જે જાહેરાત કરવામાં આવી હતી
પડે છે તેનાં કેટલાંક કારણો પ્રથમ વિચારીએ : તે મુજબ આ વર્ષની પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા સારા સારા
(1) જ્ઞાતિની મિલકતના વહીવટમાંથી જાગેલા કલહો. વ્યાખ્યાતાઓના સહકારથી સાંગોપાંગ પાર ઊતરી છે. આ પ્રકારની વ્યાખ્યાનમાળા મુંબઈના તેમજ અમદાવાદના જૈન
(૨) જ્ઞાતિમાં વ્યકિતગત કલહોએ લીધેલું સામુદાયિક સ્વરૂપ યુવક સંઘની સ્થાયી પ્રવૃત્તિ બની ગઈ છે. જીવનને સ્પર્શતા
અને તેમાંથી પડેલા પક્ષે, કેવા કેવા વિવિધ વિષયો ઉપર વ્યાખ્યાન આપવામાં આવે (૩) લેતી દેતીના વ્યવહારમાં પડેલી અનિશ્ચિતતા અને - છે તે મુંબઈની વ્યાખ્યાનમાળા કે અમદાવાદની વ્યાખ્યાન
અસજનતા. માળાની વિગતો જોવાથી સહજ માલૂમ પડે તેમ છે. પર્યુષણ
(૪) રંક ને તવંગર કે જૂના અને નવા વિચારવાળાનું સંધર્ષણ એટલે જીવનસંશોધન. ઉપાશ્રયમાં અપાતાં પર્યુષણ વ્યાખ્યા
અને તેથી ભિન્ન ભિન્ન થયેલા માર્ગો. માં નથી હોતી વિવિધતા કે નથી હોતો જીવનસંસ્પર્શ.
(૫) ધાર્મિક માન્યતાઓની ભિન્નતા. એક જ ઢબના અને અનેક બિનજરૂરી વાતોથી ભરેલાં
(૬) ગરીબ કે ગામડિયા વર્ગને કન્યા મેળવવા માટે પડતી વ્યાખ્યામાં હવે જૈનજનતાને રસ રહ્યો નથી. રૂઢિપ્રેર્યા
મુશ્કેલીઓના નિવારણના હેતુથી તથા કન્યાવિક્ય : જેવા તેઓ આ વ્યાખ્યાનો સાંભળવા જાય છે અને ગયા તેવા જ
સામાજિક બંગાડાઓ અટકાવવાના હેતુથી લીધેલી ક્ષેત્રની ખાલીના ખાલી પાછા આવે છે. પર્યુષણને આશય જળવાય
મર્યાદાઓ. અને રામાજમાં વિચાર જાગૃતિ પોષાય એવી આ પયુર્ષણ વ્યાખ્યાનમાળાની ગોઠવણી જયાં જ્યાં શક્ય હોય ત્યાં ત્યાં
ઉપરના અને એના જેવાં કારણોએ નાનકડી જ્ઞાતિઓમાં અનુકરણ કરવા એગ્ય છે.
પણ પેટાજ્ઞાતિઓ, ઘેળ કે તેડાં જન્મે છે. આ કોરણોમાં
ગ્ય અને અયોગ્ય બન્ને કારણે સમાયેલા છે. પણ તેના આ પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાની પ્રવૃત્તિનો પ્રારંભ પ્રજ્ઞાચક્ષુ નિવારણ માટે ગ્ય ઉપાયો જવાને બદલે ઘોળ કે તડાં પંડિત સુખલાલજીના આશીર્વાદ અને પ્રેરણાથી થયો છે. ગયે
સ્થાપવા જેવાં ઊંધા ઉપાયો યોજવાથી શુભને બદલે અશુભ પરિ. વર્ષે તેઓ નાદુરસ્ત તબિયતના કારણે મુંબઈ આવી શકયા
ણામ આવે છે અને આવ્યું છે. પહેલાં પાંચ કારણે તે કેવળ નહોતા. આ વર્ષે આખી વ્યાખ્યાનમાળાનું સૂત્રધારણ તેમણે જ શુભાશય રહિત અને અજ્ઞાનમુલક હોવાથી તેનો વિચાર કર્યું છે. જે સમાજ આવા ઋષિજનને પિતાના ગણવાને દાવો
કરવાનું રહેતું નથી. પણ છેલ્લા કારણમાં કાંઈક શુભ હેતુ છે; કરી શકે છે તે સમાજ ખરેખર ધન્ય છે. કાકાસાહેબ કાલેલકરની
જ્ઞાતિ રક્ષાની ભાવના છે; ખરાબો અટકાવવાનું લક્ષ્ય છે - પણ મુંબઈ જૈન યુવક સંધ ઉપર એક સરખી કૃપા વરસ્યા જ એટલે તેને વિચાર કરીએ અને તપાસીએ કે જે હેતુથી ઘોળ કરે છે. જ્યારે બોલાવો ત્યારે તેઓ હાજર જ હોય. જે માગે કે તડાનો ઉપાય યોજવામાં આવ્યું છે તે હેતુ તેનાથી સરે તે આપવાને તે તૈયાર જ હોય. પ્રબુદ્ધ જૈન' તેમની આઈ- છે? ઉપાય કાર્યસાધક અને વ્યાજબી છે? વાણીથી ભાગ્યે જ વંચિત હોય. આ વ્યખ્યાનમાળામાં પણ
- આધુનિક જ્ઞાતિવસ્થામાં કે ઘૂળમાં એક માત્ર કન્યાની તેમનાં બે વ્યાખ્યા હતાં અને તે પ્રસંગે વ્યાખ્યાનસભા
લેવડદેવડ એ જ એક મહત્ત્વ અને જ્ઞાતિનું અસ્તિત્વ ટકાવી ચિકાર ભરાયેલી હતી. પંડિત દરબારીલાલજીની વાણી ચમત્કૃતિ
રાખનારો વ્યવહાર છે. બાકી તો જીવનના બીજા બધા વ્યવહાર ઉપર મુંબની જૈનજનતા મુગ્ધ છે, તે જેટલા સ્વતંત્ર
તે ગમે તે ઈતર જ્ઞાતિ સાથે થઈ શકે છે એટલે જ્ઞાતિ સંસ્થામાં વિચારક છે તેટલું જ સ્વામિત્વ તેઓ વાણી ઉપર ધરાવે છે.
કે જ્ઞાતિની પેટા જ્ઞાતિમાં લગ્નના બંને પાત્રો વર-કન્યા અખલિત વાફપ્રવાહ, ચિત્રવિચિત્ર સચોટ દષ્ટાને છંટકાવ,
સ્ત્રીપુરૂનું હિત કેટલું સધાયું છે કે હણાયું છે તે જોવું રહે નિશ્રય અને વ્યવહારનો અપૂર્વ સમન્વય આ સર્વ તેમના જ
છે. એક તે આધુનિક લગ્નપધ્ધતિ જ મૂળ ખામી ભરેલી છે. છે. તેમનાં પણ બે વ્યાખ્યા હતાં. આ સિવાય અન્ય પરણનારે સ્વભાવનાને બાજુએ મૂકીને અન્યની પસંદગી કે વ્યાખ્યાતાઓએ પણ શ્રોતાઓને વિધવિધ વિચારસામગ્રી પૂરી સંકીર્ણ ક્ષેત્રને કારણે ગમે તેવી પસંદગી સ્વીકારી લઈને મને પાડી હતી. મુંબઈ જૈન યુવક સંધ એ સર્વને ખરેખર ખૂબ કે કમને જોડાવું પડે છે. આ સ્થિતિ જ જમ્બર પરિવર્તન ઋણી છે.
માગી રહી છે. પાત્રોની પસંદગી માટે મળતી સગવડતા કે
સમ્ય, ભાવનાને મળવું જોઈતું પ્રાધાન્ય, સામાજિક કાયદામાં એક ભૂલને સુધારે
કે રાજ્યના કાયદાઓમાં પોષાત પક્ષપાત વગેરે બાબતો વિષે ગયા અંકમાં શ્રી. લક્ષ્મીચંદ ચેરડીઆના સંબંધમાં એક આજે જ્યારે જોરશોરથી પિકાર થઈ રહ્યો છે ત્યાં નાનકડી ધ આપેલી છે તેમાં “ચેરડીઆના સ્થાને છાપણીની ભૂલથી જ્ઞાતિઓમાંયે પેટાજ્ઞાતિઓ કે તડાના કેદખાનાંઓ કઈ રીતે ઓરડીઆ છપાયું છે તેને માટે તેમની હું ક્ષમા માગું છું.
હિતકર કે બંધબેસતા હોઈ શકે એ એક યુગનો પ્રશ્ન છે, તેઓ હાલ સંયુક્ત જૈન વિદ્યાર્થીગૃહના સુપ્રીટેન્ડન્ટ તરીકે સેવા ધોળ બંધાયા પહેલાં કે જ્યારે ક્ષેત્ર ભાવે કામ કરે છે અને પોતાને ચિત્રકળાને અભ્યાસ આગળ વિશાળ હતું ત્યારે– કમ વધારે તેની ચિન્તા કરી રહ્યા છે.
(૧) કે કેદ કન્યાઓ વેચાતી અને પ્રાંત બહાર તદન અજાપરમાનંદ
ગ્યામાં પરણાવાતી.