Page Text
________________
તા. ૩૧-૧૨-૩૯
પ્રબુદ્ધ જૈન પાછળ પ્રામાણિકતા અને પરસે હોય, જેની પ્રાપ્તિમાં ઘતનું રમતગમતમાં ગાળે અને પ્રફુલ બનીને ઘરમાં રાહ જોતાં શ્રી ઝેર ભળેલું ન હોય–તે ગૃહસ્થ અને તેની ગૃહસ્થાઈ આદરોગ્ય. બાળકોને મળે. શહેરના અતિ ઉદ્યોગઘન જીવનમાં આવી કલસટ્ટાથી મળતી લક્ષ્મી ન્યાયસંપન્ન છે કે નહિ તે વિષે ધર્મા- બોની ઉપયોગિતા સ્વીકાર્યા સિવાય ચાલે જ નહિ. પણ આવી ધર્મને વિવેક કરનાર પાસે બીજો મત હોઈ શકે જ નહિ. કલબના આનંદવિહારે આજે કેવળ નિર્દોષ રહ્યા નથી. ત્યાં
જઇને એવું પણ માણસ ઘણું શીખે છે કે જેની સમગ્ર જીવન - આ તો સદ્દાની વાત શ્રઈ. સદ્દા માટે એમ પણ કહી
ઉપર માઠી અસર નિપજ્યા વિના રહેતી નથી. કોઈ કઈ કલબ શકાય કે સટ્ટાની પ્રવૃત્તિ કે બળ ઘત નથી પણ તેમાં વ્યાપારનું
ત્યાં જનારઆવનાર સભ્યોને માંસાહાર કે મદિરાપાન ભણી તત્વ અમુક રીતે જોડાયેલું હોઇને તે વ્યાપારમિશ્રિત વ્રત છે.
ખેંચી જાય છે. ક્લબમાં જનારા સિગારેટના વ્યસનથી ભાગ્યે જ કેટલાક લોકોની ચાલુ પ્રવૃત્તિ વ્યાપારની જ હોય છે પણ કોઈ
મુક્ત હોય છે. આ ઉપરાંત ક્લબોમાં રમાતી ગંજીપાની રમત મોટા ફેરફારને પ્રસંગે એ જ વ્યાપારી બુદ્ધિ તેને સટ્ટા તરફ
સાથે જુગાર ઘણુંખરૂં જોડાયલે જ હોય છે. ઘણા માણસે ખેંચી જાય છે અને કદી કદી તે તેમાંથી ઠીક લાભ પણ ઉઠાવે
નાનપણમાં ગંજીપાની રમત રમ્યા હશે અને એ નિર્દોષ આનંછે. આજની સમાજવ્યવસ્થામાં ફેરફાર ન થાય ત્યાં સુધી સદો અનિવાર્ય રહેવાનો. તેની વિરુદ્ધ બોલ્યા કરવાથી તે એકદમ
દમાં કલાકના કલાક પસાર કર્યા હશે પણ એ રમતાને રસમય
બનાવવા માટે દ્રવ્યની કાંઈ ને કોઈ હેડ હોવાની આવશ્યકતા કદી અટકી શકે તેમ નથી એ બરાબર છે પણ આમ છતાં પણ
કોઇને પણ ભાસી નહિ હોય. પણ આજે પશ્ચિમેયુરોપની સભ્યઆજે સદાને અંગે અનેકનાં જીવનની બરબાદી થઈ રહી છે તેથી સટ્ટાની પ્રવૃત્તિ ઉપર સખ્તમાં સંખ્ત અંકુશ મૂકવાની
તાએઆપણું ગળે વળગાડી દીધું છે કે એક વિના-હેડ વિના
પાન રમવામાં કદી મજા આવે જ નહિ. યુરોપ અમેરિકાના ભારે જરૂર ઉભી થઈ છે. સટ્ટામાં આર્થિક દૃષ્ટિએ
પ્રવાસે જઈ આવેલા અનેક શ્રીમાન વિદ્ધાને યુવાને પણ આ કે ગુમાવે છે તો કોઈ કમાય છે પણ ખરો. પણ
અનુભવનું સમર્થન કરે છે અને આજની અહીંની કલબમાં નૈતિક દૃષ્ટિએ કમાનાર અને ગુમાવનાર બને અંધઃપતનને
ટેબલે ટેબલે પાનાની રમત સાથે જુગાર ખેલાય છે. કોઈ ગલ્લીને માર્ગે સરતા જાય છે. પહેલું તે મહેનત કર્યા સિવાય અને
નાકે કે રસ્તાને ખૂણે બે ચાર રખડતા માણસો દૂડી તીડી ઉપર ઉદ્યોગ કે વ્યાપારની જહેમત ઉઠાવ્યા સિવાય કવ્ય મેળવવાની
પૈસા બે પૈસાને ખેલ ખેલે છે તે પોલીસ તેને પકડી જાય છે, વૃતિ રાખવી એ જ અનૈતિક છે; બીજુ દ્રવ્યની અણધારી
જ્યારે આજની કલામાં ઉઘાડે છોગે હજારો રૂપીઆની હારભરતી માણસને અનેક દુર્બસને તરફ સાધારણ રીતે ખેંચા
જીત થાય છે અને ત્યાં કઈ કેઈનું નામ સરખું લેતું નથી.. વિના રહેતી નથી; ત્રીજું ચાલુ ખેટ આવવા માંડતાં લેણદારને નવરાવીને પોતાનું ઘર સાજુ રાખ
આવી રમતનો અનભિજ્ઞ અથવા તો રમત સાથે જુગાર ખેલ
વાને અણગમો દાખલનાર આવી કલબમાં જઈ ચઢે તે વાની વૃત્તિથી કોઈ પણ સટોડીઓ મુકત હોતો જ નથી; ચોથું
બુથુલ જેવો અને ચૌદમી સદીના કોઈ માનવી જેવો લાગે છે. ઘરના આવા વાતાવરણમાં ઊછરતી સંતતિ ઉપર ભારે ઘાતક
આવી કલબોમાં બાપ અને દીકરો કે ભાઈ ભાઈ સાથે મળીને અસર થાય છે. સટ્ટો કરવા છતાં જે ધર્મનિયમઉપનિયમ,
કે જુદા જુદા સ્થાને ગોઠવાઈને પાનાં રમતાં હોય છે અને કોણ શિસ્ત અને સાદાઈ પૂર્વ સંસ્કારના બળે માબાપને જીવનમાં કદાચ ઓછા વધતા જળવાઈ રહેવા પામ્યા છે તેની છાયા
કેટલું જીત્યું કે કોણે કેટલું ખોયું તેની ગૌરવ અને રસપૂર્વક
વાતો કરતા હોય છે. સાધારણ રીતે પાનાંની રમતમાં “ટેઈક જુદા જ વાતાવરણમાં મોટા થતાં બાળકો ઉપર લાંબો વખત
નાની હોય છે તેથી તેવી રમતોના આર્થિક પરિણામે બહુ જ ટકી શકતી જ નથી. આમ છતાં આજે તે સર્વત્ર સટ્ટાનું જ
હળવાં હોય છે અને ચાલુ સ્થિતિમાં તે કશે મહત્ત્વનો ફરક પ્રભુત્વ દેખાય છે.
પાડતાં હોતાં નથી પણ તે કારણને લીધે જ ઘુતની પ્રાથમિક - આપણાં સમાજમાં પ્રવેશતા દ્યુતને આ એક પ્રકાર છે. દીક્ષા આવી બેમાંથી જ સાધારણ રીતે માણસે મેળવે છે. બીજે પ્રકાર ઘોડદેડની શરતોમાં છે. આમાં તે વ્યાપારનું
કઈ પણ અવગુણ કે દુવ્યસનને પ્રારંભ એટલે બધે નિર્દોષ' કશું યે તત્વ શોધ્યું જડતું નથી. કેવળ અકસ્માત ઉપર જ અને પરિણામશુન્ય લાગે છે કે તેમાં નવા દિક્ષિત થનારને ભાવી નાણાંની હેરફેર થયા કરે છે. આ ઘોડદોડની શરતોમાં પણ પરિણામેની કશી ક૯૫ના જ આવી શકતી નથી. સમાજને શિષ્ટ અને શ્રીમાન ગણાતા ઘણો મોટો વર્ગ ભાગ
આવી રીતે ઘતને આપણા ચાલુ જીવનમાં વધારે ને વધારે લે છે. બાપ અને દીકર, ધણી અને ધણિયાણી, શેઠ અને નેકર
વ્યાપ્ત બનતું દેખું છું અને આપણું મનમાં જે ઘતવિધી સૅિ કોઈ આ જલસા તરફ દોડે છે અને કોઈ જુદી જ મજા
સજજડ ખ્યાલે નાનપણથી જડ ઘાલીને બેઠા છે તેના ઔચિત્ય માણતા દેખાય છે. આ સરતના હવસમાં અનેક માણસે પાય
અૌચિત્ય વિશે મનમાં બે ઘડિ શંકા આવે છે. કારણ કે ઉપર માલ થાય છે એમ છતાં આ સંસ્થાને સૌથી મટે ટેકો
વર્ણવેલા ઘતના કોઈ ને કોઈ પ્રકારમાં શાણા, સમજુ તેમજ સરકારને છે. ગવર્નર અને વાઈસરોયો પોતાની માનવંતી
ધર્મપરાયણુ ગણાતા અનેક માનવીઓ આજે રસપૂર્વક સામેલ હાજરીથી આ સંસ્થાને અને આ પ્રવૃત્તિને ભેટે મોભો આપે
થઈ રહ્યા દૃષ્ટિગોચર થાય છે. સંભવ છે કે મારા જેવી જૂની છે. આ ઘડદેડ અને તવંગર તેમજ ગરીબોને ધનના ભારથી
ઘરેડમાં ઉછરેલાને ધતનું વર્તમાન સમ્યકત્વ. યોગ્ય આકારમાં હળવા કરે છે. ઉપર વર્ણવેલ સદાને અને આ ઘેડદેડની શર
નજરે પડતું ન હોય. આ લેખ ઉપર વર્ણવેલા ઘતને કે તને સીધે સંબંધ નથી. એમ છતાં સટ્ટાને ખેલનાર ધણુંખરૂં
ઘતમાં ભાગ લેનારાઓને કેવળ વખેડી કાઢવાના આશયથી ઘોડદડની સરવેમાં નજરે પડયા વિના રહેતો નથી. ઘુતવનિત
'લખાયો નથી પણ આજની પરિવર્તન પામતી સમાજઘટનામાં સંતોષવાની અને બેધતિ મોજમજાહ અને ફરડા માણસે નિહા
એક કાળે અંતિ નિન્દિત અને તિરસ્કૃત ઇતનું શું સ્થાન છે તે ળવાની તક આજનો સટોડિયો ભાગ્યે જ જતી કરે છે.
તરફ સમાજવિવેચક્રનું ધ્યાન ખેંચવાના તુથી આટલું લાંબુ ! ઇતની ખરી શિક્ષણ શાળા આજની કલબ છે. ક્લબ વિચરણ કર્યું છે. જે ઘત સર્વકાળ માટે નિન્દનીય અને તિરનિર્દોષ આનંદવિહારનાં સ્થળા હોવા જોઈએ કે જ્યાં માણસ સ્કરણીય હોય અને જે ઘતના માનસનો કાઈ પણ આવિર્ભાવ આખા દિવસના કામકાજના ભારથી છૂટો થઈને બે ચાર ઘાંડે. સમાજને આખરે ઊંચે લઈ જવાને બદલે નીચે જ પાડે છે.
| SR No. | 525924 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1939 Year 01 Ank 01 to 17 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Mokamchand Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1939 |
| Total Pages | 156 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 15 MB |