________________
૪૪
: : તરુણ જૈન : :
* ધર્મગુરૂઓની આવતી કાલ.
અમુક સંપ્રદાયના ધર્મગુરૂઓને ઉદ્દેશીને આ લખાણ નથી, કાઈ સમયના વહેવા સાથે પરિવર્તન પામતી પરિસ્થિતિનુ પૃથકકરણ અમુક વĆના કટાક્ષ માટે પણુ નથી. તે નથી કાઇ પાદરી, મૌલવી,કરવાની તેમને કશીયે પડી નથી. મહત્તાના કલ્પિત શીખરેથી નીચે મહંત કે મુનિ માટે; પણુ સમગ્ર જગતમાં જ્યાં જ્યાં ધર્મ' ગુરૂ જેવી ઉતરી, બધાને પેાતાથી ઉતરતા ગણતા સબડતા માનવ સમાજ તરફ સંસ્થા અસ્તિત્વમાં છે તે આખા સમુદાયને દૃષ્ટિબિન્દુમાં રાખી, મહેરબાની કરવી તે તેમની ફરજ બહાર છે. આજના ધર્માંગુરૂએ ધ ગુરૂઓની આવતી કાલ કેવી હશે તે હું કલ્પ છું. ઇતિહાસના ધને તેનું શસ્ત્ર બનાવ્યુ છે, પ્રેરણાનું નહિં પરંતુ નવરાશની અભ્યાસક્રાને ખબર હશે કે વિચારના આંદોલન સમુ મહાશકિતમાન પ્રવૃત્તિનું સાધન બનાવ્યુ` છે. આજના ધ`ગુરૂને સમગ્ર જગતની ખીજું કાઇ પણ એમાં ખળ નથી. નીતિ નિયમના કાયદા મનુષ્ય જ ન્યાયની અદાલત સમક્ષ ઉભા રાખીએ તો તેને તેની પાસે કશે। રચ્યા. મનુષ્યે જ વિકૃતિ પેદા કરી અને આજે ઠેર ઠેર સ’પ્ર- બચાવ નથી. બચાવ ફકત એટલા જ હાઇ શકે કે જે સમાજ અમને દાયરૂપે, ઇજારારૂપે, સ્થાપિત હકક રૂપે ધર્માંની જે જે સહસ્ત્ર ફેણે આમ છતાં પોષી રહ્યો છે તે જ ખરા ગુન્હેગાર છે. ઉદ્દ્ભવી છે તેના વિનાશક પણ મનુષ્ય જ છે. આજે જે જે વહેમ, કલ્પિત માન્યતાએ, દેવદાનવને નામે ચાલતી ભીતિએ થેાડે વત્તે અંશે પ્રતિ" રહી છે તેની પાછળ અજ્ઞાનતારૂપી મોઢું આવરણ છે. ભીતિજન્ય શ્રદ્ધા છે. આજે તે ધર્મ વિધિવિધાન અને ક્રિયામાં જ આવી જાય છે. આજના ધમ' ભેદાભેદ શીખવે છે. આજને કહેવાર્તા ધર્માં માણુસને અન્ય મનુષ્યની તુલનામાં નીચે લાવે છે. આજે જીસસના ઉપાસ}ા એશીયા અને આફ્રીકાના પ્રદેશેાના લેાહીની નીકા વહેવરાવી તેમનાં ધનમાલ લુંટી જીસસની સંસ્કૃતિને પ્રચાર કરવા ઉતાવળા થયા છે, આજે કાઈ ઉચ્ચ હેતુથી નહિ પણ રાજકિય કે આર્થિČક હેતુથી જ હિન્દુ વધારે કે મુસલમાને વધુ સખ્યામાં ક્રમ અને તેથી તે જ્યાં ત્યાં પોતાના ઉપદેશકા અને પ્રચારકા (Canvassers) મેાકલી રહ્યા છે. આજે એક જ મહાવીરના ઉપા-પોતાનુ માનસ બદલવું પડશે. પાતાના અમુક ગઠીઆ ઉપર સક્રામાં જ, તેરાપથી તેા હલકા, લાડવા શ્રીમાળી તે નીચિ કાર્ટિના મુસ્તાક ન ખનતાં દીર્ઘદૃષ્ટિ વાપરી આખાયે સમાજની, ચાલુ એવા એવા ભેદા, વાડાઓ અને મતમતાંતરો માંહોમાંહે ધિક્કાર સોગેમાં શકય તેટલી ઉન્નતિ કરવાના પ્રયાસ આદરવા પડશે. પ્રવર્તાવી રહ્યા છે. આવી પરિસ્થીતિમાં કાઈ વિચારક માનવી, આ પ્રવૃત્તિના પ્રવાહ બદલ્યા સિવાય તેમને છૂટા નથી. માનવસમાજને વાડાસ્મા, સંપ્રદાયે। અને કુંડાળાઓની બહાર ઉભા રહી પેાતાનાં આજે ખરી ભૂખ સાંપડી છે ત્યારે તેએએ તેમણે તેમનુ ખરૂ ઇચ્છિત ધ્યેય પ્રતિ જવા માગે તે તેમાં કશું જ ખાટુ' નથી. બલ્કે ઔષધ જાણુવુ જરૂરી છે. તેમાં જ ખરી મૂકિત છે.
ગઈ કાલે રશીયાએ ‘ધર્મસ્થાના'ને નાબુદ કર્યાં, આજે સ્પેન તેવાં સ્થાનને તાળાં દેવરાવી રહ્યો છે. સમાજનુ અગત્યનું અંગ ગણાતી હતી તેવી ધર્મગુરૂઓની સંસ્થા શા સારૂ આવી વહેલના પામી રહી છે તેને ક્રાઇ દિવસ આપણા મુનિરાજોએ વિચાર કર્યાં છે ? કદી આંતર નિરિક્ષણ કર્યું છે ? આજે દુનિયાને ગાંડી અને 'વિમુખ ગણનાર પદવીધરાએ મૂળના સડા તરફ કદીયે પાતાની નજર ફેરવી છે ? ધર્મનું લાયસન્સ લેનારાઓએ કદીયે પેાતાના ધરાકાની ખરી સ્થિતિ સમજવા પ્રયાસ આદર્યો છે? આવી આવી કેટલીએ હકીકતા તેમની સામેના તહેામત–પત્રમાં સમાવી શકીએ. પોતાને જ્ઞાની ગણાવનાર વર્ષાં હજીયે ભકતાની શ્રદ્ધા ઉપર વધુ રાચવા, વધુ જીવવા પંચ્છતા હેાય તેા તેણે સમાજની નાડ પારખવી જોઇએ.
આમ નહિ. અને તે। કાળચક્રમાં ભૂતકાળની વસ્તુ ખની જશે.
ચાપાસ નજર કરે તે જણાશે કે આજા ધર્માં ગુરૂસત્તા વાંઢે છે, મૂડીવાદની મૈત્રી ઝ ંખે છે,. તેને આખરાની ઘેલછા છે, જમણવારે। તેમજ નિવાસસ્યાન માટે આલિશાન ઇમારતા અને મુખ્યત્વે કીતિ માટે જ્યાં ત્યાં ‘જ્ઞાનભડારા’ ઉભા કરવા છે. આજનાં ધાર્મિ ક પ્રચારકમંડળે. મૂડીવાદ અને સ્થાપિત હકકાની સાથે પ્રેમખંધનમાં પડયાં છે. લાલચથી અને ધમકીથી તે વટાળનીતિ આદરી રહ્યા છે. 'સ્કૃતિ અને શાસ્ત્રોને નામે આજે દુનિયામાં જે કુટિલ નીતિ પ્રતિ રહી છે તેને હિસાબ ભવિષ્યને પ્રતિહાસકાર જરૂર ગણશે.મનુષ્ય સમાજમાં જ્યાં જ્યાં ગરીખી, ત્રાસ અને અન્યાય પ્રવર્તિ રહ્યાં છે તેનું નિવારણ કરવાના પ્રયાસ કરવાની તેમને પુરસદ નથી. સમાજ રચના અને સામાજીક આંદલને,
vaca
ધગુરૂએની સ'સ્થા' એક રા. નાનાલાલ દોશી,
રાધનપુરનું વાતાવરણ,
રાધનપુરનાં વાતાવરણમાં ખારસ–તેરસના મતભેદ ઉશ્કેરાટ ફેલાવ્યા છે. લગભગ આસા ધરની વસ્તીમાં ત્રીસેક ધરેાએ ખારસથી પર્યુષણુ ઉજવ્યાં હતાં. અને પહેલી ચેાથની પાખી પળાવવા માટે ધમાલ મચાી હતી. આયખીલ ખાતું પણ પહેલી ચેાથે અંધ રાખવામાં આવ્યું હતું. આ ખીલ ખાતું સમસ્ત સધનુ હોવા છતાં શા માટે પહેલી ચેાથે બંધ રાખવામાં આવ્યું તે માટે હેના ટ્રસ્ટીઓ પાસેથી જવાબ માંગવે! ધટે છે. રાધનપુરમાં ઉગ્ર વાતાવરણ ખડુ થયું છે
આ પત્ર અમીચંદ ખેમચંદ શાહે એનેસ્ટી પ્રીન્ટરી. ૧૩૪–૧૪૨ ગુલાલવાડી, શ્રી નાથજી માળા, મુંબઇમાં છાપી શ્રી મુંબઇ જૈન યુવક સધ માટે ૨૬-૩૦ ધનજી સ્ટ્રીટમાંથી પ્રગટ કર્યું છે.