________________
: : તરૂણ જૈન : :
ૐ
અન્તે એક કવિ મિત્રે તેના જામીન થઈ ગૈરીજનને મુકિત અપાવી.
( અનુસંધાન પાનું ૩ થી ચાલુ)
પછી એક ધરમાં જમા થતાં ગયાં આમ દેશપર દેશ મળીને એકાતર કન્યાના વાલીઓનેા રાડા કાયા.
હવે ગૈરીજને બમણાં વેગથી પોતાનું કાર્ય આર ભું. કુનેહ છે, આખુ ધર શાકથી છવાઈ રહ્યુ છે, છતાં કન્યાના વાલીએ એક અને બુધ્ધિપૂર્વક તેણે પોતાના મેારચાં ગોઠવવા માંડયા. વાતાવરણ તેની વિરૂધ્ધ હતું. ખોંસ્ટનના બધા શહેરીએ એ પેાતાના દ્વાર તેને માટે બંધ કર્યાં હતા. છતાં પણ એ નિરાશ ન બન્યા. એક ઉદ્દામ વિચારની સસ્થાએ પેાતાને હાલ ગેરીજનને સભા માટે આપ્યો. ગૈરીજને પેાતાના જાહેર વ્યાખ્યાનની જાહેરાત કરી. આ સભા સમક્ષ બૈરીજને એવું તો અદભૂત અને એજસ્વી ભાષણ કરી શ્રોતાઓને પોતાની તરફ આકર્ષ્યા કે જ્યારે તેણે પાતાનું ભાષણ સમાપ્ત કરી જગ્યા લીધી ત્યારે આખા એ હાલ તાળીઓના ગડગડાટથી ગાજી ઉઠ્યો.
આ પછી ‘લીબરેટર” નામના એક પત્રની સ્થાપના કરી પોતાનું કા' તેણે વધુ પ્રગતિકારક બનાવવા માંડ્યું. આ પત્રને આદર્શો એ હતો કે “દુનિયા મારા દેશ છે. સંપૂર્ણ મનુષ્ય જાતિ મારા દેશ આધવા છે.” પ્રથમ અંકમાંજ એક યેષણા પત્ર પ્રગટ કરી જાહેર ર્યું કે હું ગુલામાને સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાંસુધી મરણુ પન્ત લડીશ.' આ ધેાષણા પત્ર પર બાર નવજુવાનાએ સહીએ કરી પેાતાની સેવા ગુલામીના ઉધ્ધાર માટે ગૈરીજનને ચરણે એ બારે ગરીબ હતા પરન્તુ કાય કરવામાં અત્યંત તેજીલા એકદીલી હતા.
ધરી. અને
કેટલાંક અમેરોકન શહેરીએ કે જેએ ગુલામેાને મુકિત અપાવવાની વિરૂધ્ધ હતાં તેમણે ગૈરીજન હામે આક્ષેપ મૂકયેઃ–‘દેશવાસીએની વિરૂધ્ધ અવાજ ઉઠાવવા અને દેશનું અહિત કરવું એ દેશદ્રોહી થવા જેવું છે.''
બૈરીજને એને પ્રતિકાર કરતાં કહ્યું: “હું સત્ય ક્યાર્થાત વ્યકત કરી રહ્યો છું. મનુષ્ય મનુષ્યમાં ભેદભાવ રાખે તે તેનામાં અને પશુમાં ફેર શે? મા ભૂલેલા માનવીને સત્યના રાહે જવાને મા દર્શાવવા એ શું ગુન્હે છે? અસહાય અને પિડિત માનવજાતિની વ્હારે ધાવું એ શું અપરાધ છે?'
પછી તે। અમેરિકાના ઇતિહાસમાં નવાજ યુગ આરભાયો. પ્રુતિહાસ આ યુગને ‘શહીદ યુગ'ના જવલંત નામથી પિછાને છે. ગેરીજન અને તેના અનુયાયીઓએ દિવસરાત સભાઓ ભરી, ત્રિકાએ વહેંચી વેગવંત પ્રચાર કાર્યાં કરવા માંડયું. એમની સભાએને તેડી પાડવા માટે અનેક પ્રયત્ના થતાં ગૈરીજન અને તેના મિત્રાની
છંદગી સદા ભયમાં રહેતી. તેમનાપર માર. ગાળ અને અપમાનનો વર્ષાદ વર્ષાંતેા. જ્યાં તેમની સભાએ ભરાતી તે સ્થાનને પણ તેાડી નાખવાનુ, સળગાવી દેવાનું, વિરાધીએ રૂડયા ન હેાતા આમ વિરેશ ઘના વટાળ વચ્ચે ગૈરીજન અને તેના સાગ્રીતેએ ઝંમુડવા માંડયું.
અપુર્ણ
અમદાવાદના એક જૈન સુધારક કુટુબમાં માન્તર જાતિય લગ્ન.
તા. ૧૧-૫-૩૫ ને રોજ અમદાવાદના સુપ્રસિધ્ધ શેઠ પરસેાત્તમ હતી. સીગના પુત્ર શ્રી સર્વોત્તમના વગ્ન અમદાવાદ મ્યુનીસીપાલીટીના માછ એન્જીનીયરના પુત્રી ગુલાબ્ડેન સાથે સીવીદ્ય મેરેજ એકટ અનુસાર ઉજવાઇ ગય. છે. વર સુધારક જૈન એરાવાવ કુટુમ્બના છે. જ્યારે વધુ એક પ્રતિષ્ઠીત દક્ષિણી કુટુમ્બના છે. આ લગ્ન ભાઇ સર્વોત્તમના મામા અને શ્રી આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢીના પ્રમુખ શેઠ કસ્તુરભાઇ લાભાઇની પૂર્ણ સમતિથી થયા હોય એવી જોરદાર અફવા અમદાવાદમાં ફેલાઈ છે. લાગતા વળગતા આ લગ્ન મેદ્ર પરથી પરદો ઉચકો ખરા કે ?
નંદુશેઠ સાધારણ ભણેલા આગલીના દીકરાને દીકરી પરણેલાં ચારપાંચ ાળક ન્હાનાં ફકત નગરશેઠ ને કારભારી, એટલે એ પૈસે પામીતા, નેકર ચાકરને ખુસામતખારાની હાજરી. આથીજ કન્યાના વાલીઓ ઉભરાયા હરશે. એમને પોતાની દીકરીઓને કળવણી આપી સાચા શહેરી તરીકે ઉત્પન્ન કરવીજ નથી, એ બિચારા કુળવણી પેટ માટે સમજે છે. એટલે છોકરીને ભણાવીને શું કામ છે. આ એમની મુરંખાઈ ભરેલી માન્યતાથીજ અને એમની મરજી આવે ત્યાં
કન્યાને વળાવી દે છે. તેમાએ મુરતીયા કરતાં પૈસાની પહેલી પસંદગી
અપાય છે.
નંદુશેઠે, ઘડી બે ઘડી માટે સંયમને સુધારકના બુરખા સ` ને ગળગળા સ્વરે કહેવા લાગ્યા. ભાઈ મહારે હવે લગ્ન નથી કરવાં, હજુ તે મરનારની ચેહ બળે છે, ત્યાં હું સગપણુ કરૂ? મહારા જીવતરમાં ધૂળ પડી, શું તમારે મન લાકડુ ભાગ્ય છે? મહેરબાની કરી સીધાવે ખાલી મને વધારે દુ:ખી કરશે નહિ. શેઠના વેણે ઠીક ઠીક અસર કરી એટલે ક્રાપ્તએ આનાકાની કરી નહિ અને જેવા આવ્યા હતા તેવા વીલેમહાડે રસ્તે પડયા.
શેઠે સ્વપ્નેએ આ કલ્પેલુ નહિ. એટલે વિમાસણમાં પડ્યા. અને કાઈ નવી તરકીબને પેતરા રચવાના ચાળે ચાલ્યા ત્યારે તેમનાથી ન્હાના પણ તેમની સાથે સગાઈ અને મિત્રતાષ્ટ્રના સંબંધ રાખનાર શેઠને સગપણ માટે સમજાવે છે. તેમ ખેચપકડ જોર જેવી રીતે શેઠ આનાકાની કરે છે. ને આખરે જીવતરમાં ધુળ નાખી હાપાડી. એક અગીયારથી બાર વર્ષની કન્યાના વાલીને ખેલાવી. સગપણની સધીથી જોડાયા. ને નંદુશેન રંડાપા ધડીમાં પૂરા થયા છે.
નંદુ શેઠના સગપણથી ચારે ને ચાપટે ગલીએ ને કુંચીએ અનેક યુવાને એકત્ર થઈ અનેક પ્રકારની ટીકા કરવા લાગ્યા.
કે
આ અગ્યાર બાર વર્ષની કુમળી કળી સાથે સગપણ કર્યાં, એતા કાઈ કહે છે. એ ડાળચાલુ સુધારકને એટલેાચ્ય ખ્યાલ ન આવ્યે એના બાપના સ્થાને કહેવાય.
*
ખીજો કહે તુ ભુલે છે. આપણા કારભારી સાહેબ બહુ મુત્સદી છે. એટલે નાની ઉમરની કન્યા સાથે સગપણુ લાંખા વિચાર કરીને કર્યું હશે.
ત્રીજો કહે. ખરી રીતે આપણામાં સાચી યુવાની નથી આપણે સાચા સુધારક નથી. આપણા રાજ્યમાં આવી કુમળી કળીયાના અપાતા ભાગ અટકાવવાના કાનુન નથી એટલેજ આવી લીલાએ
થાય છે.
ચેાથેા. એ બધું ડહાપણ ડાળેા છે ને ન દુશેડના માથે બધા ટાપલ મુઢ્ઢા છે પણ મને તે પેલા આપણા એકવખતના કહેવાતા......નેજ એમાં દોષ જણાય છે.
ને
આ પ્રમાણે જેને ફાવે તેમ ટીકા કરતાં યુવાને વિખરાયા. ન દુશેઠના સગપણુપર પડદા પડયા.