________________
४
: : તરૂણ જૈન : :
જેણે અમેરિકાની ગુલામ પ્રજાને મનુષ્યત્વ અછ્યું અને ગુલામી વિરૂધ્ધ જેણે પ્રથમ અન્ડો ફરકા૨ે તે
ગેરી:જન
ના જીવનની જ્વલંત યશગાથા : ; સાહસ થાય અને નિભ યતાની જીવન્ત પ્રતિમા.
મીસ મેયાના અમેરિકામાં હબસીએ પર કેટલા જીલ્મ વર્તાવવામાં આવતા હતા તેના તાદશ્ય ચિતાર આ લેખમાં દ્રષ્ટિગોચર થાય છે. ગુલામ પ્રજાનાં ઉધ્ધાર માટે સ`સ્વની આહુતિ આપનાર ગૈરીજનની રામાંચક અને સાહસભરી જીવનકથા આપણા સમાજના અનિષ્ટ તત્વા હામે ઝુંબેશ જગાવવામાં પ્રેરણાદાયી થઇ પડે. એ હેતુથી અહિં આપવામાં આવે છે.
માનવી સ્વતંત્ર છે. કાષ્ટ તેના ઉપર અધિકાર કે હમ ભોગવી શકે નહિ, જુલ્મ, ત્રાસ પણ ન વર્તાવી શકાય, ગુલામા એ પણ મનુષ્ય છે. તેમને પરાધીન દશામાં રાખી મનમાન્યા તેમના પર અત્યાચાર આદરવા એ નરી અધમતા છે પશુતા છે. હું ગુલામાને સ્વતં ́ત્રતા પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી મરણુ પર્યંત લડીશ, દુનિયા મારા દેશછે અને મનુષ્યજાતિ મારા દેશ બાંધવે છે.”
આ શબ્દો ઉચ્ચારનાર એક એવા માઁ હતા કે જેણે પેાતાના દેહની પણ કાળજી કર્યાં વગર અમેરિકાની મુડીવાદી સરકાર હામે જંગ ખેલ્યુંા, એ સમયે ગુલામીની ધાર પ્રથા અમેરિકામાં જડ ઘાલી ખેડી હતી. ગુલામેા પ્રત્યે જરાએ રહેમદીલી દર્શાવતી ન હતી. તેઓ મનુષ્યાજ નથી પણ પશુથીએ ઉતરતાં અધમ છે એવી તે સમયની માન્યતા હતી.
આ માન્યતાની હામે વિરેાધ પ્રદર્શિત કરવા એ કાંઇ ન્હાની સૂની વાત ન હાતી. ગુલામ પ્રત્યે દયા બતાવનાર માનવીને છડેચેક ધુતકારી કાઢવામાં આવતા. તેને બહિષ્કાર થતા અને શિષ્ટ સમુદાય તેનાથી ભડકીને દૂર ન્હાસી જતા. આવું તે સમયનું વાતાવરણ હતું.
પરન્તુ આ નરશાર્દુલે અમેરીકાના માનવીઓની ગુલામા પ્રત્યેની માન્યતાને ભેંસી નાંખવા કમર કસી, તેણે ગુલામાનેા ચિત્કાર સાંભળ્યા. તેમની વિતક-કથાથી તે માહિતગાર થયા. તેમના પર થતાં જુલ્મ અને ત્રાસનુ પ્રત્યક્ષ સગી આંખે અવલાકન કર્યું અને પછી તેમની મુકિતમાર્ટ હામ ભીડી, લડત ચલાવી અને જીવનની ક્નાગીરી કરી તેમના રક્ષણહાર બની તેમને મુક્તિ અપાવી.
અમેરિકાના ઇતિહાસમાં આ પુરૂષ ગુલામાના તારણહાર તરીકે મનાયા છે. અને આજે પણ ગુલામ પ્રશ્નના વારસે એની ખી સન્મુખ દ્રષ્ટી કરી પેાતાની સદ્ભાવના વ્યકત કરે છે. આલમના ઇતિહાસમાં આ પુરૂષ ગૈરીજનના નામથી મશહુર છે.
બૈરીજનની ૧૯મી સદીના પ્રારંભમાં એક સાધારણ ગૃહે જગતની પહેલી ।શની થઇ. તેની બાલ્યાવસ્થા ઘણા કષ્ટથી પસાર થઈ હતી. પિતાએ માતા તેમજ પુત્રને ત્યજી દેશવટા લીધા હતા એટલે આખા ઘરના ભાર ગૈરીજનને માથે આવી પડશે!, જોડાં બનાવી, ઝુપડી બાંધીને તેણે ધરનુ ગુજરાન ચલાવવા માંડયુ. અભણુ
હાવાને લઈને ખીજું કાંઈ કામ થઈ શકતું નથી એટલે મહેનત મજુરી કર્યાં વગર છૂટકાજ ન હતા.
મૂળથીજ ગૈરીજનને સ્વભાવ ઉદ્યમી હતા. નિરક્ષરતા તેને ખુંચવા લાગી. ખીજાં શાળાઓમાં જાય, પુસ્તકા વાંચે : અને હું મેચીનું કામ કરી ગુજરાન ચલાવુ? આ પ્રશ્ન એના મગજમાં ઘર કરી રહ્યો શા માટે હું શિક્ષણ ન લઉં? અને પછી તેા વિદ્યાભ્યાસ માટે તેણે પાક્કો નિશ્ચયજ કર્યાં.
ધરખ તેને ચલાવવાનેાજ હતા. આમ છતાં પણ ખેંચતાં સમયે તેણે અભ્યાસ શરૂ કર્યાં સાથે સાથે એક છાપખાનામાં પણ જવા માંડયું ટુંક સમયમાં તેણે પેાતાને અભ્યાસ એટલા તે કાબેલ બનાવ્યો કે તે લેખ લખવા પણ શકિતમાન થયે..
૧૮ વર્ષની વયે માત! અવસાન પામી. ગેરીજન હવે એકલાજ રહ્યો. આખી દુનિયામાં તેની સંભાળ લેનાર કાઈ ન રહ્યું. પ્રેસ કામ પૂર્ણ રીતે શીખી રહ્યા પછી તેના મીલનસાર અને મળતાવડા સ્વભાવને લઇને તેના મિત્રોએ એક પત્ર ચલાવવા માટે તેને સગવડ કરી આપી. હવે ગૈરીજન તંત્રી બન્યો. પરન્તુ તેનું પત્ર પુરતી વિકાસશકત સાથે તે પહેલાંજ તેને તે બંધ કરવું પડયું.
રીજનના સ્વભાવ સ્વાતંત્ર્ય પ્રેમી હતા. બંધન તેને ગમતું
નહિ. મનુષ્ય સ્વતંત્ર રહેવાજ સર્જાયો છે. એવી તેની પ્રખર માન્યતા હતી અને આ માન્યતાએજ તેના કાર્યંને નીડર બનાવ્યુ` હતુ`. કેટલેાક સમય આમતેમ પસાર કર્યા પછી તે જનલ્સ ઝ્રાક્ ધી ટાઇમ્સ' નામના પત્રને તંત્રી બન્યો. આ પત્રના મુખ્યઉદ્દેશ માદક દ્રવ્ય હામે ઝુંબેશ ચલાવવાના હતા. પત્રનુ' આધિપત્ય ગ્રહણ કર્યાં પછી તેના પહેલાંજ અંકમાં તેણે પેાતાનું નીડર વકતવ્ય પ્રગટ કરી સારાએ અમેરિકાને ખળભળાવી નાખ્યું:-મનુષ્યના કુદરતી હક્કપર ત્રાપ મારી તેને ગુલામ તરીકે બનાવવા એ એક અતિ અમાનુષી અને નિર્દય કા' છે. અમેરિકાના રહીશેા તે હું આ સ્લામે પ્રખર વિરાધ ઉભેલ્પ કરવા આશ્વાન આપું છું. સ્વાત ંત્ર્યપ્રેમી નવજુવાન અમેરીકનાને તેમના લઘુ બાધવાની મદદે ધાવાની હું. આસ્માનેથી વૈષણા કરૂ છું.”
એના આ વકતવ્યે સારાએ અમેરિકામાં ચકચાર જગાવી. જ્યાં જીવા ત્યાં આજ વીષય ચર્ચાઇ રહ્યો. ગુલામાને મુકિત અપા