________________
તા
૨
૯ ૩૩.
* પ્રબુદ્ધ જેન.
૩૪૩.
વ્યાયામ અને બ્રહ્મચર્ય.
લેખક:-અમૃત ઝવેરી.
વ્યાયામ અને બ્રહ્મચર્યને નિકટનો સંબંધ છે. સુદ્રઢ ભોગી બને છે, માટે શુદ્ધ હવા અને પવિત્ર વાતાવરના -શરીર, બ્રહ્મચર્યનું સેવન કરે છે તેનું શરીર અતિ શકિતવંત સ્થળે બ્રમ્હચારીને રહેવું ઘટે. શુદ્ધ હવાથી શરીર બળની
બને. બ્રહ્મચારી જે વ્યાયામ-પ્રિય બને, અડગ અને વૃદ્ધિ વિજ્ઞાન શાસ્ત્રના નિયમ પ્રમાણે થાય છે. અને શુધ્ધ - અખલીત બ્રહ્મચર્ય જાળવે. આ બે ઘટનાઓમાં રહેલું વાતાવરથી મન ઉપર ઉત્તમ પ્રકારના સંસ્કારો પડે છે. - તાત્પર્ય આપણે તારવવાનું છે.
ત્રીજું નિયમીત વ્યાયામ; બ્રહ્મચર્ય અને વવાયામ ને 'રૂસ્ટપુસ્ટ મલે બ્રહ્મચર્યના ક્ષણીક ભંગથી શત્રુઓથી કેટલે સંબંધ છે એ સ્પષ્ટ થઈ ગયું છે એટલે બ્રહ્મચારીએ ૫ જીત થયેલા આપણે સાંભળ્યા છે, દ્રષ્ટાંતક-એક મહલ તે જરૂર નિયમિત વ્યાયામ કાજ જોઈએ. ::પ્રતિસ્પર્ધિ રહીત હતા. સર્વે પ્રતિમëને વિજેતા હતા; ચોથું-પરીપકવ વયે લગ્નઃ-ગ્રહસ્થ જીવનમાં ભર યુવાપણ માત્ર એક દિવસના બ્રહ્મચર્ય ભંગથી ગાડી ખેંચનારા નીમાં બ્રમ્હચારી રહયું એ લોખંડના ચણ આવવા જેવું છે.. બ્રહ્મચારી મજુરના હાથે મહાત થશે. બ્રહ્મચર્યને મહિમા, અટલે એ વયમાં અખંડ બ્રહ્મચર્ય પાળનાર વીરલાજ પ્રભાવ અને તેજ માત્ર શરીરબળ પર છે, તેટલું જ નહિ, પણ કહેવાય. છતાં જેઓ સ્વદારા સંતેષ વ્રત (એક પત્નિત્રત) મનોબળ પર અદ્દભૂત છે. મજબુત મનોબળથી વિજયની પાળે. અને સંયમ જાળવે તે કુમાર અવસ્થામાં પાળેલ વરમાળા પહેરતે ૪ ', x " યુદ્ધ જે સવારે લઢાયું. અખંડ બ્રહ્મચર્ય અને વ્યાયામના સેવનથી . તૈયાર થયેલ તેની આગલી રાત્રે બ્રહ્મચર્ય ખંડિત કરવાથી પરાભવ પામ્યું મજબુત શરીર અને સ્થિર મન ધાયુ કામ આપી શકે. અને કારગ્રહવાસી બન્યાં. બ્રમ્હચર્યનું સેવન મનસયમનો આથી કાઈ એ અર્થ ન કરે કે ગૃહસ્થજીવનમાં વીર્યને રામબાણ ઉપાય છે.
વેડફી નાંખી લેવાયામથી અળગા રહેવું. કુમાર અવસ્થામાં બ્રહ્મચારીને વ્યાયામ જીવનશકિત છે. વ્યાયામ કેટલા
જેટલી જરૂર વ્યાયામની છે તેનાથી ગૃહસ્થ જીવનમાં વધારે છે. ' પ્રકારના છે, કેવી જાતના બંધારણવાળાને કેવા થાય. મ કેટલા
તે સૌ સમજે, અને વીર્ય રક્ષા માટે જેટલું બને તેટલે વધુ પ્રમાણમાં લેવા જોઈએ, તે તો કોઈ વ્યાયામશાસ્ત્રી સમજાવી
સંયમ જાળવે.
' --શકે; પણ બ્રમ્હચર્ય વ્રત એટલે વીર્યરક્ષણ. વીર્ય એ શરીરને
નિમય અને સત્વહીન પ્રજા ધર્મ કે રાષ્ટ્રની અધોગતિનું રાજા છે, વીર્ય શરીરની દરેક શકિતને કારણે છે. વાયુ કારણ છે. ધર્મોના ઉધ્ધારાથે અને હિંદુ ધર્મને પુનજીવીત -શરીરના દરેક સંસ્થાઓનું તેઃ છે. વીય જીવનદીપકની કરવા માટે સત્તરમી, શતાબ્દિમાં. સમર્થ રામદાસ સ્વામીએ
જ્યાત છે. વીર્ય સેનાપતિ એટલા માટે કહેવાય છે કે તેની ઠેરઠેર મઠ સ્થાપ્યાં હતા. આ મઠમાં શારિરીક કેળવણી પૂછે શરીરના સર્વ અવય સૈનિક રૂપે કામ કરે છે. અને લશ્કરી તાલીમ આપવામાં આવતા. આથી મરાઠા પતિ -- “ નાયક વિના લશ્કર કુવામાં,” તેમ વીર્યરૂપી સેનાધિપતિ લડાયક મન
સેનાધિપતિ લડાયક પ્રજા તરીકે મેગલે સામે , શર સાટે લડી, અને વગર શરીરના દરેક અવયવ નિ:સહાય, પરવશ અને પરાધીન
- હિંદુ જાતિને રક્ષી -બચાવી. આ બધું સબળ બાંધાની પ્રજાનું હેય છે. મહાન યોગીઓના ગભંગનું કારણ વિશ્વમહીનું
ગી. કૌવત હતું.'
" - એક કંટાક્ષ બને છે. વિશ્વામિત્રના અનેક વર્ષોનું તપ મેનકાના ,
બા મનુષ્યની મીકનમાં અમુલ્યમાં અમુલ્ય થાપણુ શરીર છે. એકજ દ્રષ્ટીપાતથી ચઢ્યું. આથી યોગી આસનથી ચુત થશે. તેના આ
છે તેની પૂરતી કાળજી રાખવાને મનુષ્ય બંધાયેલ છે. શારીરિક કારણકે શારિરીક સેનાપતિ વીર્ય ખલીત થયુ. આ વીપી અને માનસિક ઉન્નતિ પ્રત્યેક મનુષ્ય સાધી શકે તેમ છે, - સેનાધિપતિને જીતવા સંયમમાં રાખવા વ્યાયામ અંકુશની તેને
ની તેને માટે તે યોગ્ય કાળજી રાખવી જોઈએ. શરીરની જરૂર છે. નિયમિત વ્યાયામથી વીય મજબુત બને છે. પરી. સુધારણા અર્થ ગામે જીરવી શકાય છે. અને બીજી ઉપગી, પ્રવૃત્તિઓમાં ફાફા મારે છે
ASળ કવિ ફાંફાં મારે છે તેને બદલે વ્યાયામ, ખુલી હવા, ખોરાક ફેરવી શકાય છે. બ્રહ્મચર્ય રક્ષા અને વ્યાયામની આટલે અને સંયમ જેવા કુદરતી વૈદાની મદદથી શરીર સંપત્તિ અને અંશે નિકટતા.
મનની ખીલવણી થાય છે. બ્રહ્મચર્ય રક્ષાના મુખ્ય ચાર ટકા છે. તેમાંના એકના
એટલા માટે લેકિત છે કે, પણુ અભાવે બ્રહ્મચર્ય પાલન દુષ્કર બને છે. પ્રથમ સાદે
શરીરે સુખી તે સુખી સર્વ રીતે, ખેરાક, “આહાર તે ઓડકાર” તેમ ગરમ અને ભારે
શરીરે દુઃખી તે દુઃખી સર્વ રીતે ” ‘પદાર્થોના ખાવાથી ઈદ્રિયે વધારે ચંચળ બને છે, અને તેની
શરીર સર્વ સુખનું વિશ્રાંતિગ્રહ છે. નિર્બળ અને નિ:સત્વ, અસર બ્રહ્મચર્ય પર થાય છે. માટે સાદે અને હલકે ખોરાક
માણુ કુટુંબ, દેશ કે દુનિયાને ભારભૂત છે, જીવતાં છતાં આવશ્યક છે.
નકામાં છે, એટલે દરેક સિદ્ધિ સાધવા શરીર સુદ્રઢ બનાવી .
સંયમી બનો. ' બીજું શુદ્ધ હવા; મલીન અને ગલીચ વાતાવરણમાં રહેનાર તંદુરસ્તી જાળવી શકતા નથી. બહારના અશુદ્ધ સ્થાનીક રતલામથી એક સંધીને સુરતૈના એક શાસન - પરમાણુ એ તેમના મગજપર ખરાબ અસર ઉત્પન્ન કરે છે. પ્રેમીને ત્યાં ટ્રેનમાં બેસાડી લાવવામાં આવેલ છે. કહેવાય છે : મગજનો સંદેશે શરીરની સર્વ ઈન્દ્રિો પર ત્વરીત પહોંચે છે, કે તેના મગજની અસ્થિરતા. હતી. બીજી તરફ આવે :. માટે • અને તેથી બ્રમ્હચારી મલીન હવા, વાતાવરણે કે રસ્થાનને જુદી જુદી વાત થાય છે. સાચું શું ? સત્તાવાર ખુલાસો થશે ?