________________
તા. ૧૯-૮-૩૩
-પ્રબુદ્ધ જેન
૩૩૫
મુનિ સંમેલન કાર્યસાધક કેમ બને?
લેખક-અભ્યાસી. મુનિસંમેલન મેળવવાની જાહેરાત થઈ ચૂકી; કેટલાક સાધુ- બીજું પક્ષાપક્ષી વધારવા માટે હવે પ્રયત્ન કોઈપણ પક્ષ . એના તે માટેની સંમતિના ઉત્તરે પણ આવી ગયા. આજે ન કરે; પર્યુષણ દરમિયાન કે તે પછી સંમેલન થાય ત્યાં સુધી આ સંમેશન માટે તડામાર તૈયારીઓ થઇ હેવાના સૂર પણ પક્ષાપક્ષી કે તેને લગતાં કારણો વિષે કોઈની નિંદા કે સ્તુતિ આવતા જાય છે, અને તેથી જ જૈન સમાજ તેના પ્રતિ કરવી મૂકી દેવામાં આવે, શ્રવને પણ આ બાબતમાં ખૂબ આશાની નજરે મીટ માંડી જોઈ રહ્યો છે.
સાવધાન રહેવાનું છે; આ પ્રસંગે માત્ર સાધુ સંમેલન સમક્ષ પરંતુ મુનિ-સંમેલન કાર્યસાધક બનાવવું હોય તે અનેક કયા કયા પ્રશ્નો રજુ થઈ શકે તેનાજ નિર્દેષ કરી પક્ષાપક્ષી પ્રકારનાં સપ્ત પગલાં ભરવાં જ જોઈએ. આજે આપણને પક્ષા- દર મૂકે. આટલું થાય તે માર્ગ કાંઈક સાફ થાય. આ ઉપરાંત ઘાત થયો છેતે માટે દલેકટ્રીક આપ્યા વિના ન ચાલે તેમ આ સંમેલનમાં કેઈપણ પક્ષના શ્રાવકેની હાજરી ન હોવી સમાજ માં પક્ષેપ પક્ષાઘાત છે, એને દુર કરવા સમ્ર પગલાં જોઈએ; હાજરી હોય તે તે માત્ર ત્યાંના સ્થાનિક સંધના રૂ૫ ઇલેકટ્રીક આપા વિના આરેજ નથી.
માણસોની. બહારના શ્રાવોની હાજરીની ત્યાં જરૂર નથી,
કેમકે તેથી પ્રશ્નો વધુ ચુંથાય છે અને ગુચવણવાળા બનવાના આ સંમેલન માત્ર તપાગચ્છ, સાગર છ પૂરતું ન હોય;
સંભવ છે. તેમાં ખરતરગચ્છના, પાયચંદગચ૭ના, અને અન્ય અનેક ગચ્છના
' આ ઉપરાંત દરેક પક્ષના સાધુઓએ પોતપોતાનો પત્ર સાધુઓને સ્થાન હોય. આવા પ્રસંગે કૂપમંડૂકતા રાખવામાં
વ્યવહાર બંધ કરવો જોઈએ. આજથી તે સંમેલન ભરાય અને આવશે તે સ્વાર્થીઓના વાર્થ તરતજ જણાઈ આવવાના છે.
તે ચાલે ત્યાં સુધી પોતપોતાના પક્ષના શ્રાવકે સાથે પત્ર આ ઉપરાં 1 વાતાવરણની સ્વચ્છતા જરૂરી છે, આ માટે
વ્યવહાર બંધ થવો જોઈએ અથવા તો સંમેલન પૂરતો પત્ર પરસ્પર મતભેદવાળા સાધુઓમાં જે મનભેદ આજે વર્તે છે વ્યવહાર 2 રાખી બીજા બધા પત્ર વ્યવહાર પર અંકુશ તે દુર કરવાની આવશ્યકતા છે. આ મનભેદ કેમ દુર કરવા માટે જોઈએ; કારણ કે પત્ર વ્યવહાર દ્વારાજ પ્રશ્નો વધુ તેની વ્યાજ સાધુસંમેલનના સંચાલકે એ વિચારી તેને અમલે ગૂંચવાશે અને તેને ઉકેલ નહિ આવે; માટેજ આની : કરવાનો છે કે જેથી સંમેલન મળતાં પહેલાં તે મનભેદ દુર આવશ્યકતા છે. થઇ જાય અને પ્રમાણિક, ચર્ચા, વિચાર વિનિમય થઈ શકે. આ બધા ઉપરાંત છેવટનું કામ ખૂબ વિકટ છે; અને તે આ ઉપરાંત આને અંગે તીવ્ર પગલાં ભરવાની આવશ્યકતા છે. એકતંત્ર ઉભું કરવાનું. જે નીતિ-નિયમે, ઠરાવે કે નિર્ણયો અને તે કયાં તે પાછળ ચચીશું.
સંમેલન કરે તે બધાનું પાલન વ્યવસ્થિત થઈ શકે તેની - સંમેલન માટે સ્થાન ગૂજરાતની બહારજ હોય; પક્ષાપક્ષી નિરીક્ષા કરવી અને તેના ભંગ માટે કડક પગલાં લેવાં. આ ગૂજરાતમાં છે, જે ગુજરાતમાં આ સંમેલન ભરાય તે તે કામ જ શકય બને તે માટે જે નિર્ણયો, ઠરાવો કે નીતિ-નિયમો કરી શકાવાનું નથી. બે દ્રષ્ટિએ. મને તે મારવાડ અને મેવાડ કરવામાં આવે તે બધાં સંમેક્સન તરફથીજ છપાવાય અને પસંદ કરવાનું મન થાય છે. મેં ક તે પક્ષાપક્ષી તે તેના પાલન માટે જે સમિતિ નિમાય તેમાં દરેક પક્ષ કે તરફ તીવ્ર સ્વરૂપમાં પ્રચલિત નથી અને બીજું સંધાડાના સાધુને સ્થાન હોવું જોઈએ. આમ બને તેજ તેના કેસરીયાજી પ્રકરાને અંગે ત્યાંના પ્રશ્નની ગંભીર વિચારણા માટે * પાલન માટે દરેક પક્ષ કે સંધાડે ચાંપતી દેખરેખ રાખશે– કે તેના ઉકેલ માટે કયા પગલાં લેવાં તેની યોજના માટે તે આંખ આડા કાન નહિ કરે, તેમજ તે બધા સાધુઓને અંકૂશ વધુ પસંદ કરવા યોગ્ય ક્ષેત્ર છે.
રૂપ થઈ પડશે.
– માત્ર ગાયકવાડ સરકારને કાયદે રદ કરાવવા પૂરતાજ સાચું જ્ઞાન કયાંથી મળે ? પશુ આ બાબતને કયાં સુધી જે સંમેલ- ભરવાના હેતુ હોય તે તે નિરૂપયોગીજ છે; કેમકે નભાાજ કરવી છે ? હવે તે પરિસ્થિતિમાં પલ્ટ આગુવાની જેન આલમે સ્પષ્ટ જોઈ લીધું છે કે જયારે શિષ્યનેહ પર તરાપ જરૂર છે. જ્યાં કલેશ કંકાસ અને સ્વાર્થની મારામારી હેય પડે છે, ત્યારેજ સાધુઓ તે દુર કરવા ભેગા મળવા માગે છે, ત્યાં આમ શક્તિના વિકાસની આશા વધારે પડતી છે. એટલે તેમને પોતાની અંદર જે કાંઈ વ્યાજની ગેરવ્યાજબી વર્તન તેની સામે તા જેહાદ પિકારવાની જરૂર છે. ધર્મગુરૂઓને થાય છે તે તરફ માત્ર આંખ આડા કાન કરવા છે, પાલીતાણા ખુલ્લે જણાવી દેવું જોઈએ કે હવે તમે સાચા રાહ ઉપર તીર્થ માટે પણ તેમને આટલી તાલાવેલી નહોતીજ લાગી આવો તમને “હા જી, હા,” કરવાને અમે જરાયે તૈયાર અને આજે કેસરીયાજીને પ્રશ્ન ડોળા કાઢી ઉભે છે તેના નથી અત્યાર સુધી “હા જી, હા, ” કરી સમાજ અને ધર્મ માટે કાંઈ આપજોગ આપી ન્યાય મેળવવા હજી કાંઈ નથી બેવફા નીવડી અમે અમારું અધ:પતન થવા દીધું, પણ થયું જણાતું.. હવે તેમ કરવાને અમે તૈયાર નથી. હજુ પણ તમારે જે એટલે માત્ર એક જ કામ માટે સંમેલન હોય તો તે તમારે રાહ બદલાજ ન હોય તો ઉપાશ્રયે ખાલી કરો. નિષ્ફળ જ જવાનું છે; સાધુ સંધને લગતા સર્વ પ્રશ્નો છગુવા અમારે ઉપાશ્રયને કલેશ અને કંકાસગૃઢ બનાવવા નથી માટે તે એકઠું થતું હોય તે તેને રૂઢીચુસ્ત અને સુધારક પરંતુ આત્મ વિકાસાલો બનાવવાં છે. તેમાં કલેશ અને એ બને વધાવી લે છે, સુધારક એટલું જ કહે છે કે શાસ્ત્રા-કંકાસને સ્થાન નહીં. જોઈએ ત્યાં તે અભિ શાન્તિજ હેય. નુસાર વર્તન થઈ શકતું હોય તે બદલી તેમાં ફેરફાર કરે; - આમ પડકાર આપવાની જરૂર છે. જૈન સમાજ આ બાબત તેમ કરવાને બદલે શાસ્ત્રાનુસાર વર્તન ન કરવાં છતાં શાસ્ત્રાકયારે સમજશે?
(અનુસંધાન પૃ. ૩૩૮ ઉપર) .