Prabuddha Jivan - Prabuddha Jain 1932 Year 02 Ank 01 to 10

SR No.: 525917
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandrakant V Sutariya
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1932
Total Pages: 82
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 8 MB

Page 34

૩૮ 15 ફ?
पुरिसा ! सच्चमेव समभिजाणाहि ।
सच्चस्स आणा से उबठ्ठिए मेहाबी मारं तरइ ॥ હે મનુષ્યા ! સત્યને જ બરાબર સમજો. સત્યની આજ્ઞા પર ખડે। થનાર બુદ્ધિવાન મૃત્યુને તરી જાય છે.
( આચારાંગ સૂત્ર)
પ્રબુદ્ધ જૈન.
શનીવાર તા૦ ૨૬-૧૧-૩૨.
જ્ઞાતિ અને ધેાળ.
તા ૨૬-૧૧-૩ર
કાઢશે તે સ્હેજે સમજાશે કે સાવ
ઉપર .. જે સખ્યા હતી
તેમાં આજે માટું ગાબડુ પડ્યું છે.
સર્કલમાં જ દેવાના બંધારણથી કન્યા કેળવણીને મજબૂત કટકા પડયા છે. પોતાની. જ્ઞાતિમાં કે દ્યેળમાં કેળવાયેલા રતિયાના અભાવે કન્યાના પિતા નાતબહારના ડરથી પોતાની દીકરીને ઉંચી કેળવણી ન આપતાં નાતમાં જ જે મળે તેને વરાવી દે, પરંતુ સમગ્ર જેનામાં જ દેવાનો રિવાજ હોય તે કેળવણીના હિમાયતી વાલીએ જેટલા રસ પુત્રને કેળવવામાં લે તેટલા જ પુત્રીને કેળવણી આપવામાં લે. નવાઈ જેવી વાત તા એ છે કે પુત્રને માટે કન્યાને બહારથી લાવવામાં આવે તે છૂટ, પરંતુ દીકરીને બહાર દેવામાં આવે તે નાતના મહા ગુન્હો ગણાય.
પ્રબુદ્ધ ન
જ્ઞાતિ બંધારણામાં પલ્લુ, પહેરામણી, વેવિશાળ, લગ્નની આપ લે ના કાયદા, દીકરી બહાર ન દેવાના કડક કાયદા, અહારથી લાવનાર માટે મેજરના કાયદો, જમણવારા કેમ કરવા, કયારે કરવા, કવી ને કેટલી આપ લે કરવી તેના કાયદા, મુસાળાં, વરેઠી, ટીલી, વરાડાની આપલે વગેરે કાયદા એ જ્ઞાતિ બંધારણ, આવા બધારણા, સાથે જ્ઞાતિજનેાની મને દશાને
(૧)
ઝાંત ભધારણના ઈતિહાસ તરફ દષ્ટિ ફેંકશું આપણી સમાજમાં જ્ઞાતિબંધારણને સ્થાન જ નહેતું. જૈનધર્મવિચાર કરશું, પાળનારનું સામાજીક બંધારણ જ વિશાળ છે. એટલે જૈનધ પાળનાર ( જેએ પ્રભુના શાસનમાં છે) દરેકની સાથે મેટી વ્યવહાર અને રાટી વ્યવહાર થતા હતા. એમ ભૂતકાળ તરફ દૃષ્ટિ કરતાં સમજાય છે. પાછળથી જેમ જેમ નવા ગચ્છો અને નવા ભેદે શરૂ થતા ગયા તેમ તેમ એશિયા, શ્રીમાળ (બિનમાળ ગોડવાડ ઉપરથી એશવાળ, શ્રીમાળીને પોરવાડની દાર્તિએ ધાણી, એમાંથી દશા અને પાંચા વિભાગ પડયા, દિવસે દિવસે એટલી હદ સુધી સંકુચિતતા દાખલ થઈ કે મહાસાગરમાંથી મહાનદીમાં, નદીમાંથી તળાવમાં અને તળાવમાંથી છેવટે એક ન્હાના ખામેાચીમાં લેવડ દેવડના વ્યવહાર ઉપર આવ્યા, જ્યારથી વિશાળતાની જગ્યાએ સંકુચિતતાએ પગપેસારો કર્યાં ત્યારથી દિવસે દિવસે સમાજની અવનતે શરૂ થઈ, તે એટલી હદે
પહોંચી કે સતરમી સદીમાં ચાળીરા લાખની હતી તે ઘટીને શમી સદીમાં દશ લાખ ઉપર આવી પહોંચી અને જે રીતે
ઘટાડા ચાલુ રહ્યો છે તે જ રીતે ચાલુ રહે તો ચેડા જ વર્ષમાં પૃથ્વીના પડ ઉપરથી નામ ભૂંસાઇ જવાની ધાસ્તી રહે. વેવલાં કહે છે– પડતા કાળ છે' આવુ કહેનાર સમજે કે બીજી કામેાની ઉન્નતિ અને આપણી જ શાથી પડતી? ઉડાઉ શબ્દોથી મન મનાવી હાથ વ્હેડીને બેસી રહેવા કરતાં સમાજની પડતીના મૂળ કારણો તપાસીએ અને તેના ઉપાયા યેાજીએ તે જરૂર ઉન્માત થાય ! એટલે હાલના જ્ઞાતિ બંધારણોથી જૈન સમાજને કેટલું સહન કરવું પડયું છે, કેટલી અધે!ગત ધ છે તેને પહેલો વિચાર કરીએ.
પચાશથી સાઠ વર્ષના મુદ્દાએ ગભરૂ ખાળા સાથે લગ્ન કરી તેને ભવ બગાડી શકે. લગ્નમાં લ્હાવા લેવાના બહાના નીચે તેના કહેવાતા વાલીએ ઢીંગલા ઢીંગલી જેવા બાળકા પરણાવીને જ્ઞાનની પÀાનાં પાન કરતાં અટકાવે. આબરૂના
નીચે પારણામાં ઝુલતાં દૂધમલ દીકરા-દીકરીનાં વેવિશાળ કરી ઝુલણજી પેઠે ઝુલે -મારાં છેકરાં પારણામાં ઉતરે છે. ધણીને બે ચાર માસ પણ જેણે પલ્લે સેવ્યા નથી. અરે ! જેણે પતિને નિરાંતે નિરખ્યા પણ નથી. તેવી બળ વિધવાને લગ્નની પરવાનગી આપતાં નાતની આબરૂ લૂંટાતી દેખાય. ત્યારે બીછ બાજા, ત્રણ-ચાર વાર વરરાજા બની ત્રણ ચાર બાળકના પિતા થયા હોય, જેમાં એક મે બાળક તે ઘર સંસાર પણ માંડી ચૂક્યાં હોય તેવા પિતાઓ તૃપ્તિ નહિ થવાથી ચાથી-પાંચમીવાર વરરાજા બની શકે છે. લોકા તેના લગ્નમાં મહાલી શકે છે. એક આળ વિધવા લગ્ન કરવાની હિંમ્મત કરે તે તેને ધૃત કરવામાં આવે છે. અને તેને બહિષ્કાર સુદ્ધાં થાય છે. વિધવા એટલે અપશુકનીયાળ, વિધવા એટલે બિનઉપયોગી પ્રાણી, સ્ત્રી એટલે પગની મેાજડી. પુરૂષના કાયની વિયેગ એ
ના જીવન પલટે. સ્ત્રીનો કાયમી વિયેાગી એટલે ભીના જ લગડે વેવિંશાળ, પુત્ર પ્રાપ્તિ એટલે આનંદ, પુત્રો પ્રાપ્તિ એટલે શેક, આ છે માનસિક સ્થિતિ !
જ્ઞાતિવહીવટની પ્રથામાં જે સ્થળે જ્ઞાતિ ભેગી થવાની હોય તેવારે કામકાજની માહિતી સિવાય સ્થળ તે વખત માટે ટેલી ગાર-પંડયા જે હોય તે ઘર દી ફરી આવે, વખતસર નાતિલા ભેગા થવા માંડે, ભેગા થયે બે કલાક પસાર થઈ જાય. માટે ભાગ આવી ગયા હોય, પરંતુ શેડ, પટેલ કે અમુક માણસા ન આવ્યા હોય ત્યાં સુધી આવેલામાં કાઈ તુ હાય! ક્રાઇ ગામ ગપાટા મારતા હાય ! જ્યારે શે-પટેલ પધારે એટલે જ નાત ભેગી થયેલી ગણાય. કામ શરૂ થાય. શે-પટેલ પધારતાં નહિ, આખરે અગાઉથી કરેલ ગોવણુ પ્રમાણે કલાક એ કલાકે એકાદ જણ વાત ઉપાડે અને વાચત શરૂ થાય. અધગુના
હાલના જ્ઞાતિ બંધારણેાની સંકુચિત સ્થિતિના લીધે એશવાળ પારવાડમાં, પારવાડ શ્રીમાળીને એટલે એક જ્ઞાતિવાળે બીજી જ્ઞાતિને કન્યા નહિ દે. એટલું જ નહે પણ એક શહેરવાળા પોતાની જ જ્ઞાતિના બીજા શહેરવાળાને નહિ દે, એટલે પરિણામે એક જ્ઞાતિમાં કન્યાની છત હોય અને ખીજે સ્થળે મૃતિયાની છત હોય તે પરિણામ એ આવે કે અરસપરસ મેટીમાનની સનસનાટી ફેલાય. કાઇ મ્હાં ઉધાડે જ વ્યવહારની બધીથી બન્નેની પાયમાલી થયે જ છૂટકા ! તેના દાખલા તરીકે દરેક જ્ઞાનિલા ચાલુ સૈકાની સંખ્યાના હિસાબ