________________
મગળવાર તા ૨૧-૮-૩૧
મુર જૈન યુવક સંઘ પત્રિકા.
ધર્મ-શિક્ષણ.
(ગતાંકથી ચાલુ. )
શ્રી જૈન શ્રેયસ્કર મડળ તરફથી પ્રગટ થયેલી જન શાળાપયોગી શિક્ષણમાળાની ચાર ચાપડીએ-બાળપોથી, પહેલી, બીજી અને ત્રીજી ચે પડીએ સબધી સમાલોચના હવે હાથ ધરીશુ.
પ્રથમ તેા મજકુર માઁડળને આ દિશામાં થયેલાં તેમના સત્પ્રયાસ માટે અભિનંદન આપીશું અને જેમ જેમ અનુભવ મળતા જાય, છે, અને સૂચના થતી જાય છે તેમ તેમ મજકુર શિક્ષણમાળામાં ફેરફાર કરવા તે મંડળ તત્પર રહે છે તે માટે ખાસ કરીને તે મડળને ધન્યવાદ આપીશું. અને આ ચાર ચાપડીશ પ્રગટ થયા પછી, વધુ મણકા તયાર કરવા માટે મજકુર મંડળ પાતાને શુભ ઉદ્યમ જારી રાખશે એમ ઇચ્છીશુ.
બાળપાથી (પાંચમી આવૃત્તિ)ને અંગે મારે એટલીજ સૂચનાઓ કરવાની રહે છે કે જો મજકુર મડળને આ લેખમાળામાં જણાવેલી સંસ્કૃત પ્રકૃત ભાષાજ્ઞાન સંબંધી મારી દલીયા વ્યાખી લાગે તે, તેમાંથી સૂત્ર વિભાગ આખે અને અને કાવ્યત્રિભાગના સંસ્કૃત લેકા કાઢી નાંખે. ત્રણ ભાષા જાણે તેવી સ્થિતિ બળદેાની હાતી નથી. છતાં પણ પ્રાકૃત સંસ્કૃત સૂત્ર કે શ્લાધ વગરસમજ્યું બાળા ખેલે અને આપણે ખુશી થઇએ તેવી અવસ્થા અને તેવેા દેખાવ ચાલુ રાખવાનાજ અાગ્રહુ હાય ! મારે કાંઇ કહેવાતુ ન હેાય. અડકી તિમધ અને સામાન્ય જ્ઞાન એ બંને વિભાગે ના પાઠો તે સારી રીતે ગેઠવાયેલા છે. તે પાઠેની ભાષા જોતાં તે બાળપોથી ગુજરાતી પહેલા ધોરણના એટલે કે ૬ ---૭ વર્ષના વિદ્યાર્થી ઓને ઉપયોગી થઇ પડે તેવી છે, જે સૂત્ર વિભાગ અને સંસ્કૃત Àકા કાઢી નાંખી, તેમાં બાળકેના સમભાવ અને ૯૫ના શકિત કેળવે એવી કેટલીક સાદી અને રસિક વાતે! ઉમેરવામાં આવે તે બાળાથીની ઉપયેગિતામાં ઉમેરા થાય તેમ છે, માત્ર રા બાળ એટલીજ લેવાની છે કે તે વાર્તા વિદ્યાથી ઓનાં મન ઉપર ખેાટા સસ્કાર ન પાડે તેવી હોવી જોઇએ. ભજવી ખતાવાય એવી વાર્તાઓ પસ દ કરવી અને છેકરાએ પાસે ભવાવવી.
આ ઉપરાંત દેશભકત, પરમાત્મા પ્રત્યે ખ્રિતિ અને શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન થાય, કપડાંની સાદા અને શરીર અને કપડાંની સ્વચ્છતાના ગુણો દાખલ થાય તેવા પાડે કે કવિતા પણ ઉમેરાય તેા બાળપાથીની વિશેષ ઉપયેાગિતા થાય.
આ બાળપાયીની અત્યાર સુધીમાં પાંચ પાંચ આરૃ. ત્તિઓ થઈ ગઈ તે તેની લાકપ્રિયતા સ્પષ્ટપણે સૂચવે છે, નવી આવૃત્તિ કાઢતી વખતે તેમાં મળેલા અનુભવે અને કરવામાં આવેલી સૂચનાઓ મુજબ સુધારા ખત્ત કરવાની જે આવી છે તે ખરેખર
તત્પરતા મંડળ તરફથી બતાવવામાં પ્રશ'સનીય છે.
પરસ્ત્રીને લગતા ભાગ કાઢી નાખવે, ૫૪ સત્તરના અગ્ર ભાગ સુધારવા. પાઠ ૨૭ અને પાદ ૨૯ માં ચૈત્યવદનને ખલે સ્તવન મેલવા એ મતલબને ફેરફાર કરવે નીચલી ખાખતાને લગતી સાદી અને રસિક વાર્તાના પાઠો ઉમેરવા ઘટે છેઃ-સત્યઃ—જેવુ હોય તેવું કહેવુ. માળાપ ગુરૂથી કાંઇ વાત
છુપાવવી નહીં
અદત્ત:-પાકી વસ્તુ વિના પુણ્યે લેવી નહીં; કાઇની ખેાવાયેલી ચીજ પોતાને મળી હોય તો તે તરતજ પાછી આપી દેવી. ધર, સ્કુલ વિગેરેના સામાન સંભાળપૂર્વક વાપરવા. વિનય –માબાપ તથા ગુરૂની સેવા, તેમની આજ્ઞાને હાંસભેર આધીન થવું, શાળા વિ. ના નિયમેને માન આપવું. સાને યથાય।ગ્ય સન્માન આપવું. હિમ્મતઃ–એકલા હોવાથી, અંધારાથી, પડછાયાથી, વિજળીગનાથી, ક'સારી જેવાં નાનાં જીવજંતુર્થી કે શરી સહુજ વાગે કે દુઃખ થાય તેથી બીવું નહીં. આરાગ્યતા-શરીર, કપડાં, ઘર, વ વગેરે સાક્ રાખવ, જ્યાં ત્યાં કાગળ વિગેરેના ટુકડા નાખવા નહીં કે કચરા કરવા નહીં; દરરોજ દાતણુ કરવું, ખરાબર મસળીને નહાવુ. વહેલાં સુવું તથા વહેલાં ઉઠવું, નહીં શીખેલી ભાષાઆના સૂત્રે વગર સમજ્યે ગેાખાવવા સામે મારા જેટલે વિરોધ છે. તેટલેજ વિરેધ શિયળ સ ંબંધી વાતેા નીચલા ધારણામાં વિદ્યાની આગળ મુકવામાં આવે છે તે સામે છે. નવ પ્રકારની શિયળ વ્રતની વાડ અને તેની વીગતે નાના બીકે! આગળ મુકવી ઇચ્છવા જોગ નથી, સાત વ્યસનના પાઠના અમુક ભાગ કાઢી નાખવની અને સત્તરમા પાઠ સુધારવાની સૂચના આજ કારણે કરવી પડી છે. ખમાસમણુમાં જાવણિજાએ નિસીદુિઆએના જે અર્થ (શરીરના શકિત વડે, પાપનાં કામ છેાડી) આપવામાં આવ્યા છે તે બરાબર છે કે? જો બરાબર હેાય તે ડીક અને તેમ ન હોય તેા પછી તેવા
અથ ગોખાવવે! ઉચિત છે કે?-આ વિચારવુ' ધટે છે. (આને લગતી ચર્ચા માટે, જુઓ આપણુ ખમાસમણુ અથવા પ્રણિપાત સૂત્ર” એ લેખ, જૈનયુગ' ફાગણુ-ચૈત્ર ૧૯૮૩ ના આંક પૃ. ૨૯૯ )
ખીજી અને ત્રીજી ચાપડીએની સમાલેચના હવે પછી હાથ ધરીશું.
. દા. મ.
-(0)-- સમય-ધર્મના સિદ્ધાતા.
૧૭ પી પૈસા કે પાંડીયના ગુલામ બનવા કરતાં પવિત્રતાના પુજારી બનવામાંજ સાચી શાશન પ્રભાવના સંભવી શકે !
વાંચક બિરાદર ! તું સુધારક હૈ કે રૂઢી પુજક હૈ, પરંતુ કૃદયપટ પર એટલુ કાતરી રાખજે કે:--‘જમાના જીની મનેદશા સેવવાથી કે ચાલી આવતી પ્રણાલીકાનુ વર્ષો સુધી અંધ ઋતુકરણ કરવાથી સમાજ ઉન્નતિ સાધી નહિ શકાય ! સમય-ધર્મના સિદ્ધાંત સ્વિકારવામાંજ સમાજ અને શાશનની સાચી ઉન્નતિ સંભવી શકે! અને તે માટે તારાથી
લી ‘સત્ય વક્તા, '
પહેલી ચેપડી ( આતિ ત્રોજી)
આ ચોપડી ગુજરાતી બીજા ધારણના એટલે કે ૭-૮ વર્ષના બાળકોને ઉપયોગી થઇ પડે તેમ છે, આના સબંધમાં મારી સૂચના નીચે મુજબ છે:~
સૂત્ર વિભ:ગ આમાંથીયે કાઢી નાખવા, નીતિખાધ વિભાખનતું કરવાને તૈયાર થા ! ” ગમાંથી પાઠે ૯ સતવ્યસન ભાગ ૨ જામાંથી વેશ્યા અને
-