Page Text
________________
મુંબઇ જૈન યુવક સંઘ પત્રિકા,
છે. અને જો તેવા અભ્યાસ કરવામાં આવે તેાજ તે ભાષાએનુ જ્ઞાન સાથક છે. જેમ કેવળ ગુજરાતી ભાષનું જ્ઞાન ધર્માં શિક્ષણ નથી તેમજ તે ભાષાઓનૢ સમજવું. ભાષ માત્ર પરસ્પર વિચારો જાણવાનું વાહન-સાધન છે, અને ધર્મીના અભ્યાસ તે સાધ્ય છે. ત્રણ ત્રણ ભાષાઓદ્વારા ધમ શિક્ષણ આપવાને સવાલ ખરેખર બહુ મુશ્કેલી ભરેલે છે. પરંતુ આપણા વિદ્વાન ધારું તો તે સવાલ સહેલા થઇ શકે તેવા છે. શ્રી મેાક્ષમાળાની પદ્ધતિ ઉપર માત્ર માતૃભાષામાં પણ ધ શિક્ષણમાળા ગુંથી શકાય તેમ છે. પરંતુ જૈન વિદ્યાના જ્યાં વાદવિવાદમાં પડયા હોય ત્યાં ધર્માશિક્ષણુની ગરીબ પશુ પ્રુનિક ગાય તરફ કાણુ નજર નાંખે?
ધ શિક્ષણ માળા માતૃભાષામાંજ-અને તે એકજ ભાષામાં હોવી જોઇએ. તેમાં માતૃભાષા અને સંસ્કૃત પ્રકૃત એ ત્રણે ભાષાઓનુ મિશ્રણ કરવાથી તે ધમ શિક્ષગ્ના કાયડા ઉકેલવા વધારે અને વધારે કઠિન બનતે જશે. અને તેની વાંચનમાળા ગુંથવાને પ્રશ્ન ગુંચવણુ ભયે થશે. આ દૃષ્ટિએ જોતાં, પ્રતિક્રમણ સૂત્રને કાઇ પણ જૈન શિક્ષણમાળામાં સ્થાન નથી. પણ આ ઉપરથી મારૂં એમ કહેવું નથી કે પ્રતિ*પણ સૂત્રેાતે ધાર્મિક અભ્યાસ ક્રમમાં સ્થાન નથી. તે પવિત્ર ક્રિયાના અભ્યાસના સ્થાન સબંધી ચર્ચા હવે હાથ ધરીશું.
-(0)--- મુનિ હીરવિજય.
યુ. 'ભગવાનદાસ હરખચંદ અને રા હીરાચંદ દેવચ દે જણાવ્યું છે કે પ્રતિક્રમણ સૂત્રો ચોખ્ખાં અને ર્ષ્ટ ઉચ્ચા રથી શીખવવા અને તેના અર્થ પાછળથી તેને કાંઇક પ્રાકૃત ભાષાના પરિચય થયા બાદ શીખવવા. આ અભિપ્રાયથી એમ સ્પષ્ટ જાય છે કે તે સૂત્રને મુખપાઠ પહેલા કરાવી લેવે અને તેના અથ પાછળથી પ્રાકૃત ભાષાા સામાન્ય જ્ઞન થયા
અમારા ખબરપત્રીએ કરેલ તપાસ ઉપરથી માલુમ પડે છે કે તેએ સાધુતાથી કંટાળીને નાસી છુટેલા તે વાત સાચી, વાંદરામાં એક મારવાડી મારફત પેરણ ટપી મેળવી ગાડી પકડવાની તેવામાંજ હતા ત્યાં શેધખે,બે નીકળેલ ચરાના હાથમાં પકડાઇ ગયા અને સમજાવી પટાવી અ ંધેરી ભેગા કરી દીધા, હાલ
પછી શીખવવા. હવે . મુખપાઠના સંબંધમાં આ અભિપ્રાય . તે સાધુ વેશમાંજ છે તે સાચુ પણ વચલે ખુલાસા કહેવાતા સાથે તુલના કરવા માટે આશરે વીસ વર્ષો ઉપર આજ સવાલને અંગે વિદ્યાનેના જે અભિપ્રયે મગળ્યા હતા તેના ટુંક સાર નીચે આપીશું:
ધર્મીને કરતાં કેમ મુજવણ થતી હશે ?
કેટલા સૂત્રેા મેઢ રહયાં છે તેના કરતાં જીવનમાં કેટલા ઉતર્યાં છે એ ઉપર ધમ શિક્ષણની સફળતા ગણવી જોઇએ. ન સમજી શકાય તેવામૃત ભાષાના સૂત્રેાની ગેાખણું ટ્ટી એ માનસશાસ્ત્રની દૃષ્ટિથી એક ધિક્કારવા લાયક તે બાળકની શકિતના ધાણુ કાઢતારી પધ્ધતિ છે. સૂત્રેાના અર્થ સમજાવ્યા વિના માત્ર મુખપાઠ કરાવવાની રૂઢી બહુ ખેટી છે અને શિક્ષણુ શાસ્ત્રના નિયમોથી તદ્દન વિરૂધ્ધ છે. એવી રીતે નાના બાળકાને માટે કરાવવાથી ગંભીર વિષયા પાતાની ગંભીરતા ખાઇ એક રમતરૂપ થઈ પડે છે. સૂત્રેનું શિક્ષણ ૧૨ વર્ષની ઉમ્મર થયા બાદ આપવુ જોઇએ અને તે વ્યાકરણ, સંસ્કૃત તથા માગઘીના અભ્યાસ કરાવ્યા બાદ આપવામાં આવે તે વધારે શ્રેષ્ટ છે. નિશાળના ખીજા પાઠેના મોજાથી અ સમજ્યા વગરના મુખપદે કરેલા પાઠો ભુલાષ્ટ નિરૂપયોગી નીવડે છે, અમુક ક્રિયામાં અમુક લાભ સમાયેલા છે, તેના અમુક હેતુ છે તે કરવાની આવશ્યકતા છે. એમ સમજાવવાથી સૂત્રા મુખપાડે કરવા-એ કર્તવ્યને વિદ્યાયી પતે પોતાની મેળે સ્વીકારશે તે તે અવશ્ય કરી લેશે.
ક્રિયાકાંડના સૂત્રેાના સુગમ રહસ્યાર્થ પ્રચલિત દેશ ભાષામાં ઉતારી ઉપદેશવામાં-શિખવવામાં આવે તે વિશેષ
મંગળવાર તા. ૭-૭-૩૧
લાભપ્રદ ચાય એમ છે' વળી, મુખપા અને તત્ત્વની સમજષ્ણુ વચ્ચેના તફાવત જાણવા માટે શ્રીમદ્ રાજચંદ્રના નીચલા વિચાર। આ તકે બહુ ઉપયેગી થઇ પડે તેવા છે:--
શાસ્ત્રોના શાસ્ત્ર મુખ પાઠે હોય એવા પુરૂષો ઘણા મળી શકે; પરંતુ જેણે થોડાં વચને પર મૈં અને વિવેક પૂર્ણાંક વિચાર કરી શાસ્ત્ર જેટલુ જ્ઞાન હૃદયગત કર્યું... હાય તેવા મળવા દુ`ભ છે. તત્ત્વને પહેાંચી જવું એ કઇ નાની વાત નથી. કુદીને દિરયા એળગી જવા છે. જેએ નિ થ પ્રવચનમાં આવેલા પવિત્ર વયને મુખાડે કરે છે તે તેએકનાં ઉત્સાહ ખળે સફળ ઉપાર્જન કરે છે; પરંતુ જો તેના મમ પામ્યા હાય તો એથી એ સુખ, આનંદ વિવેક અને પરિણામે મહદ્ભુત ફળ પામે છે. અભણું પુરૂષ સુંદર અક્ષર અને તાણેલા મિથ્યા લીટા એ એના ભેદને જેટલું જાણે છે, તેટ લુંજ મુખઠી અન્ય ગ્રંથ વિચાર અને નિથ પ્રવચનને ભેરૂપ માને છે, કારણ તેણે અર્થ પૂક નિથ વચનામૃ ધાર્યાં નથી તેમ તે પર યથાર્થ તત્વ વિચાર કર્યાં નથી.” પ્રતિક્રમણ સૂત્રો અભ્યાસ કર્યે વખતે કરાવવા તે પછી વિચારીશું
હવે
ઉ. દા. અ.
આ પત્રિકા મહામદ અબ્દુર રહેમાને ‘સ્વદેશ’ પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ, જમનાદાસ અમરચંદ ગાંધીએ ન. ૧૮૮, ચટાઈવાળા ખીલ્ડીંગ,
સમય-ધના સીદ્ધાંત.
છ ભીરૂ, ડરપોક, નાહિંમત આદિ અનેક ગુશેાથી (?) શે।ભતી મુશ્કેલીશ જીવનમાં ઝોલા ખાતી ખેત પ્રજાને ઉદ્યાગી, સાહસીક, સ્વાશ્રયી અને બળવાન બનાવવાને પ્રત્યેક સ્થળે વ્યાયામ. મદીરા ખોલવામાંજ સચી સમાજ ઉન્નતિ સંભવી શકે!
૮ સાંકડા વાડામાં ગેાંધાંઇ રહેલ અને સકુચીત મનેાદશામાં મ્હાલતી પ્રજાને જગતના વિશાળ ચેગાનમાં મહાલવાની અને વિશાળ દ્રષ્ટિથી વિચારણા કરવાની તક આપવામાંજ સમાજની ઉન્નતી સ’ભવી શકે !
૯. કુસઅેપ-ઝધડા-ટ...ટા અ,ડુિ અનેક કલેશમય પ્રવૃતિમાં સમાજ શકતીના વ્યય કરવા કરતાં સંપ અને ઍકયતાની દીવ્ય રાશની પ્રગટાવવા તરફ સમાજ શિતને ય કરવામાંજ
સાચી સમાજ ઉન્નતી સભવી શકે ?
૧૦ સમાજને અધ:પતનના આરે ધસડી જનાર અને સમાજમાં અશાંત વાતાવરણુ પાથરનાર સમાજ કટકાને અળગા કરી સમાજને કંચન સમે સાક્ બનાવવામાંજ સાચી સમાજ ઉન્નતિ સભવી શકે !
લી સત્ય વક્તા.’ ( અપૃ . ) ગાયા ખીલ્ડીંગ, મસ્જીદ બંદર રોડ, માંડવી, મુંબઇ ૩માં છાપી અને મસ્જીદ ખંદર રેડ, માંડવી, મુંબઈ ટ મધેથી પ્રસિદ્ધ કર્યો છે
| SR No. | 525916 |
| Book Title | Prabuddha Jivan - Mumbai Jain Yuvak Sangh Patrika 1931 Year 02 Ank 01 to 32 - Ank 09 21 and 29 is not available |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jamnadas Amarchand Gandhi |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1931 |
| Total Pages | 176 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 16 MB |