Shrutsagar Ank 1999 09 009

SR No.: 525259
Original Sutra Author: N/A
Author: Manoj Jain, Balaji Ganorkar
Publisher: Shree Mahavir Jain Aradhana Kendra Koba
Publication Year: 1999
Total Pages: 16
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Shrutsagar, & India
File Size: 1 MB

Page 7

७
જૈન દર્શનમાં પ્રકાશપુંજ
श्रुतसागर, श्रावण २०५५
સમ્યગ્ દર્શન-૨
મુનિ શ્રી અમરપદ્મસાગરજી મ.સા.
ગતાંકથી આગળ...] સમ્યક્ત્વી આત્માની અનેક આગવી વિશેષતાઓમાં એક એવી વિશેષતા એ છે કે જ્યારે-જ્યારે કોઈપણ કારણથી અશુભ પ્રવૃત્તિ કે અશુભ પરિણામથી એ અશુભ કર્મબંધ ઉપાર્જન વખતે અશુભ કર્મના અનુબંધનો ઉપાર્જન નથી ક૨તો કારણ કે રૂચિ પ્રમાણે અનુબંધ ઉપાર્જિત થાય છે. સમ્યક્ત્વ ધારક આત્માને અશુભ પ્રવૃત્તિ કે અશુભ પરિણામમાં જરાય રૂચિ નથી માટે એને અશુભનો અનુબંધ પણ પડતો નથી.
જૈન શાસનમાં બંધ કરતાં અનુબંધની મહત્તા વધારે છે. અને જેનો એક વખત પણ અશુભ અનુબંધ નાશ પામ્યો હોય એ વ્યક્તિ નિશ્ચિત સંસારનો અન્ત કરે છે. વીતરાગના શાસનમાં સમ્યક્ત્વને અમૃતની ઉપમા આપી છે. જેમ અમૃતના પાનથી વ્યક્તિ અમર બને છે તેમ સમ્યક્ત્વના અનુભવથી આત્મા અજરામર પદને પામે છે. સમ્યક્ત્વ વિનાનું શાસ્ત્રજ્ઞાન સમ્યજ્ઞાન ન બની શકે.
સમ્યક્ત્વ વિનાનું ચારિત્ર્ય સમ્યગ્ ચારિત્ર્ય ન બની શકે. માટે સહુથી પહેલા સમ્યક્ત્વ પ્રાપ્તિનો પુરૂષાર્થ ઉપાદેય છે.
સમ્યક્ત્વ પામેલા આત્માઓ ભલે અવિરતીના ઉદયના કારણે સંસારમાં રહેતા હોય છતાં સંસારમાં ૨ાચી માચીને ૨હેતા નથી, માટેજ કહ્યું છે કે સમ્યગ્દર્શનપૂતાત્મા ન ૨મતે ભવોદ.
સમ્યગ્દર્શનથી પવિત્ર બનેલી આત્માને ધર્મ સાંભળવામાં અત્યન્ત આનન્દ આવે છે. એના માટે શાસ્ત્રમાં દૃષ્ટાંતથી સામાન્ય રૂપરેખા બતાવી છે. કારણકે એ આનન્દને વાસ્તવમાં કોઈ ઉપમા આપી શકાતી નથી. દૃષ્ટાન્ત- જેમ કોઈ યુવાન વ્યક્તિ સંગીતકળાનો જાણકાર હોય અને પોતાની પ્રિયાની સાથે હોય ત્યારે એવા વ્યક્તિને દિવ્ય સંગીત સાભળવામાં જે આનંદ આવે એના કરતાં અનન્તગણો આનંદ સમ્યગ્દષ્ટિને ધર્મશ્રાવણમાં આવે છે.
યોગબિન્દુમાં તો પૂજ્ય આચાર્યશ્રી હરિભદ્રસૂરિજી મ.સા. તો ત્યાં સુધી કહે છે કે જેની નિવિડ રાગ-દ્વેષની ગાંઠ નાશ પામી ગઈ છે અર્થાત્ સમ્યગ્દર્શનને પામેલા આત્મા જો પોતાના કુટુમ્બ, વ્યાપાર વિગેરેની ચિન્તા પણ સંસારવૃદ્ધિનું કારણ તો ન બને પણ પરંપરાએ નિર્જરાનું કારણ બને છે. કારણ કે નિશ્ચયનયથી જ્યાં તમારું ચિત્ત છે તેના પ્રમાણે તમને ફળ મળે છે. અને સમ્યગ્દષ્ટિનું ચિત્ત તો સદૈવ મોક્ષની આકાંક્ષાવાળું હોય છે. માટેસ્તો પૂ. હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મ.સા. એ કહ્યું છે કે સમ્યગ્દષ્ટ યા યા ચેષ્ટા સા સા મોક્ષ પ્રાપ્તિ પર્યવસાનફલા અર્થાત્ સમ્યગદૃષ્ટિની માનસિક, વાચિક, કાયિક બધીજ ક્રિયાઓ પરંપરાએ મોક્ષ ફળને પ્રદાન કરનારી છે.
સિદ્ધાન્તકારોના મતે કેટલાક અનાદિ મિથ્યાદષ્ટિ જીવ જ્યારે સર્વ પ્રથમ સમ્યક્ત્વ પામે છે ત્યારે તથાવિધ સામગ્રીના સદ્ભાવમાં અપૂર્વક૨ણના પ્રભાવથી સત્તામાં ૨હેલા મિથ્યાત્વના પુદ્ગલોને સમ્યકત્વ મોહનીય મિશ્રમોહનીય અને મિથ્યાત્વમોહની રૂપ શુદ્ધ, અર્ધશુદ્ધ અને અશુદ્ધ એવા ત્રણ પુંજોમાં વહેંચી દે છે, ત્યાર પછી શુદ્ધ પુદ્ગલોને વેદવા રૂપ ક્ષાયોપશમિક સમ્યક્ત્વને પામે છે! પરંતુ કેટલાક અનાદિ મિથ્યાસૃષ્ટિ જીવો સર્વપ્રથમ સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ ક૨તી વખતે યથાપ્રવૃત્તિ વિગેરે કરણત્રય કર્યા પછી અન્તકરણ કાળમાં ઔપશમિક સમ્યક્ત્વને પ્રાપ્ત કરે છે પણ પુંજય ક૨તાં નથી. માટે ઔપશમિક સમ્યક્ત્વથી પડીને અવશ્ય મિથ્યાત્વ અવસ્થાને પામે છે!