________________
ચિમાસી વૈદશ ક્યારે કરવી ?
ભૂલવું ન જોઈએ કે પૂર્વાચાર્યોને પર્વતિથિ જ ઈષ્ટ છે, ઉદયતિથિને એકાંત આગ્રહ ઈષ્ટ નથી. ઉદયવાળી તિથિ મળે તે લેવી, તેમ ન મળે તે ઉદયને પકડી બેસવું નહિ. કિંતુ ઉપરના સંસ્કારવડે પર્વતિથિને સ્પષ્ટ કરી તેની અખંડતા જાળવવી.
નવીનપક્ષ આ વાતને તો સ્વીકારે છે. કિન્તુ હરકેઈ પુનમ, અમાસ કે ભાદરવા સુદ ૫ ની વધઘટ થાય ત્યારે તે જુદા પડે છે.
તેઓ કહે છે મહિનામાં ૧૨ પવી એ પ્રધાન તિથિઓ છે. આરાધના માટે તે સ્પષ્ટ રહેવી જોઈએ. એ વાત સાચી, કિન્તુ પુનમ, અમાસ કે ભાદરવા સુદ ૫ ઘટે તે તેને ઘટાડવામાં કશે બોધ નથી. તેની આરાધના ચૌદશે અને ચેથે માની લેવી. મનને એમ સમજાવી લેવું. બાકી તેની આરાધના માટે અલગ દીન મુકરર કરવાની જરૂર નથી.
નવીન પક્ષવાળાની આ શોધ એ માત્ર મનઃ કલ્પના જ છે. પૂ. કાલિકાચાર્યે કરેલી પાંચમની વ્યવસ્થા.
પૂ. પા. શ્રી કલિકાચાર્યે થે સંવત્સરી સ્થાપી ત્યારે જ કઈ પાંચમને લેપે નહિ માટે જ સાત વતુથી આદેશી છે. એટલે કે ઉદય પાંચમની પૂર્વની રાતે જ ચોથ સંવત્સરી લેવી.
આ આદેશમાં નીચેની બાબત એકદમ સ્પષ્ટ થઈ જાય છે. (૧) ભા. સુ. ૪ અને ૫ એ બને તિથિઓ કાયમ રાખવી. (૨) બેમાંથી કેઈની પણ વધઘટ થાય તે પણ એવી રીતે સંવત્સરી પાળવી
કે ચોથ અને પાંચમ સાથે જ રહે. ચોથની રાત્રી વટતાં જ ઉદય
પાંચમ આવે. (૩) ચોથે ઘટે તે જે પૂર્ણા એ આજ્ઞાએ ત્રીજ ઘટાડવી. એટલે ચોથ
પાંચમની જોડ બની રહેશે. ચોથને ક્ષય માની પાંચમ પહેલાંની ત્રીજે સંવત્સરી ન કરવી. પાંચમ પહેલાંની જ એથે જ સંવત્સરી કરવી અને ત્રીજનો ક્ષય માન. ચોથ વધે તે બીજી ચોથ પાંચમની પૂર્વતિથિ છે. માટે તે દિવસે જ સંવત્સરી કરવી. પહેલી ચેથ વાસ્તવિક રીતે ત્રીજ છે. ખરી રીતે તિથિવૃદ્ધિ એ લૌકિક હિસાબે છે. જેના આગમના હિસાબે તે લગભગ ૫૯ ઘડીથી વધુ તિથિભેગ હોઈ શકે જ નહિ. માટે તિથિ વધે ત્યારે ૫૯ ઘડી પહેલાંની તિથિ તે વાસ્તવિક રીતે પૂર્વતિથિનું જ અંગ છે. તે ચેથ વધે ત્યારે પહેલી એથની ઘડીઓ આગમના હિસાબે તે ત્રીજનું જ અંગ છે. માટે શુ કરવાની આજ્ઞા પ્રમાણે પહેલી ચોથ એ ચોથ
