________________
જનધર્મ વિકાસ
એક તરફી વાંચન મળવાથી સાધારણ વાંચકોને જરૂર પ્રશ્ન ઉઠશે કે આમાં સાચું શું છે. તે એ સત્યને સ્પષ્ટ કરવા માટે જ પ્રસ્તુત પ્રયત્ન કરેલ છે. જો કે આ વિષય સંબંધે મારી “જેન પંચાંગ પદ્ધતિ” વગેરે ઘણું સાહિત્ય પ્રકાશિત થયેલ છે. માટે અત્રે તે સાધારણ જનતા સરળ રીતે સમજી શકે એવી રીતે મુદ્દાની વાત પર જ પ્રકાશ પાડે ઉચિત ધાર્યો છે.
જેમાં મહિનાના બન્ને પક્ષેની ૨, ૫, ૮, ૧૧, ૧૪, ૧૫, ૦)) એમ બાર તિથિઓ આરાધ્ય મનાય છે. એ તિથિએ વ્રતનિયમ વિશેષ પ્રમાણમાં પળાય છે. આગ અને પ્રાચીન શાસ્ત્રોમાં પણ આ તિથિઓ અને તેમાંય ખાસ કરીને ૮, ૧૪, ૧૫, ૦)) ના પાલન માટે આદેશ છે. સાથોસાથ આ તિથિઓ વધઘટે તે શું કરવું. એ પ્રશ્નને અનુલક્ષીને પૂર્વાચાર્યોએ યોગ્ય મર્યાદાઓ બાંધી છે. અને આ તિથિઓને અખંડ રાખવા પાકી વ્યવસ્થા કરેલ છે. ઉદયતિથિ અને તેની ગણતા.
સામાન્ય રીતે દરેક ઉદયતિથિ પ્રમાણિક મનાય છે. પરંતુ પર્વતિથિની વધઘટ થાય ત્યારે શું કરવું એ પ્રશ્ન સહજ ઉઠે છે. પૂ. શ્રી ઉમાસ્વાતિ મહારાજે તેની વ્યવસ્થા આ રીતે કરી છે.
क्षये पूर्वा तिथिः कार्या, वृद्धौ कार्या तथोत्तरा। ક્ષયમાં તેની પૂર્વતિથિ પર્વતિથિ કરવાને ચગ્ય છે. અને વૃદ્ધિમાં ઉત્તરતિથિ પર્વતિથિ કરવા ચે.ગ્ય છે. એટલે કે પર્વતિથિ ઘટે તો તેની પહેલાંની તિથિને પર્વતિથિ માનવી. પર્વતિથિ વધે તે બેમાંથી બીજીને પર્વતિથિ માનવી.
પુનઃ તેઓશ્રીએ જ પર્વતિથિના જાહેર રક્ષણ માટે ઉદય તિથિના નિયમને પણ ગૌણ બનાવ્યું અને સાફસાફ જાહેર કર્યું કે –
શ્રી વીર જ્ઞાનનિર્વા, લાર્જ સ્ટોવાનુ િ. - ભગવાન શ્રી મહાવીર સ્વામીની જ્ઞાનતિથિ અને નિર્વાણતિથિ લેકેને અનુસારે કરવી. આમાં ઉદયતિથિને કદાગ્રહ રાખવો નહિ.
ચતુર્દશી કયારે થશે. પુ. આચાર્યદેવ શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજ અને તેઓશ્રીના પટ્ટાલંકાર આચાર્યાદિ મુનિગણાદિ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવાર અને ગિરિરાજ તેમ જ પટ્ટ દર્શન અને ચાતુર્માસ બદલવાનું કાર્તિક પુર્ણિમા શુક્રવારે કરનાર છે.
-- તંત્રી.
