________________
લકી ખાસીયત - પાશવભાવ-ઉપર જય મેળવતાં અને તેના ઉચ્ચ - ભાવને પ્રધાનપદ આપી ખીલવતાં શિખવે છે. આ કારણથીજ મનુષ્ય એ ધાર્મિક પ્રાણી છે.
હવે પ્રશ્ન એ ઉઠે છે કે મનુષ્ય આ પદ શી રીતે પ્રાપ્ત કર્યું ? હુંકામાં યજ્ઞના આભભાગના નિયમથી તેણે આ પદ મેળવ્યું.
ચેતનાને પ્રથમ આરંભ શરીર દ્વારા થાય છે. વનસ્પતિ ખનિજ વગેરે આત્માની હલકી સ્થિતિઓમાં પણ જેમ શરીર સૂક્ષ્મ હોય છે, તેમ તે શરીરમાં સુખ દુ:ખ જાણવાની વિશેષ શક્તિ માલુમ પડે છે. ચૈતન્યની ઉજતિ તેમજ જૂદા જુદા આકારનું પ્રકટીકરણ પૂલ અથવા હલકી બાબતને ભોગ આપવાથી અને સૂક્ષ્મ કે ઉચ્ચ બાબતો ગ્રહણ કરવાથી થાય છે. જોકે સર્વ પ્રાણુઓમાં બરાબર આ રીતે બનતું હોય એમ લાગતું નથી, પણ ના નામાં નાનું પ્રાણી પણ જાણતાં અથવા અજાણતાં અશુદ્ધતાને ત્યાગ કરે અને શુદ્ધ તને ગ્રહણ કરે તે સિવાય જીવની ઉચ્ચસ્થિતિ થઈ શકે નહિ ઘણા મનુબે પણ અજાણતાં એ પ્રમાણે કરે છે. ઉન્નત વિચારવાળા , ડળમાં વસનાર હલકે મનુષ્ય પિતાનો નીચ સ્વભાવ ઘણો ખરે છેડી દે છે, અને જેમની સાથે વસે છે, તેમના જેવું શુદ્ધ પાતાનું સ્થૂળ શરીર બનાવે છે.
ઘરમાં પાળેલાં પશુઓ આ યજ્ઞના નિયમના ઉત્તમ દટાન્તો છે. આ સર્વ દાન્તથી એટલું સિદ્ધ થાય છે કે હલકા સ્વભાવનો ત્યાગ કરવાથી–-ગ આપવાથી–જ્ઞાનરૂપી યજ્ઞમાં આહુતિ આપવાથી જો સૂક્ષ્મ શક્તિઓ -લબ્ધિઓ મેળવે છે અને ઉચ્ચ ભુવન પ્રાપ્ત કરવાને તે શક્તિનો તેઓ ઉપયોગ કરી શકે છે.
મનુષ્ય જાતિના અભ્યાસકોએ મનુની જૂદી જૂદી માનસિક સ્થિતિ તપાસી તેના ત્રણ વિભાગ પાડ્યા છે. હલકામાં હલકાં મનુષ્યો અનીતિમાન આળસુ અને અજ્ઞાની હોય છે. મધ્યમ વર્ગના મનુ ઇન્દ્રિયોને સંતોષવામાં અર્થાત ખાવા, પીવા અને પહેરવાનાં સુખો મેળવવામાં પોતાનું જીવન ગાળે છે.
અને ઉત્તમ વર્ગના મનુષ્યો પોતાના કાળ અને શક્તિ આધ્યાત્મિક
* આ નિયમને આપણે જૈન મંલિ પ્રમાણે “અકામ નિર્જરકહીને એ દો. અનુવાદક.
