________________
૩૫૪
પિતાને પિતે તારે રે.
ચેતન ૫ સમાન રિથતિ મનની, રખેને સર્વ પ્રસંગે, વર્તે સગુણ સંગે રે.
ચેતન ૬ સમય મળે રે સુખકારી, ચેત્યાની બલિહારી, ધન્ય ધન્ય નરનારી રે.
ચેતન ૭ શુદ્ધ ૨મણુતા રાખે, પરમાનંદ રસ ચાખે, બુદ્ધિસાગર ગુણ ભાખે છે.
ચેતન ૮
યજ્ઞને ગુપ્ત સિદ્ધાંત,
(મહૂમ જૈનતત્વજ્ઞ વીરચંદ રાધવજી ગાંધી. બી. એના એક ભાષણને અનુવાદ)
"The law of the survival of the fittest is the law of the evolution of the brute, but the law of self -sacrifice is the law of the evolution of the man".
Prof. Huxley. % મળવાના બે ભાગ છે એ પશુઓની ઉન્નતિ નિયમ છે, પણ આત્મ જોગ એ મનુષ્યની ઉન્નતિના નિયમ છે.
. હસલી. પાશ્ચાત્ય વિદ્વાન અને સાયન્ટીસ્ટ (પદાર્થ વિજ્ઞાનીઓ ) જણાવે છે કે મનુષ્ય અને પ્રાણી વર્ગ વચ્ચે મોટા ભેદ છે. તેઓ આપણને કહે છે કે પ્રાણીવર્ગને ભાન હોય છે, ત્યારે મનુષ્યને સ્વામ ભાન (self-consciousness) હોય છે. આ વાતમભાન દરેક મનુષ્યને સ્વાભાવિક વારસે છે, એમ તેઓ ધારે છે.
પ્રાણીવર્ગને ઇન્દ્રય જન્ય જ્ઞાન દ્વારા ફકત પિતાની લાગણીઓનું ભાન હેય છે, પણ તેના પિતાની વ્યાતી-અસ્તિત્વનું ભાન હોતું નથી. પણ મનુષ્યને લાગણીઓ અને વિચાર દ્વારા બધા જગતનું ભાન થાય છે એટલું જ નહિ પણ તે ઉપરાંત તેને પોતાની હયાતીનું ભાન યા સ્વાત્મભાન હોય છે. ઉપર ટપકે વિચાર કરનારને પણ પ્રાણીવર્ગથી જૂદું પાડનારૂં મનુધ્યનું આ વિશેષતા દર્શક ચિહ્ન સહેલાઈ સમજાઈ આવે છે, પણ આ
