________________
પ્રગટયા વિના ખરેખરી શાંતિ મળતા નથી, કે ધર્મ ખરે છે અને તે કઈ અપેક્ષાએ તેનો ધૃણ ખ્યાલ, વિવેક દ વિના થના નથી, ચિલાતા પુત્ર સરૂના ઉપદેશથી ઉપશમ, સંવર, અને વિવેક એ વહુ રન પામી પરમાત્મ પદને પામ્યા. આ દાંતથી પણ સમજવાનું કે જ્યારે વિવેકન પ્રાપ્તિ થાય છે ત્યારે પરમામ દશા પ્રગટે છે, શ્રી પ્રસન્ન ચંદ રાજર્ષિને જ્યારે વિવિધ પ્રગટયા ત્યારે દુન પરિહરી સુલ ધ્યાન ધાવી મુનિ વય. દર પ્રહાર કે જે ચાર હત્યાના કરનાર ડૉ ને પણ વિવેક પામાં મહદશાનો ન્યાગ કરી મુક્તિપદ પામ્યા. અણિક મુનિન જયારે વિવેક આવ્યા ત્યારે આ તાનું કશું વચન માન્ય કર્યું, અને અનશન અંગીકાર કર્યું. આવા અનેક દા ખલાઓ શાસ્ત્રા વાંચતાં નજરે પડે છે. બાહુબળી ત્યારે વિવેક પામ્યા ત્યારે લઘુતા અંગીકાર કરી ચાલતાં જ કવલજ્ઞાન પ્રગટયું. મનુષ્યના હદયમાં વિવેક પ્રગટતાં તુજ પાપકાથંથી પાછા પર એક વિવેક ચદ્ધનું દષ્ટાંત જણાવે છે.
વિદ્યાપુરી નગરીમાં વિવેકચંદ, વિનચંદ શેઠ વકતા હતા. શ સ્વભાવે નખ અને ઘના હતા, નગરમાં તેમની કીર્તિ સારી હતા. શ્રે વર્ગમાં તેમનું નામ પ્રથમ ગણાતું હતું. વિનય ને દયા આી હતી. દયા પણું પિતાના પતિની આજ્ઞા પ્રમાણે ચાલતી હતી. કાદ વને દુર દેખો ણિીનું મન દુ:ખાતું. સર્વ ની રક્ષા કરતા કાઈ જીવની હિંસા કરતી નહેતી આ પ્રમાણે સ્ત્રી પુરુષને સાંસારિક સુખ ભોગવતાં એક પુત્ર થયા અને તેનું નામ વિવેકથંકપાયું, વિચંડ પ્રતિદિન મોટા થવા લાગ્યા, બાવાવસ્થામાં અનેક પ્રકારની રમત ગમત કીડાઓ બાળકો સાથે કરવા લા. વિવેકચંદ ઉંમર લાયક થવા લાગ્યા કે અટલામાં તેના માબાપ મર ગયાં તેથી વિવેકાનંદ નિરાધાર થયા. હું દુખ થયા. આ છે કે –
बालम्स माइ मरणं, भज्जा माणं च जुल्वणारंभे॥ धेरस्स पुत्त मरणं, तिन्निवि गरुआई दुरकाई ॥१॥
ભાવાર્થ-બા સાવસ્થામાં માતાનું મરણ થવું, યુવાવસ્થામાં ભાર્યાનું મરણ થવું. દસમયમાં પુત્રનું વારણ થવું. આ ત્રણ પણ મેટાં દુ:ખ છે. વિવેકચંદ્રન પણ આ ત્રણમાંનું એક મોટું દુઃખ પ્રાપ્ત થયું, પણ બનવાનું
છે તે બને છે કહ્યું છે કે, ઉદ્યમ કોરે હજાર બનવાનું તે બને છે.
