________________
કરવી, બેટાઓની વાત ઉડાવી દેવી નહિ. મોટાઓની આજ્ઞા પાળવાથી અનેક પ્રકારની સિદ્ધિ થાય છે, મોટાઓને અનેક પ્રકારની ચિંતા હોય તો તે ટાળવા પ્રયત્ન કરે તે પણ એક જાતનો વિનય છે. મોટાઓને જોઈતી અને નેક પ્રકારની સગવડતા કરી આપવી તે પણ એક જાતને વિનય છે. મોટાએને ઉપર ઉપરથી જે વિનય કરે છે અને મનમાં તેમનું પ્રિય કરવાને વિચાર આચાર નથી તે ખરા વિનયવંત નથી. મોટાઓનું કોઈ પણ રીતે ભલું તેજ ખરેખર વિનય છે. શબદ માત્રથી વિનય કંઈ ફલ આપતો નથી, પણ વિનયને જે બહોળો અર્થ થાય છે, તે પ્રમાણે વર્તવાથી આભાનું હિત થાય છે, મોટાઓને કરાતો વ્યવહારિક વિનય ઉચ્ચ સ્થિતિ પમાડે છે. મોટાઓ વિનયના બદલામાં જે કંઈ આપે છે, તેનું વર્ણન થઈ શકતું નથી. જગતમાં મેટાઓને વિનય કરવાથી મનુષ્યોએ ઘણું પ્રાપ્ત કર્યું છે. અહંકારમાં લીન થએલા મોટાને લઘુ ધારે છે, તે જ લઘુષ્ટિથી પિતે લઘુ બને છે. મનુષ્ય અને ઉચ ભાવથી દેખે છે, ત્યારે હૃદયમાં ઉચ્ચભાવના થવાથી પિતે જ ઉચ્ચ બને છે. પોતાના હૃદયમાં ઉચ્ચ કે નીચભાવના ગમે તે ઉત્પન કરે, પણ જેવી ભાવના તેવું ફળ તમારો આત્મા પ્રાપ્ત કરે છે. મોટાએની સાથે ઉચિત વિનયથી વર્તનાર છવ દુઃખમય જીવન પણ સુખમય કરી દે છે. મેટાઓમાં અનેક પ્રકારના દે સાંભળ્યા હોય, વા જાણ્યા હોય, તે પણ દેશની બાજુ સ્મરણમાં નહિ રાખતાં તેમનામાં રહેલા સગુણો તરફ દૃષ્ટિ કરવી. આમાં ગમે તેના સંસર્ગમાં આવે પણ જો આભામાં વિવેક દષ્ટિ ઉત્પન્ન થઈ હોય છે તે દોષો જીતીને સદ્ગુણો ગ્રહણ કરી શકે છે. મોટાઓના સહવાસમાં આવે છે, ત્યારે વિનયથી તેમનામાં જે કંઈ સારું દે. ખે છે, તેને ગ્રહણ કરે છે, પણ કાળી બાજુ તરફ દૃષ્ટિ નાખતો નથી. મોટાઓની કદી નિંદા કરવી નહિ. કોઈની પણ નિંદા કરવી તે એક જાતની હિંસા છે. મોટાઓનું બુરું કરવું, કરાવવું, અનમેદવું, તે પણ, એક જાતની હિંસા છે. મેટાઓની સાથે જેમ બને તેમ ઉચિત વિનયથી વર્તવું તેમાં નિ.
કામ બુદ્ધિની ખાસ જરૂર છે. સંસારમાં મોટાઓને વિનય સાચવે એ ઉન્નતિનું આવશ્યક કૃત્ય છે.
ૐ શાંતિ.
