Jain_Satyaprakash 1954 06

SR No.: 521711
Original Sutra Author: N/A
Author: Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad
Publication Year: 1954
Total Pages: 28
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Jain Satyaprakash, & India
File Size: 13 MB

Page 19

અંક : ૯] ઉદયન-વિહાર
(૧૬૧ શત્રુઓને તિરસ્કૃત કરનારા હે મહારાજા! તમારા હાથીઓ વિજ્યધ્વજને ફરકાવનારા છે, ભારે મુંડ–દંડને ઉલાળનારા છે, તેઓ પર્વતને પણ ઉપાડે છે, આથી તમે કોને પરાભવે નથી કરતા ? (જેની પાસે એવા પ્રકારના હાથીઓ છે, એવા તમે સર્વ પર વિજ્ય પ્રાપ્ત કરે છે.) ૯૯
“હે સ્વામી! કઈ રીતે ન કંપનારા–નિશ્ચલ એવા તમે પૃથ્વીને ધારણ કરી રહ્યા છે, તેથી જીર્ણ થયેલા વરાહ ( આદિ વાહ) સુવે છે, શેષ નાગ સૂવે છે, દિગજે સુએ છે. તથા કૂર્મ પણ સુવે છે, એમનું કાર્ય આપ વડે કરાતું હોવાથી એ સર્વે નિશ્ચિત્ત થયા છે.)૧૦૦
“હે મહારાજા ! તમારા શત્રુઓની વધૂઓ અરણ્યમાં કંપતા હૃદયવાળી થઈ કંપે છે, જેનાં બાળકો વિલાપ કરે છે એવી, વિલાપ કરતી તે સ્ત્રીઓ પિતાના સ્વામી સંબંધમાં વિલાપ કરે છે (હા નાથ! તમારા વિના અમે કેવી રીતે પ્રાણોને ધારણ કરી શકીશું ? એવા પ્રકારના વિલાપ કરે છે) ૧૦૧
જેમનું પરાક્રમ ગોપવી શકાય તેવું નથી-એવા પ્રોઢ શૌર્યશાલી હે મહારાજ ! મદ વડે વસુધાને લપનારો તમારા ગજરાજો રણાંગણમાં વ્યાકુલ થતા નથી, તથા ઘોડાએ પણ વ્યાકુલ બનતા નથી, તમારા જેવો બીજો કોણ છે ? તે કોઈ તમારે પ્રતિપક્ષી નથી, તમે મારા પર પ્રસન્ન થાએ ૧૦૨.
હે મહારાજન! તમારા પ્રતાપપી અગ્નિવડે પ્રદીપ્ત (પ્રજવલિત) થયેલાઓને ઘર, નગર અને ઉદ્યાન પ્રદીપ્ત થાય છે- લાગે છે.) સર્વ પ્રદીપ્ત થયેલું છે. (તમારા શત્રુઓને ચંદન-વિલેપન, ચંદ્રિકા વગેરે પણ સંતાપના હેતુભૂત થયેલ છે.) ૧૦૩
“લોભ વિનાના હે મહારાજા ! જો તમે સ્વર્ગ માટે લુબ્ધ થાવ, અથવા નાગેન્દ્રલેક (પાતાલ) નિમિત્તે લેબ રાખે; તે હું સંભાવના કરું છું કે ઇંદ્ર ક્ષોભ પામે, વાસુકિ(નાગ) ભ પામે (કે આ અહીં પણ રહેવા નહિ દે-એવા આશયથી આ ક્ષોભ પામે છે.) ૧૦૪
“હે સ્વામી! મેં ભક્તિથી આરંભ કરીને આપ પ્રત્યે (આપના) દાસપણાને આરંભ કર્યો છે અને આરંભ કરેલા દાસપણાને નિર્વાહ હું નિચે કરીશ; તે ઉપાલંભ ક્યાંથી ? (એવી રીતે મારી વચનીયતા–નિંદા કોઈ પણ પ્રકારે નહિ થાય. ૧૦૫
“હે મહારાજ ! (આપના જેવા) મેટાઓ, ઉપાલંભને યોગ એવા પણ મારા જેવા માણસને ઉપાલંભ આપતા નથી (વિપક પ્રતિપાદન કરતા નથી–ઠપકો આપતા નથી, પરંતુ જો હું કોઈ પણ પ્રકારે અભક્ત (અવજ્ઞા કરનાર) થાઉં, તે ઉપાલંભ આપવા યોગ્ય છું (શિક્ષણીય છું). ૧૦૬”
સિધિવિગ્રહિકે કરેલી] એવા પ્રકારની વિજ્ઞપ્તિ સાંભળીને રાજા (કુમારપાલ) મધ્યરાત્રિના સમયે મહામૂલ્યવાળા શયન પર સૂતા. ૧૦૭ ”
–સમકાલીન પ્રામાણિક આચાર્ય શ્રી હેમચંદ્ર કુમારપાલચરિત' નામના પ્રાકૃત દ્વયાશ્રય મહાકાવ્યના છઠ્ઠા સર્મમાં ઉપર્યુક્ત મહત્વનું ઐતિહાસિક ઉપયોગી વર્ણન કર્યું છે. એ વાંચતાં-વિચારતાં ગુજરાતની તત્કાલીન પ્રભુતાને સહજ ખ્યાલ થઈ શકે છે. ઉદયન-વિહારની પ્રશસ્તિમાં (લે. કલમાં) નૃપતિના પ્રતાપનું સંક્ષેપમાં સુચન છે.
(ક્રમશ:)