________________
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
૮: શ્રી સિદ્ધચક્ર)
વર્ષ ૯ અંક-૧
(૧૬ ઓક્ટોબર ૧૯૪૦ ૩. જીવની અસ્તિતા અને તેની નિત્યતા તેનું ફળ તો પરમેશ્વર ભોગવે. માનવાવાળા હોવા છતાં કેટલાક સાંખ્ય જેવા કે
૨. વળી કેટલાક મતવાળાઓની એવી માન્યતા મતવાળાઓ જીવને અદૃષ્ટ એટલે કર્મનો કર્યા છે
હોય છે કે મરણ પામીને પરભવમાં ગયેલા એ તરીકે માનતા નથી. અર્થાત્ અકર્તા અને નિર્ગુણ
પિતરોને અંગે તેના પુત્ર કે પૌત્રાદિ જે જે એવો આત્મા છે એવું માને છે તેથી તેવી વિપરીત,
અહિં શ્રાદ્ધક્રિયાદ્વારાએ કે અન્ય પરોપકાર શ્રદ્ધાના પ્રતિષેધને માટે લોકોત્તર દ્રષ્ટિએ ત્રીજી વાત
દ્વારાએ તે પિતરોને ઉદેશીને પુણ્ય કરે તે આસ્તિકતાને માટે એ જણાવી કે જયાં સુધી સમગ્ર
તે પિતરોને મળે છે. અર્થાત્ પુત્ર પૌત્રાદિની કર્મનો ક્ષય કરીને જીવ મોક્ષને પ્રાપ્ત કરી શકો
ક્રિયાથી થયેલાં કર્મોનું ફળ પિતા અને નથી, ત્યાં સુધી તે દરેક ક્ષણે અને દરેક સમયે
પિતામહ આદિને મળે છે. કર્મને કરનારો જ છે. અર્થાત્ લોકોત્તર દ્રષ્ટિએ સંસારમાં ભ્રમણ કરનારો કોઇપણ જીવ કોઇ પણ
૩. જગતની ઉત્પત્તિ અને પ્રલયમાં માન્યતા ક્ષણે કોઈપણ પળે કે કોઈ પણ સમયે કર્મોને બાંધવા
ધરાવનારાઓને વળી એમ માનવું પડે કે સિવાયનો હોતો નથી. અર્થાત્ ૧. જ્ઞાનને રોકનાર
જગતની આદિમાં વગર કરેલાં કર્મો ૨. દર્શનને રોકનાર ૩. સુખ-દુઃખને આપનાર ૪.
ભોગવવા પડે છે અને જગતના પ્રલયની
વખતે તો કરેલાં છતાં પણ કર્મો ભોગવવા વિચાર અને વર્તનમાં વિયર્ચાસ કરનાર પ.
પડતાં નથી, ધ્યાનમાં રાખવા જેવું છે કે જીંદગીના કારણભૂત ૬. શરીરના કારણભૂત ૭.
જગતની આદિમાં પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, ઉચ્ચનીચ સ્થિતિના કારણભૂત અને ૮. દાનાદિક
વાયુ, વનસ્પતિ, પશુ અને મનુષ્યાદિપણે શક્તિઓને રોકનાર એવાં આઠ અગર ભવિષ્યની
જગતની વિચિત્રતા તો તેઓને પણ માનવી જીંદગીના આયુષ્યની સ્થિતિ એક જ વખત આખા
જ પડે છે, તેમજ પ્રલયનાકાળ સુધી જન્મમાં બંધાતી હોવાથી સાત કર્મોને બાંધવાવાળો જગતમાં વિપરિવર્તમાનપણાને પામતા જીવો જ હોય છે, એવી અવિચળ માન્યતા થાય તેને દરેક ક્ષણે આચાર, વિચાર અને ઉચ્ચારની લોકોત્તર દ્રષ્ટિથી આસ્તિકતાની ત્રીજી માન્યતા વિવિધતા અને વિક્રિયતાને લીધે કર્મોનો બંધ ગણાય.
કરેજ છે, છતાં પ્રલયની પછી તેને તે ૪. લોકોત્તર દ્રષ્ટિએ આસ્તિકતાની ચોથી
ભોગવવાનો વખત હોતો જ નથી. અર્થાત્ માન્યતામાં આ વાતની અવિચળ શ્રદ્ધા જોઇએ કે
કર્મોનું સતત કરવાપણું છતાં તેનું સતત ફલ જે જે કર્મોને જે જે જીવો બાંધે છે તે તે કર્મોને
નહિં માનનારાઓ જ જગતનો ઉત્પાત અને
પ્રલય માની શકે. તે તે જીવો એ ભોગવવા જ પડે છે. આ માન્યતાને અંગે નીચેની હકીકત ધ્યાનમાં લેવા જેવી છે. ૪.
જગતમાં જેમ જીવો શરીરની અને ધાતુની
વિક્રિયતાને લીધે વિવિધ પ્રકારના શારીરિક ૧. કેટલાક મતવાળા એમ માને છે કે પરમેશ્વર
વિકારો પામે છે તેમ કોઇને કર્મના ફલના કર્મને કરનારો હોતો નથી, પરંતુ જગતના
કર્તા તરીકે નહિં માનતા જીવો અનેક જીવોએ બાંધેલ કર્મોના ફલ તરીકે મળેલા
પ્રકારના પાપો કરે કે પુણ્યો કરે તો તેવા શરીરને તે પરમેશ્વર ધારણ કરનારો હોય
ફલો આપવાની તાકાત સ્વતંત્ર તે તે કર્મમાં છે, અર્થાત્ જગતનાં જીવો કર્મ કરે. પરંતુ
છે એવું નહિં માનતા કેટલાકો જગતને સુખ