________________
[૭ મે ૧૯૪૦,
૨૭૭ ઃ શ્રી સિદ્ધચક્ર] વર્ષ ૮ અંક-૧૪
સાગર સમાધાન
પ્રશ્ન - ૫૭ શ્વતતપોથનાનાં નિત્ય असद्धर्मसंभावनमिवादिद्योत्योत्प्रेक्षाम
व्रतनियम-संयमरतानाम्। उत्सवभूतं प्राकरणिकेऽर्थे ये धर्मा गुणक्रियाમળે મરામ-પાથવૃત્તીના આ लक्षणास्तदभावलक्षणा वा तेषां પ્રમાણે ભગવાન્ ઉમાસ્વાતિ વાચકજીની संभावनं तद्योगोत्प्रेक्षणमुत्प्लेक्षा सा આર્યા છે, તેનો અર્થ રામ-શ્રીકાંતો એવો કરે વેવ કન્ય-શ, ઘુવં-પ્રાયોછે કે એકઠું કર્યું છે તપરૂપી ધન જેઓએ नूनमित्या-दिभिः शब्दैोत्यते। अत्यंत અને હંમેશાં જેઓ વ્રત નિયમ અને
सादृशादस - तोऽपि धर्मस्य સંજમમાં લીન છે, તથા જેઓનું વર્તન
कल्पनमुत्प्रेक्षा।तांचेवः मन्ये-शङ्केःध्रुव અપરાધ રહિત એટલે પાપ અને વૈરવિરોધ
-मित्यादिभि ोतयेत। રહિત છે તેવાઓના મરણને હું ઓચ્છવરૂપ માનું છું. એવો અર્થ રામ-શ્રીકાન્તો તરફથી
ઉપરના બને પાઠો જેઓના જોવા જાણવા કરીને ભગવાન્ તીર્થંકરાદિ મહાત્માના
અને સમજવામાં આવ્યા હોય તેઓ તો મળે મરણને ભક્તોએ ઓચ્છવ ગણવો એમ
ક્રિયાપદ ઉભેલાને જણાવનાર છે એમ હેજે કહેવાય છે તે શું વ્યાજબી છે?
સમજે અને તેથી મરણનું ઉત્સવપણું દરેકને સમાધાન - ઉપર ભગવાન્ ઉમાસ્વાતિવાચકજીની
માટે અસંભાવનીય છે, છતાં તેવા જણાવેલી નશ્ચિત આર્યાનો અર્થ આ
મહાત્માઓમાં મરણની પ્રાપ્તિ પણ ઉત્સવરૂપ પ્રમાણે છે. તારૂપી ધન જેઓએ મેળવેલું
છે, એમ અર્થ કરી શકે એવી જ રીતે છે, તેમજ જેઓ હંમેશાં વ્રત નિયમ અને
શ્રીવીતરાગસ્તોત્રમાં પણ જણાવેલું છે જુઓ સંજમમાં લીન છે, તથા જેઓનું વર્તન પાપ વૈરથી રહિત છે તેવા મહાત્માઓને (તો) તાનશીનતપોભાવમેલ િથઈ ચતુર્વિદ્યા. જે મરણ થાય (તે પણ તેઓને) ઉત્સવભૂત અન્ય યુવાધ્યાd, ચતુર્વજત્રોમઃ હોય છે એમ હું માનું છું. એટલે આ
भवान् આર્યામાં મરણશબ્દની આગળ દ્વિતીયા . . વિભક્તિ નથી પણ પ્રથમા વિભક્તિ છે,
• टीका-भुवनबांधवे हि धर्मोपदेशनिमित्ततः તેમ, સત્સવમૂતં ત્યાં પણ પ્રથમાજ છે, તથા
समवसरणममरकल्पितमलंकृत्य मृगेंમળે એ ક્રિયાપદ ઉભેક્ષા અલંકારને માટે द्रासनमुपविष्टे प्राङ्मुखे दक्षिणापरोत्तછે અને તે મરણમાં ઉત્સવની
रासु तिसृष्वपि दिक्षु तथास्थितेरेव અસંભાવનીયતા જણાવવા માટે છે. જુઓ
विरचयंतिव्यंतरसुराःस्वामिप्रतिच्छंदानि કલિકાલસર્વજ્ઞ ભગવાન્ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યનું इदमेवस्तुतिकृदुत्प्रेक्षतेहेभुवनस्वामिन्नકાવ્યાનુશાસન પૃષ્ઠ ૨૪૭ અને વાભટ્ટનું
हमेवं मन्ये यद् भवानेतदर्थं चतुर्वકાવ્યાનુશાસન પૃષ્ઠ ૩૪
त्रोऽभवत्।किमर्थमित्याह-आख्यातुं
તે શ્લોક -