________________
૨૧૨ ઃ શ્રી સિદ્ધચક્ર] વર્ષ ૮ અંક-૧૦
[૯ માર્ચ ૧૯૪૦, અજ્ઞાનીનાં કારખાનામાં બનેલા પદાર્થને કોણ નકલી કે નહિ ? શાસ્ત્રકાર મહારાજ સાફ કહે છે કે નહિં કહે ? મૂલ કારખાનામાં જે વસ્તુથી માલ સમકિત નહિં ! એક પણ પદાર્થ અરે ! એક પણ બનતો હોય તે અસલી, બીજા કારખાનામાં બીજી પદ, અરે એક પણ અક્ષર, જો અશ્રદ્ધામાં રહી જાય વસ્તુઓથી બનાવાતો માલ દેખાવમાં પેલા જેવો જ તો બાકીનાની શ્રદ્ધા છતાં તેને મિથ્યાત્વી જ કહેવાય. હોય તો પણ તે નકલી તે નકલી જ ! શ્રી સર્વજ્ઞપ્રભુના તમને આ કથનથી જરૂર અરૂચિ થશે, પણ શાસનરૂપી કારખાનામાં ધર્મરૂપી માલ ચાર વસ્તુથી શાસ્ત્રકાર સો ટકા સિવાયની વાતને વળગતા નથી. બનાવવામાં આવે છે. આ ચાર વસ્તુ ન હોય ત્યાં ક્રિયામાં પ્રવૃત્તિ ઘણી કરો કે થોડી કરો તેથી ગુણનો પણ તે માલ નથી બનતો ૧ મિથ્યાત્વનો ત્યાગ. વ્યાઘાત નહિ થાય, પણ શ્રદ્ધાના વિષયમાં તો સો ૨ અવિરતિનો ત્યાગ ૩ કષાયત્યાગ અને ટકા-સોએ સો ટકા જોઈશે જ. સંપૂર્ણ શ્રદ્ધા થાય પ્રમાદિત્યાગ સમ્યકમિથ્યાત્વ સાથે રહી શકતાં નથી. નહિ ત્યાં સુધી સમ્યકત્વ ગુણ આવી શકતો નથી. સમ્યક્ત એટલે શ્રી જિનેશ્વરદેવનાં વચનો પ્રત્યે વિરતિમાં એકજ વ્રત, અરે એનો પણ અંશ માત્ર શ્રદ્ધા ! તથા જીવાદિક તત્ત્વોની શ્રદ્ધા તે સમ્યકત્વ પણ અંગીકાર કરો અર્થાત્ હિંસા કરનારને સારો છે. શ્રી જિનેશ્વર મહારાજે કહેલા પદાર્થોમાં એક ન ગણવા માત્રનું વ્રત સ્વીકારો અંતે બાકીના તમામ પણ પદાર્થની, પદાર્થના એક પણ અંશની જે અશ્રદ્ધા દ્વારા ખુલ્લાં હશે તો પણ અંશથી વિરતિવાળા જરૂર તે મિથ્યાત્વ છે. કદાચ કહેવામાં આવે કે ચંદ્રમામાં ગણાશો, તમામ વ્રત સ્વીકારે તે જ વિરતિ ગણાય ઘણા ગુણો હોવાથી તેમાં રહેલું કલંક તે ગુણોમાં તેવો નિયમ વિરતિ પરત્વે નથી, તેથી જ ડુબી જાય છે.
દેશવિરતિ’ નામનું આખું એક ગુણસ્થાનક નિમજ્ઞતીનો વિરોfષ્યવી:
રાખવામાં આવ્યું છે. પણ સમ્યકત્વમાં તેમ નથી.
દેશથી સમ્યક્તમાં ગુણસ્થાનક તથા સર્વથી સમ્યકત્વમાં છુટછાટ નથી.
સમ્યકત્વમાં ગુણસ્થાનક એવા પ્રકારો નથી. બેશક અર્થાત્ ચંદ્રના કિરણોમાં હરિણનું શ્યામ ! મિશ્ર ગુણસ્થાનક છે પણ તેમાં તો એમ છે કે ચિન દબાઈ જાય છે. મતલબ કે ઘણા ગુણોમાં એક પણ પદાર્થની શ્રદ્ધા થઈ અને બાકીના તમામ સામાન્ય દોષ હોય તો તે છુપાય છે. શ્રી સર્વજ્ઞના પદાર્થની શ્રદ્ધા ન હોય તેના માટે તે ગુણસ્થાનક શાસનમાં શ્રદ્ધાને અંગે નવ્વાણું ગુણો હોય છતાં ગણવામાં આવ્યું છે. એટલે એ ગુણસ્થાનક, જેમ એ દોષ સમાતો નથી. એમ ન કહેવું કે સર્વવિપિતિ તથા અવિરતિ વચ્ચે દેશવિરતિ છે, તેમ શ્રીજિનેશ્વરદેવે કહેલા તમામ પદાર્થો માન્યા પણ સમ્યકત્વ તથા મિથ્યાત્વ વચ્ચે છે. મિશ્રગુણસ્થાનકનું એક પદાર્થ ન માને તો માન્યા જેટલું સમકિત ખરું સ્વરૂપ સમજવું જરૂરી છે. કેટલાક તત્ત્વોની શ્રદ્ધા