________________
૧૧૨ : શ્રી સિદ્ધચક્ર] વર્ષ ૮ અંક-૫-૬ [૯ જાન્યુઆરી ૧૯૪૦, ખાસડામાંથી ધૂળ પડી જાય તેનો કોઈને પણ કલેશ ઉપકારને માટે ધર્મોપદેશ દેતા થકા અષ્ટકજી થાય છે? નહિં જ! ખોવાનાર કે અલગ થનાર પ્રકરણની રચના રચતાં થકાં પ્રથમ મહાદેવ ચીજમાં બે પૈસાની પણ કિંમત હશે તો કલેશ અષ્ટકજીમાં જણાવી ગયા કે દેવતત્ત્વની પ્રથમ થવાનો. જ્યારે શ્રીતીર્થંકરદેવ દીક્ષા લે ત્યારે જરૂર, આવશ્યકતા છે માટે જ દેવાષ્ટક પ્રથમ લેવામાં આજના માબાપને કલેશ થાય તેના કરતાં કઈગુણો
આવ્યું છે. મનુષ્ય પ્રથમ ધર્મનો અર્થ થાય છે. વધારે કલેશ થવાનો જ. “ભગવાન શ્રી
દેવગુરુના સમાગમમાં પછી આવે છે. ઘેર બેઠા ઋષભદેવજીની માતા મરૂદેવાજીતો આંધળાં થયાં
ધર્મની ઈચ્છા થાય તે પ્રથમ ગુરુ પાસે આવે અને હતાં, રોઈરોઈને આંખ ગુમાવી હતી. દીક્ષિતની આ પાછળ આજે કોનાં માબાપ અંધ બન્યાં?
પછી દેવ પાસે જાય. ગુરુને શા આધારે માનવામાં દેવાનંદામાતાએ જ્યારે ચૌદસ્વપ્નાં હરાઈ ગયાં આવે છે? કેવલધર્મની અને દેવની અપેક્ષાએ ગુરુને જોયાં તેમાં તો છાતી ફૂટી નાંખી. કારણ ? એ માનવામાં આવે છે. દેવ પાંચ પ્રકારના માનવામાં ગર્ભની ઉત્તમતા હતી. એ ઉત્તમતાને અંગે રાગ આવે છે. ૧. દ્રવ્યદેવ ૨. ભાદેવ ૩. નરદેવ અધિક હતો અને તેથી કલેશ પણ સજ્જડ હતો. ૪.ધર્મદેવ ૫. દેવાધિદેવ. અત્યારે જે જીવ મનુષ્ય આજ તો માબાપ કલેશ કરવા ન જતા હોય તો આગળ તિર્યંચગતિમાં હોય પણ જ્ઞાનીની દૃષ્ટિએ બીજાઓ તેમને મોકલે છે. એટલે ભગવાન્ ગર્ભથી ભવિષ્યમાં દેવપણે ઉપજવાનો હોય તે દ્રવ્યદેવ જ અરિહંત દેવ છે. મૂળ પહેલામાં પહેલા સાધક, કહેવાય. દેવ થનારો જીવ બે ગતિ સિવાયમાં હોતો સિદ્ધપણું દેખાડનારા, તે જ છે પહેલ સર્વમતોમાં નથી. કેવલ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ કે મનુષ્ય દેવગતિમાં દેવને જ માનવા પડે, માટે પ્રથમ દેવતત્ત્વની જઈ શકે છે. દેવલોકોમાં જનારા જે મનુષ્યો કે પીછાણની જરૂરિયાત છે.
તિર્યંચો હોય તે બધાને દ્રવ્યદેવ કહી શકાય.
ભૂતકાળમાં જે ભાવપણે થયા હોય અગર 4. દેવ, ગુરુ, ધર્મની પરીક્ષા , ભવિષ્યમાં થવાના હોય એવા જે પદાર્થો હોય તે
દ્રવ્ય કહેવાય. ચાહે તો થએલો ભાવ તેનું કારણ 炎炎炎炎炎炎炎炎炎炎炎炎
હોય, ચાહે થવાનું કારણ હોય, બંનેને દ્રવ્ય કહી મમતા દેવોને પણ પૃથ્વીકાયાદિમાં પટકે છે શકાય. આ અપેક્ષાએ થવાવાળાને દ્રવ્યદેવ કહી તો આપણી શી દશા ?
શકાય. ભવિષ્યની જેમ ભૂતકાળની પણ અપેક્ષા શાસ્ત્રકાર મહારાજા ભગવાન
રાખી હોય તો આવેલાને પણ દેવ કહેવા. શ્રીહરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા ભવ્યજીવોના (અનુસંધાન પેજ-૨૪૯) (અપૂર્ણ)