________________
ઉ૪છે
બી
S ( મે : ૧૯૩૯ )
. પ્રયોગ, સુખસાધનદાન કે સુખીકરણ વિગેરે શબ્દોથી આચાર્યશ્રી શય્યભવસૂરિએ આત્માની એટલે પોતાની મહાવ્રત કે ધર્મને જણાવ્યો નહિ. એટલે કહેવું જોઈએ સરખાવટ માની પૃથ્વીકાય આદિ છએ કાયના જીવોને કે પૃથ્વીકાય આદિ છએ પ્રકારના જીવો એટલે અંશે પણ દુઃખ ન કરનારો જીવ જ પાપકર્મના બંધથી સર્વભૂતોને આત્માની સરખાવટમાં ગણનારે તે બચી શકે છે એમ મુખ્ય સિદ્ધાંત જણાવ્યો છે, છતાં તે પૃથ્વીકાય આદિજીએ પ્રકારના ભૂતોનાં દુઃખોનો સર્વથા
સર્વ ભૂતને આત્મભૂત ગણનારો કેવો હોવો જોઇએ પરિહાર કરવો જોઈએ અને તે સર્વભૂતોનાં સર્વ
જેથી પાપકર્મને ન બાંધે, એ વસ્તુને સ્પષ્ટ કરતાં ત્રણ દુઃખોના પરિહારમાં આત્મા એટલો બધો લીન થવો
વિશેષણો જણાવે છે. એટલે સ્પષ્ટપણે કહી શકાય કે જૉઈએ કે પૃથ્વીકાય આદિ છએ પ્રકારના જીવોમાંથી કોઈપણ પ્રકારના જીવને પોતાના આત્મા જેવો જ ગણે. પાપકર્મનહિં બાંધવાનું ખરું મુખ્ય કારણ હોય તો સર્વ અર્થાત્ ડગલે અને પગલે પ્રતિદિવસ ક્ષણે ક્ષણે પ્રાણી જીવોને પોતાના જેવા ગણીને તે સર્વ પ્રાણીઓના જેમ પોતાના દુઃખના પરિહાર માટે તૈયાર રહે, તેવી દુઃખોનો પરિહાર કરવો તે જ જણાવે છે અને તેથી જ રીતે અહિંસાને ધર્મ તરીકે માનનારા સુજ્ઞ જીવોએ અદમત્તા વગેરે મુનિવરોને દરિયા પડિક્કમવાથી તથા પૃથ્વીકાય આદિ છએ પ્રકારના જીવોમાંથી કોઈપણ અરણિકાપુત્ર આચાર્યને પોતાના શૂળીના ઘામાંથી જીવને દુ:ખ અંશે પણ ન થાય તેવો જ પ્રયત્ન કરવો નીકળેલા લોહીના બિન્દુમાંથી જળના જીવોને થતા જોઈએ. ધ્યાન રાખવું કે સત્રમૂપિયૂયએ વાક્યમાં દુઃખના પરિવારના વિચારથી કેવળજ્ઞાનની ઉત્પત્તિ સર્વશબ્દની સાથે વપરાયેલો ભૂત શબ્દ થયેલી જણાવવામાં આવે છે તેમાં આશ્ચર્ય નથી. છએ પ્રકારના પ્રાણીરૂપી જીવોને જણાવનાર છે,
સમગ્ર ભૂતોને તેના સ્વરૂપે જોવા વગેરે ત્રણ પરંતુ આત્મશબ્દની સાથે આવેલો બીજો ભૂત શબ્દ
વિશેષણોનો વિચાર કરવા પહેલાં એ ઉપર જણાવેલી જે છે તે સાદશ્યતાને જણાવનાર છે અને તે
નવી વસ્તુનો ખરેખર વિચાર કરવા જેવો રહે છે અને સાદ દુઃખોના પરિહારની અપેક્ષાએ છે અને તેથી જ સામાયિકનિયુક્તિકાર શાસકારોએ આત્માની તે એ કે જેવી રીતે પૃથ્વીકાય આદિ છએ પ્રકારના સરખાવટ ગણીને, પોતાના આત્માની માફક બીજા જીવોની પીડાનો પરિહાર પોતાના દુઃખના પરિહાર પૃથ્વીકાયિક આત્માઓને પણ અંશથી એ દુઃખ ન કરવામાં નવાં પાપકર્મ ન બંધાય એમ સ્પષ્ટપણે કરવું તેનું નામ સામાયિક. એમ સામાયિક શબ્દનું જણાવ્યું, તેની સાથે જ એ પણ વાત શાસ્ત્રથી સૂચિત પદભંજક કરીને સામાયિક પદ જણાવ્યું છે. થયેલી સમજવાની છે કે આત્માની માફક બીજા જીવોને