________________
૨૬છે
શ્રી સિદ્ધચક
( માર્ચ ૧૯૩૯ ) જોઈએ તો જ મોક્ષને માટે ધર્મ જરૂરી છે એ સૂત્ર શયતાનને પણ એમ કહેશો કે “અહા!તું તો પાપી માન્ય રાખ્યાનો અર્થ છે નહિ તો કાંઈ નહિ! છે!”તો તે માણસ પોતાને પાપી કહેતા સાંભળીને ધર્મ ધર્મ બોલવાથી ધર્મ નહિ મળે”
તમને ડાંગ લઈને મારવા ઉઠશે તેનામાં જો તેટલું મોઢેથી માત્ર ધર્મ ધર્મ શબ્દનો ઉચ્ચાર કરી બળ ન હશે અને બીજું કાંઈ નહિ હોય તો છેવટે તે કિંવા મોક્ષને માટે ધર્મ જરૂરી છે એવો સિદ્ધાંત પણ તમોને બે ચાર સરસ્વતી તો જરૂર સંભળાવશે જ. સ્વીકારી લઈએ તો તેથી કાંઈ આપણા આત્માનું સંપ શબ્દ ઉપર પ્રીતિ છે. ભલું કરી શકાતું નથી. મેલેરિયા તાવથી પિડાતો સુધારાવાદીઓ અને નવા જમાનાવાળા માણસ ક્વીનાઈનના ગમે એટલા ગુણ ગાય હોવાનો દાવો કરનારાઓ સંપની ઉપયોગીતા ઉપર ક્વીનાઈનની ગમે એવી દઢ ભક્તિ કરે અરે !ચારે મોટા મોટા ભાષણો આપે છે. પાનાના પાના બાજુએ ક્વીનાઈનના કોથળા ભરાવીને પોતે ભરીને છાપાઓમાં લેખો લખે છે. લોકોમાં ક્વીનાઈનમાં દટાઈ રહે, તો પણ તેથી તેનો તાવ બુદ્ધિભેદ વધારે છે, છતાં પોતે દેશમાં સંપ વધાર્યો મટતો નથી. તાવ મટાડવાને માટે તો એણે પ્રત્યક્ષ છે એમ માનીને રાજી થાય છે.તમે હજાર માણસોને રીતે ક્વીનાઈન ખાવાની જ જરૂર છે તે જ પ્રમાણે ભેગા કરીને એમ પૂછશો કે તમે સંપ ઇચ્છો છો કે મોક્ષને માટે પણ ધર્મ પ્રત્યક્ષ રીતે આચરવાની જ કુસંપ?તો એ હજારો માણસમાંથી એક પણ માણસ આવશ્યકતા છે. આપણે મોક્ષને આવશ્યક ગણી એવો નીકળવાનો નથી કે જે પોતે કુસંપ ઇચ્છું છું લીધો. મોક્ષ એ પરમાર્થ છે અને જેના જેવો બીજો તેવો જવાબ આપશે. ઉત્તરધ્રુવના બરફવાળા ગાઢ સાધવા યોગ્ય કોઈ અર્થ નથી એવું આપણે સ્વીકારી મેદાનોમાં પેસી જાઓ અથવા આફ્રિકામાં જઈને લીધું છે અને મોક્ષને સાધ્ય માનીને તેના સાધન બે લાખ હબસીઓને ભેગા કરો!આ માણસો સર્વથા તરીકે ધર્મને પણ કબૂલ રાખ્યો છે. હવે ધર્મ કોને અજ્ઞાન, કુસંપમાં ડૂબેલા, વહેમમાં અકડાયેલા અને કહેવો તે જોઈશું. “ધર્મ”શબ્દ જ એવો પ્રિય છે કે પશુઓના જેવું જ જીવન ગાળનારા છે, છતાં તેમને તમે એ શબ્દ જેને લગાડશો તે માણસ પોતે ખુશખુશ પણ એવો પ્રશ્ન કરશો કે ભાઈ તમે ધર્મ ચાહો છો બની જશે. ભીલ, કોળી, દુબળા, અંત્યજ એ કે અધર્મ?તો એવો જવાબ કોઈપણ માણસ તરફથી બધાંમાથી તમે ગમે તેને કહેશો કે અહો હો ભાઈ!તું મળવાનો તો નથી જ કે અમે અધર્મ અથવા પાપને કેવો ધર્મનિષ્ઠ છે, તો તે માણસ આનંદમાં તલ્લીન ચાહીએ છીએ.આ ઉપરથી, સ્પષ્ટ થાય છે કે ધર્મ બની જશે અને તમે ગમે તેવા અસુરને પાપી તરફ રૂચી અને અધર્મ-પાપ તરફ અરૂચી એ તો