________________
૨૧૭
શ્રી સિદ્ધચક્ર
માર્ચ ૧૯૩૮ છતાં તે પુનમો પર્વતિથિ તરીકે છે. માટે તેની વૃદ્ધિ પરનું ભાદરવા સુદ પાંચમને અંગે તેવું કંઈ નહિ કે હાનિએ તેરસની વૃદ્ધિ કે હાનિ થવાથી ચોમાસીની હોવાથી સંવચ્છરી તો ભાદરવા સુદ ચોથની અાઈને બેસાડવામાં ફરક પડે છે, તેવી રીતે નિયમિત રાખીયે ! આવું કથન પ્રથમ તો ભાદરવા સુદ પાંચમની સંવચ્છરી પલટાયાથી તે અર્ધજરતીય ન્યાયવાળું છે. કેમકે પુનમની પર્વતિથિ ચોમાસી પુનમની માફક પાંચમ સંવચ્છરી તરીકે છે તેની તો હાનિ વૃદ્ધિ ન માનવી, અને ભાદરવા ન રહી, તો પણ તે પાંચમ પર્વતિથિપણામાંથી સુદ પાંચમની હાનિવૃદ્ધિ માનવી. વળી જેઓ નીકળી ગઈ નથી, માટે તે પાંચમની વૃદ્ધિ કે હાનિ ચઉદશ પુનમના છઠ્ઠની વાત કરે છે તેઓ કરનારની થવાથી પર્યુષણાની અટ્ટાઈના આરંભને પણ ઈચ્છાવાળા છઠ્ઠની વાત કરે તો તે જુદી જ છે. ફેરવવોજ પડે.
કરનારની ઈચ્છાના છઠ્ઠમાં તો કલ્યાણકમાં જેમ ૯ જેમ પુનમ કરતાં પકખી અને ચોમાસી આગલની કલ્યાણક તિથિનો ક્ષય હોય છે તો પહેલે મોટી હોવા છતાં સામાન્ય એવી પુનમની વૃદ્ધિએ દિવસેજ તે તૂટેલી તિથિના કલ્યાણકનો તપ કે હાનિએ પદ્મી અથવા ચઉમાસી ચઉદશ જેવી ભેળવીને છઠ્ઠનાં પચ્ચકખાણ કરે છે અને તે છઠ્ઠની વિશેષ તિથિ (બારમાસની ચોવીશ કે બારમાસની પૂર્તિ આગલના દિવસને લઈને કરે, એમ ઈચ્છાથી ત્રણ) પલટે છે, તો પછી પજુસણની અઠ્ઠાઈથી છઠ્ઠ કરનાર માટે તે પુનમની વૃદ્ધિહાનિએ તેરશની હાર રહેલી છતાં ભાદરવા સુદ પાંચમ એ પર્વતિથિ વૃદ્ધિ હાનિ બેસાડવી, પણ પર્વતિથિની હાનિએ હોવાથી તેની હાનિ કે વૃદ્ધિ હોય તો પજુસણની તેનાથી પહેલાના અપર્વની હાનિને ન બેસાડવી એ અઠ્ઠાઈના દિવસોમાં અને સંવચ્છરીની તિથિમાં કેવલ બુધવારીયાપણાના કદાગ્રહનેજ જણાવે છે. ફેરફાર થાય એ શાસ્ત્રસિદ્ધ છે.
શાસ્ત્રની અપેક્ષાએ વિચારીયે તો પખીની ચઉદશનો ૧૦ કેટલાકનું કહેવું એમ થાય છે કે ઉપવાસ જ નિયમિત છે, અર્થાત્ પીનો તપ પુનમનો ક્ષય હોય અથવા વૃદ્ધિ હોય તો પણ ઉપવાસનો જ છે, પણ છઠ્ઠનો નથી. તેથી બધે ચઉદશ અને પુનમનો છઠ કરવાનો હોવાથી ચઉદશ પુનમના છઠ્ઠની વાત વ્યર્થ થાય છે. વળી તેરશનો ક્ષય કરી તેરશે ચઉદશ અને ચઉદશે પૂનમ ચઉમાસીની અપેક્ષાએ છઠ્ઠની તપસ્યાનો નિયમ છે કરીને અથવા પુનમની વૃદ્ધિ હોય તો ચઉદશે તેરશ એમ કહે તો એ વાત ખરી છે, પરંતુ તે ચોમાસીનો કરી પહેલી પુનમે ચઉદશ કરી બીજી પુનમે પુનમ છઠ્ઠ ચઉમાસી ચઉદશને દિવસે છેલ્લો દિવસ આવે ગણી છઠ્ઠ કરાય, એટલે છઠ્ઠને માટે ચઉદશ પુનમ તેમ કરવાનો હોવાથી શાસ્ત્રકારો તેરશ ચઉદશનોજ ભેળાં કરાય નહિં અને ચઉદશ પછી જ પુનમ ચઉમાસી છઠ્ઠ કરવો એમ સ્પષ્ટપણે જણાવે છે. માનવી પડે, અને તેથી તેરશની વૃદ્ધિ કરવી પડે, એટલે ચઉમાસીના છઠ્ઠને નામે પણ તેરશની વૃદ્ધિ