________________
૩૨૮
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૧૦-૫-૧૯૩૭ શ્રીધર્મસાગરજી મહારાજ સોલમીના અંતમાં ને વાત ચક્રવર્તીનો સેનાપતિ જેમ શત્રુરાજાઓને સત્તરમી સદીના આદ્ય ભાગમાં થયા એ જણાવવા પહેલાં પોતાને આધીન કરી લે છે, તેમ જે શ્રીઆનંદ માટે તેમના તત્ત્વતરંગિણી, પ્રવચનપરીક્ષા અને વિમલસૂરિજીના ઉપાધ્યાય શ્રીવિદ્યાસાગરજી હતા કલ્પકિરણાવલી આદિના પાઠો બસ છે. આ તે મિથ્યાષ્ટિઓને પહેલાં પોતાને આધીન કરી મહાત્મા શુભનામધેય માવજીવ વિગયોના લેતા હતા. (હીરસૌભાગ્ય ૪ સર્ગ ૧૩૫) આજ ત્યાગવાળા અને સંવિગ્નઆદિ ગુણવાળા શ્રીજીવર્ષિથી વિદ્યાસાગરજી માટે આ ગ્રંથકાર મહોપાધ્યાયજી પ્રતિબોધ પામેલા હતા, જુઓ પ્રવ. પરીક્ષા પત્ર૮ પણ જણાવે છે કે મહારાજ શ્રી વિદ્યાસાગરજી વાવનીવવિચારિત્યા વિના સંવિક્ર- ઉપાધ્યાય પાસે પાશચંદ્ર પોતાનો નવો મત છોડી ગુૌદ્ધિતીયપંડિતશિરોમvi, શ્રી નીવર્ષાવિ દઈ આચાર્ય મહારાજ શ્રી આનંદવિમલસૂરિજીને પ્રબુદ્ધચ એ પ્રવ્રજાપ્રતિપત્તિદેતુ: સૂરિ. આ શરણે આવવાનું નક્કી કર્યું હતું, પણ પાછલથી ગ્રન્થકાર મહોપાધ્યાયને દીક્ષા સુગૃહીતનામધેય જોધપુરના શ્રાવકોના દબાણથી પાશચંદ્રથી તે બન્યું શ્રીઆનન્દવિમલસૂરિજીએ આપેલી છે. આ વાત નહિ. (પ્રવચનપરીક્ષા) જો કે ગ્રંથકાર મહાત્મા પણ તેઓએ આ ઉપરથી જ સ્પષ્ટ કરી છે. ઉપાધ્યાય મહારાજ વિદ્યાસાગરજીના શિષ્ય કે પ્રવચનપરીક્ષાના પ્રથમ વિશ્રામની ત્રીજી ગાથાથી પ્રશિષ્યાદિ નથી. તેઓશ્રી તો શ્રી રાજસાગરસૂરિજીના આ વાત સ્પષ્ટ થાય છે. આ મહાપુરૂષના વિદ્યાગુરૂ શિષ્ય વૃદ્ધિસાગરજી આચાર્યના શિષ્ય હતા.આ પવિત્રાભિધાન શ્રીવિજ્યદાનસૂરિજી હતા. એ વાત હકીકત કલ્પકૌમુદી જે સંવત ૧૭૦૭માં બનેલી પણ જ્ઞાનસંપદ્ધત્વેન પરમપરિપ સૂરિ છે અને મહોપાધ્યાય શ્રીધર્મસાગરજીના શિષ્ય મૃતિવીર્વન્નાદ એમ શ્રીવિજ્યદાનસૂરિજીની મહોપાધ્યાય લબ્ધિસાગરજીના શિષ્ય મહોપાધ્યાય સ્તુતિ કરનાર ચોથી ગાથાના અવતરણથી સમજાય શાન્તિસાગરે બનાવેલી છે તે ઉપરથી સ્પષ્ટ છે. અત્યારે વર્તતા વિજય શાખામાં સમજાય તેમ છે. એટલે મહોપાધ્યાય ધર્મસાગરજીને આદ્યમાં આદ્યવિજયનામને ધરનારા આ પ્રતિબોધ કરનાર જીવર્ષિ હતા, તેઓના ગુરૂ શ્રી શ્રીવિજયદાનસૂરિજી છે. ત્યારપછી જ દરેક પાટે વૃદ્ધિસાગરજી હતા, તેઓને દીક્ષા-વડી દીક્ષા દેનાર આવનાર આચાર્ય અને તે સમુદાયના સાધુઓ શ્રી આનંદવિમલસૂરિજી હતા અને જ્ઞાનાભ્યાસ વિજયશાખાથી અંકિત થાય છે. મારવાડના કરાવનાર શ્રી વિજ્યદાનસૂરિજી હતા. ગ્રંથકારનો વરકાણાજી પાસેના વીજુઆવિજાપુર-વિજયપુર દીક્ષા કાલ ૧૬૦૬ કરતાં વેહલો ન હોવો જોઈએ ગામને અંગે શાખાનું નામ વિજ્યાંકિત કરવામાં કારણ કે ૧૬૦૬માં શ્રી વિજયદાનસૂરિજીએ આવ્યું એવી કિવદત્તી સંભળાય છે. આચાર્ય જગદગુરૂ આચાર્ય શ્રી હીરસૂરિજીને જ્યારે દક્ષિણમાં મહારાજ શ્રીઆનંદવિમલસૂરિજીના વખતમાં એક દેવગિરિ (દૌલતાબાદ)માં ન્યાય આદિનો અભ્યાસ વિદ્યાસાગરજી ઉપાધ્યાય હતા કે જેઓ કરાવવા મોકલ્યા હતા ત્યારે આ મહોપાધ્યાય પણ અન્ય મિથ્યાષ્ટિઓના સમુદાયોને પોતાની તરફ તેમની સાથે જ હતા. જુઓ હીરસાભાગ્ય સર્ગ ૬ ખેંચીને શ્રીઆનન્દવિમલસૂરિજીના ભક્ત કરતા શ્લોક ૬. હતા, આ હકીકત માટે જુઓ પડતા સદ થર્મસાગરતિના તેવર - विद्यासागरनामवाचकसहायस्याथ दुर्दग्गणान्, wभात्। सहकार इव प्रफुल्लता, नवराजादन सेनानीरिव चक्रिणो रिपुनृपान् प्राक् स्वस्य वश्यान् शाखिना वने ॥४६॥