Page Text
________________
૩૬૯
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૦-૫-૧૯૩૬ પાંચ ભૂતોથી ચેતના ઉપજે છે. " એ પાણી હોય ત્યાં સુધી જ ટકે છે અને વધે પણ
( ઉત્પત્તિ અને અસ્તિત્વનો લાકડાં અને છે. આ બધા ઉપરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે પાણી અને અગ્નિમાં આટલો બધો સંબંધ હોવા છતાં લાકડું પરપોટો બંને જુદા નથી અને પાણી અને પરપોટો તે જ અગ્નિ છે અને અગ્નિ તે જ લાકડું છે એમ જેમ જુદા નથી તેમ શરીર અને જીવ પણ જુદા આપણે કહી શકતા નથી અને એ જ વાદ પહેલા નથી જ. ગણધર ઈન્દ્રભૂતિએ પંચમહાભૂત અને ચેતના
ઇંદ્રભૂતિ વાયુભૂતિ પરત્વે પણ લાગુ પડ્યો છે. તેમના મંતવ્ય પ્રમાણે
હવે આ બંને વાદો વચ્ચે ફેર ક્યાં છે અને લાકડું એ અહીં પંચમહાભૂતો છે અને અગ્નિ એ શો છે તે તપાસો. પહેલામાં એ વાત છે કે અગ્નિ ચેતના છે. પાંચ ભૂતોનો સંયોગ થાય છે એટલે એ લાકડું કે લાકડું એ અગ્નિ નથી. બીજામાં એ ચેતના ઉત્પન્ન થાય છે. અને એ ચેતના કાયમ રહે વાત છે કે પાણી એ પરપોટો છે, પરપોટો એ પાણી છે, પરંતુ જ્યાં એ પાંચભૂતોનો સંયોગ ચાલ્યા જાય છે. પહેલામાં એવું કથન છે કે શરીર એ આત્મા છે કે ત્યાં ચેતના પણ ચાલી જાય છે. પાંચભૂતના નથી. આત્મા એ શરીર નથી. બીજામાં એ કથન સંયોગથી જ ચેતનાનો ઉદભવ તથા ટકાવ છે પરંતુ છે કે આત્મા એ શરીર છે, શરીર એ આત્મા છે. જેમ અગ્નિ અને લાકડાનો સંબંધ હોવા છતાં અગ્નિ આત્મા ને શરીર બે જુદા નથી. હવે ઇદ્રભૂતિનો અને લાકડું બંને જુદા છે તે જ પ્રમાણે ચેતના અને અને વાયુભૂતિનો વાદ તપાસી જોશો તો માલમ પંચમહાભૂત એ પણ પરસ્પર સંબંધવાળા હોવા પડશે કે બંનેના કારણ એકસરખાં છે, ફેર એટલો છતાં તે બંને જુદા જ છે અર્થાત્ પંચમહાભૂતથી છે કે ઈદ્રભતિએ “કાણગ્નિન્યાય” લીધો છે, જ્યારે ચેતના જુદી છે એમ ઇન્દ્રભૂતિ માને છે.
વાયુભૂતિએ “જલબુંદ બુદ” ન્યાય લીધો છે. વાયુભૂતિની માન્યતા
ઇંદ્રભૂતિએ પાંચ ભૂતોથી જીવની ઉત્પત્તિ માની છે, હવે ત્રીજા ગણધર મહારાજ વાયુભતિનું શું જ્યારે વાયુભૂતિએ પાણી અને પરપોટામાં અભેદતા કહેવું છે તે તપાસીએ. તેઓ કહે છે કે અગ્નિ એ માની લીધી છે, પણ જીવની માન્યતા બંનેની છે. લાકડામાંથી ઉત્પન્ન થાય છે તેવો જીવ ગણધર ભગવાનોની આ આશંકાની વાત છોડી પંચમહાભૂતથી ઉત્પન્ન થતો નથી પરંતુ જેમ દઈએ તો જોવામાં આવે છે કે નાસ્તિકોએ પણ જીવ પાણીમાં પરપોટા જન્મે છે તે પ્રમાણે આ જીવનું તો માની લીધો છે. સ્થાન છે. પાણીમાં પોતાની મેળે જ પરપોટો થવા ઝવેરીએ હીરા શોધ્યા, કે હીરાએ ઝવેરીને પામતો નથી પરંતુ પાણીમાં વાયુ મળે છે તેથી જ શોધ્યો ? પરપોટો ઉત્પન્ન થવા પામે છે. વાયુ એકલો જ હોય અહીં યાદ રાખવાની જરૂર છે કે જીવ માન્યો તો એ વાયુ પરપોટો કરી શકતો જ નથી એને માટે એટલે દહાડો વળી જતો નથી. કોઈ એમ કહેશે પાણીની સૌથી પહેલી જરૂર છે અને પાણી હોય કે ભલે એકે પાંચ મહાભૂતોથી ભિન્ન જીવ માન્યો તો જ પરપોટો થાય છે. પાણીમાં વાયુ મળ્યો એટલે અને બીજાએ પાંચ મહાભૂતોથી અભિન્ન જીવ માન્યો પરપોટો થયો પરંતુ એ પરપોટો તે કાંઈ પાણી પરંત બંનેએ જીવ તો માન્યો જ છે ને ! અહીં સિવાય બીજી કોઈ વસ્તુ નથી. પરપોટો એ પાણી સમજવાની જરૂર છે. ઝવેરીના છોકરાઓ પણ છે અને પાણી એ જ પરપોટા રૂપ બનેલું છે. પાણી રમવાના હીરાને હીરો કહે છે. કોળીકાછીયાના હોય ત્યાં સુધી પરપોટો થાય છે. પરપોટો થયા પછી
| SR No. | 520954 |
| Book Title | Siddhachakra Varsh 04 - Pakshik From 1935 to 1936 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ashoksagarsuri |
| Publisher | Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 696 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Siddhachakra, & India |
| File Size | 26 MB |