________________
૧૮૩
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૪-૧-૧૯૪૬ અફસોસ જો થાય તો તેમાં સાચો અને હૃદયનો દશામાં તો તમે આવીજ ક્યાંથી શકવાના હતા. અફસોસ કર્યો હશે ?
નિગ્રંથ પ્રવચન એ પરમાર્થ છે. પરમાર્થ પહેલાં અર્થ
હોવો જોઇએ. પહેલાં અર્થની છાપ આવવી જોઇએ. ત્રણ પગથીયાનું મહત્વ સમજો.
જો અર્થની છાપજ નથી સંભવી તો પછી પરમાર્થની જે જૈનત્વના ત્રણ પગથીયાં છે તેને પહેલે વાત કરવી એ તો મિથ્યાજ છે. હવે કદાચ કોઈ પગથીયે ઉભવાનો પણ હજી તમોને અધિકાર નથી. સંયોગોમાં અર્થ અને પરમાર્થની પ્રાપ્તિ થઈ જાય એ અધિકાર તમને ક્યારે મળે છે તેનો વિચાર કરો. તો પણ તેથી સમ્યકત્વના પગથીયામાં તમે આવી સાંસારિક કામો થયાનો અને ધર્મના કમો થયાનો ગયા છો એમ માની લેશો નહિ. તમે જે વખતે તમને જે શોક થાય એ બંને પ્રકારનો આનંદ સમાન અથની છાપ માન્ય રાખો છો તે સમયે તમે જગતને હોય અથવા તો એ બંને પ્રકારનો શોક સમાન હોય
ધર્મથી સમાન ગયું છે એ યાદ રાખજો મોટાનું તો સમજી લેજો કે તમે પહેલે પગથીએ ઉભવાની છે એમ સમજવાનું નથી. ગાળો દેવાથી તો મોટાનું
અપમાન માત્ર તેને એકલી ગાળો દેવાથીજ થાય તાકાત ધરાવો છો. પહેલા પગથીએ ઉભા રહેવા અપમાન થાય છે, પરંતુ વગર ગાળી દીધે પણ જેટલું આપણું ધર્મરૂપી સોનું અહીં શુદ્ધ થએલું છે. મોટાનું અપમાન કરી શકાય છે. તમે તમારા પહેલું પગથીયું ચઢાયા પછી હવે બીજા પગથીયાની બારણામાં આવતાં ઝાડુવાળાને એમ કહો કે, “અરે વાત કરો. બીજું પગથીયું તે પરમ છે. સંસારની તું તો અમારા મહારાજા જેવો છે. અમારા મહારાજા જે કાંઈ ચીજ છે પછી તે ચીજ ગમે તેવી મોટી અને તે બંને સમાન છો !” આ સમાનતા કહેવાથી હોય તો પણ ધર્મના કાર્ય કરતાં તેની કિંમત ઓછીજ પણ તમે તમારા જે કોઇ મહારાજા હોય તેને રહેવી જોઇએ. જગતની વસ્તુઓ પછી તે
અપમાન કરો છો. ધર્મને તમે દુનિયાદારીની સાથે સર્વાર્થસિદ્ધપણું હોય, વ્યંતરપણું હોય, ચક્રવર્તિપણું
સમાન ગણ્યો છે એનો અર્થ એ છે કે તમે ધર્મનું
વાસ્તવિક મૂલ્ય સમજ્યા જ નથી અને તમોને ધર્મ હોય, એ સઘળી જગતની સ્થિતિઓ છે. એ જગતની ઉપર જોઈએ તેટલો પ્યારજ નથી. સ્થિતિઓ સઘળી સાથે એક રસ લ્યો અથવા તો
શાહ ચોર બંનેને ઈનામ ! છુટી છુટી લો પરંતુ એટલું તો સ્પષ્ટ છે કે સઘળી સ્થિતિના સરવાળા કરતાં પણ સામાયિકની કિંમત
તમે પરમાર્થમાં પણ ધર્મ ઉત્કૃષ્ટ ગણ્યો છે, તમારે મન વધારે હોવી જોઇએ. તમારા મનની ધર્મને તમે ભવાંતરે ફાયદો દેનારો ગણ્યો છે, ધર્મને જ્યારે આવી સ્થિતિ હોય ત્યારે સમજી લેજો કે તમે
તેમોએ મહાન ગણ્યો છે, ધર્મને તમોએ જીવનનું બીજા પગથીયાના પદાર્થોની કિંમત વધારે હોય અને
- કલ્યાણ કરનારો ગણ્યો છે પરંતુ આરંભાદિક જે ધર્મની કિંમત ઓછી હોય તો સમજી લેજો કે હજી
તમોને ડુબાડનારા છે તેમને પણ તમોએ ધર્મની તમે નિર્માલ્યદશામાં છો.
સમાન કોટીએ ગણ્યા છે જુવાર અને બાજરી
બંનેના ભાવો તમે સરખા જ ગણો ત્યારે તે એ પણ અપમાન છે.
ગાંડપણજ ગણાય છે કે બીજું કાંઈ? તમે ધર્મ અને - હવે જો તમે “પરમટ્ટ”ની કક્ષામાં પણ નથી આરંભાદિક પ્રવૃત્તિ એ બંનેને સરખા ગણો છો એનો આવી શક્યા તો પછી ધર્મ, નિગ્રંથ પ્રવચન, વગેરેની અર્થ એ છે કે તમે લાત મારનારાને પણ ઈનામ