________________
Vol. XXXIII, 2010
दश शब्दाः येषु भिन्नेषु दशशब्देषु जलवाचकाः नवशब्दाः प्रयुक्ताः । जलशब्दस्य प्रयोगः द्विवारं कृतः । अत्रापि कविप्रतिभा प्रशंसनीया ।
XII.
१४.
अम्बु XIII. सलिलम् XIV. पानीयम् पाषाणाः पयसि प्रबद्धवपुषस्तिष्ठन्ति सेतुं गताः श्रुत्वैवं वदतां दशाननधरः क्रुद्धः समुद्रं प्रति । धिक् त्वां नाम तवाम्बुधिः सलिलधिः पानीयधिस्तोयधि: पाथोधिर्जलधिः पयोधिरुदधिर्वारांनिधिर्वारिधिः ॥ ९
अत्रापि जलवाचकाः भिन्नाः दशशब्दाः प्रयुक्ताः नयनाभिरामं दृश्यं प्रस्तुवन्ति ।
XV.
१५.
संस्कृतसाहित्ये जलविज्ञान श्रीः
आस्वादनीयः ।
१६.
अम्भस्
हृदाम्भसि व्यस्तवधूकराहते
XVI.
१७.
रवं मृदङ्ग ध्वनिधीरमुज्झति । मुहुः स्तनैस्तालसमं समाददे
मनोरमं नृत्यमिव प्रवेपितम् ॥२०
जलकेलिवर्णनयुतेऽस्मिन् मनोरमे पद्ये जलकेल्या सह वाद्यसङ्गीतस्य नृत्यस्यापि च रस:
यद्यपि दिशि दिशि सरितः
परितः परिपूरिताम्भसः सन्ति ।
तदपि पुरंदर तरुणी
59
संगतिसुखदायिनी गङ्गा ॥
क्षीरम्
ततः क्षीरनिधिः स्वसा जलधिजा भ्राता सुरेशद्रुमः सौजन्यं सह कौस्तुभेन शुचिता यस्य द्विजेशादपि । धिक्कर्माणि स एव कम्बुरधुना पाखण्डकान्ताकरे
विश्रान्तः प्रतिवासरं प्रतिगृहं भैक्ष्येण कुक्षिंभरिः ॥ २ XVII. वारिमृदङ्गवाद्यम् अन्ये जलवाचकाः शब्दाश्च तीरस्थलीबर्हिभरुत्कलापैः प्रस्निग्धकेकैरभिनन्द्यमानम् । श्रोत्रेषु सम्मूर्च्छति रक्तमासां
१८.
गीतानुगं वारिमृदङ्गवाद्यम् ॥२३
जलकेलिप्रसङ्गे रमणीभिः जलतरङ्गेषु करास्फालनद्वारा या ध्वनिः प्रस्तूयते सा वारिमृदङ्ग ध्वनिरित्यभिधीयते । वात्स्यायनमुनिप्रणीसे कामसूत्रे परिगणितासु चतुःषष्टिकलासु उदकवाद्यकलापि एका
