________________
Vol. XXVII, 2004
ગીતામાં નિરાકાર–સાકાર તત્ત્વ વિચાર
131
ગીતા અધ્યાય ૮મો :
अर्जुन उवाच :८:१ किं तद्ब्रह्म ? किमध्यात्मम् ? किं कर्म ? पुरुषोत्तम ।
अधिभूतं च किं प्रोक्तम् ? अधिदैवं किमुच्यते ? || ૮:૨ ધયજ્ઞ: કર્થ છોડત્ર સેડમિન્ ? મધુસૂદન |
प्रयाणकाले च कथं ज्ञेयोऽसि नियतात्मभिः ? ॥ ૭:૩૦ પ્રયાળાને= (શરીરમાંથી) જતી વખતે, મરણ–સમયે ૭:૩૦ યુવેત= (ભક્તિથી) જોડાયેલા ચિત્તવાળો. ૮:૨ નિયતાભન=પોતાની જાત ઉપર કાબૂ રાખનાર.
(“જેઓ ઘડપણથી અને મરણથી છૂટવા મારો (કૃષ્ણનો) આધાર લે છે, તેઓ તે બ્રહ્મ, સંપૂર્ણ અધ્યાત્મ અને પૂરેપૂરું કર્મ જાણે છે (૨૯). મને અધિભૂત અને અધિદૈવ સાથે તથા અધિયજ્ઞ સાથે જેઓ જાણે છે, તેઓ (ભક્તિથી) જોડાયેલા ચિત્તવાળા (તેમના) મરણ સમયે પણ મને જાણે છે
(૩૦)”) ગીતા અધ્યાય ૮મો : અર્જુન બોલ્યો : હે કૃષ્ણ પુરુષોત્તમ), (૧) તે બ્રહ્મ શું છે? (૨) અધ્યાત્મ શું છે? (૩) કર્મ શું છે? (૪) ધપૂત શું કહેવાય છે? (૫) ધર્તવ શું કહેવાય છે ? (૧) (૬) હે કૃષ્ણ, અહીં = આ દેહમાં ધયજ્ઞ કોણ, કેવી રીતે? (૭) અને જાત પર કાબૂ ધરાવતા લોકો)ને (તેમના) મરણ સમયે તમે (તું) કેવી રીતે શેય (જાણવા
યોગ્ય) છો (છે) ? (૨)] આ સાત પ્રશ્નોના જવાબ ટૂંકમાં ગીતા ૮:૩–પમાં સમાઈ જાય છે જેમ કે : ગીતા–૭:૨૯-૩૦ પ્રશ્નોઃ ગીતા ૮:૧–ર જવાબ–ગીતા ૮:૩-૫ તે વ્રતવુિં:
૧. " તદમ ? અક્ષરં બ્રહ્મ પરમ્.... कृत्स्नमध्यात्मम्
૨. વિમધ્યાત્મન્ ? स्वभावोऽध्यात्ममुच्यते । ક વાહનમ્ II (૨૯) ૩. ? भूतभावोद्भवकरो विसर्गः कर्म
સંક્ષિત: ||
